Τρεις Έλληνες έφεδροι και δύο Κύπριοι στρατιώτες με ένα καταληφθέν τουρκικό άρμα Μ-47 καθήλωσαν μια ολόκληρη τουρκική Επιλαρχία από 50 άρματα μάχης, κατέστρεψαν πέντε τουρκικά άρματα και έσωσαν τους κατοίκους του χωριού Σκυλλούρα από βέβαιο θάνατο
Την Κυριακή 20/7/2025 αφιερώσαμε ένα άρθρο μας στον Λοχαγό (Αντιστράτηγο από το 2008) Νικόλαο Κατούντα, τον Λεωνίδα της Κερύνειας», που προκάλεσε αίσθηση και έκανε ευρύτερα γνωστό έναν ήρωα του 1974, που παραμένει αγνοούμενος για 51 χρόνια…
Πράξεις ηρωισμού και αυτοθυσίας έγιναν πολλές ακόμα στη μαρτυρική Μεγαλόνησο, αλλά δυστυχώς οι εντολές που έπρεπε να δοθούν, δεν δόθηκαν ποτέ, τα Phantom και τα υποβρύχια δεν έφτασαν ποτέ στην Κύπρο και ενώ η Τουρκία ζήτησε άρον άρον ανακωχή μετά την απροσδόκητη αντίσταση που συνάντησε και την ανικανότητα των ανδρών της που αποβιβάστηκαν στην Κύπρο, η ελληνική πλευρά τη δέχτηκε, χωρίς να ζητήσει πλήρη απόσυρση των Τούρκων από το νησί.
Έτσι, ενώ πλέον τη διακυβέρνηση της χώρας είχε αναλάβει ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, οι Τούρκοι, κι ενώ διεξάγονταν (υποτίθεται…) διαπραγματεύσεις αποβίβαζαν χιλιάδες στρατιώτες στην Κύπρο και από το 3% που κατείχαν στις 23 Ιουλίου έφτασαν, μετά τον «Αττίλα 2» στο 37-38% την κατοχή.
Τουρκικά άρματα μάχης στην Κύπρο το 1974
Η Ελλάδα αυτό το χρονικό διάστημα παρέμενε αδρανής στρατιωτικά. Η Κύπρος άλλωστε «κείται μακράν» έλεγε κάποιος τότε…
Η κατάληψη του τουρκικού άρματος και η τελειοποίησή του από την ελληνική επινοητικότητα
Να σημειώσουμε, ότι η ιστορία που θα μας απασχολήσει σήμερα περιέχεται, μαζί με πολλά ακόμα ενδιαφέροντα στοιχεία στο βιβλίο του Νικόλαου Φ. Αργυρόπουλου «Οι Ένοχοι», Έκδοση του περιοδικού «Ενδοχώρα», Αλεξανδρούπολη, 2022. Ο κύριος Αργυρόπουλος, 72 ετών σήμερα, υπηρέτησε ως Έφεδρος Λοχίας Τεθωρακισμένων (ΤΘ) στην Κύπρο, από 14/11/1974 ως 20/5/1975. Συνολικά υπηρέτησε σχεδόν 34 μήνες στον Ελληνικό Στρατό (από 22/1/1973 ως 11/11/1975)!
Ο Νικόλαος Φ. Αργυρόπουλος
Έχοντας υπηρετήσει 18 μήνες στον Ελληνικό Στρατό (2 στο Μηχανικό και 16 στα Τεθωρακισμένα), με ειδικότητα ΑΠΜΑ (Αρχηγός Πληρώματος Μέσων Αρμάτων Μ-47, Μ-48), επιβεβαιώνω απόλυτα, από τεχνικής άποψης, όσα γράφει ο κύριος Αργυρόπουλος και, φυσικά, δεν αμφισβητώ τίποτα από τα υπόλοιπα! Το πραγματικα απίστευτο συμβάν έχει ως εξής.
Τα άρματα μάχης Τ-34 της Εθνικής Φρουράς, με ελάχιστες δυνατότητες μπροστά στα Μ-47 των Τούρκων
Το 286 ΜΤΠ (Μηχανοκίνητο Τάγμα Πεζικού) κατέλαβε ένα τουρκικό άρμα Μ-47, το οποίο δόθηκε αμέσως στις ελληνοκυπριακές δυνάμεις ΤΘ, που διέθεταν πολύ κατώτερα άρματα. Το άρμα στελεχώθηκε από πενταμελές πλήρωμα: τον Έφεδρο Λοχία (ΤΘ), Κων/νο Δρόσο, δάσκαλο από το την Αρτοτίνα Φωκίδας, το χωριό του Αθανάσιου Διάκου, ως αρχηγό πληρώματος, τον Έφεδρο Λοχία (ΤΘ) Ανδρέα Κριθάρη, ως γεμιστή (κατά συνθήκη, γεμιστής είναι αυτός που τοποθετεί το βλήμα στο πυροβόλο, μπορεί να είναι κάθε μέλος του πληρώματος, πλην του οδηγού), τον Έφεδρο Δεκανέα (ΤΘ) Νίκο Τούντα, ως οδηγό και τους Κύπριους στρατιώτες Ανδρέα Κουδουνά ως Πυροβολητή (ΠΑΜΑ) και Ανδρέα Αποστόλου, ως συνοδηγό. Οι τρεις Έλληνες ήταν άριστα εκπαιδευμένοι στα Μ-47. Πρώτη τους ενέργεια ήταν να ελέγξουν την κατάσταση του άρματος. Διαπίστωσαν βλάβη στον μηχανισμό υδραυλικής (ενός είδους αυτόματης ας πούμε) περιστροφής του πύργου και υδραυλικής ανύψωσης του πυροβόλου, που λειτουργούσαν μόνο χειροκίνητα. Ενώ η υδραυλική λειτουργία απαιτεί λίγα δευτερόλεπτα, η χειροκίνητη χρειάζεται κάποια λεπτά της ώρας. Ο χρόνος ήταν πολύτιμος!
Άρμα μάχης Μ-47
Ανταλλακτικά δεν υπήρχαν. Η εφευρετικότητα των τεχνικών του Ουλαμού Υποστήριξης οδήγησε σε λύση του προβλήματος. Έδωσαν κατευθείαν ρεύμα από την μπαταρία του μηχανής στον μηχανισμό με τη λαβή χειρισμού πύργου και πυροβόλου!
Άρμα μάχης Τ-34
Υπήρχε κάτι ακόμα πιο σημαντικό. Δεν υπήρχε σύγκλιση των σκοπευτικών οργάνων (τηλέμετρο, περισκόπιο, σκοπευτική διόπτρα), με τα πυροβόλα όπλα (πυροβόλο 90 χιλιοστών και συζυγές πολυβόλο). Επειδή πολλοί δεν γνωρίζουν, αν δεν έχει γίνει σύγκλιση πριν από μία βολή, τα σκοπευτικά όργανα εστιάζουν αλλού, και αλλού κατευθύνονται οι βολές των πυροβόλων! Οι Έλληνες και οι Κύπριοι έκαναν σε ελάχιστο χρονικό διάστημα τη σύγκλιση αποκτώντας τεράστιο πλεονέκτημα απέναντι στους Τούρκους, τα περισσότερα άρματα των οποίων δεν διέθεταν υδραυλική περιστροφή πύργου και ανύψωση πυροβόλου, ούτε είχε γίνει σύγκλιση πυροβόλου – σκοπευτικών οργάνων!
Η αρματομαχία που έσωσε τη Σκυλλούρα
Το άρμα με τα τουρκικά διακριτικά και το ελληνοκυπριακό πλήρωμα έπρεπε να προστατεύσει τους Ελληνοκύπριους κατοίκους του χωριού Σκυλλούρα, καθώς οι Τουρκοκύπριοι είχαν εγκαταλείψει το χωριό μετά τις διακοινοτικές ταραχές του 1964. Μια Επιλαρχία τουρκικών αρμάτων Μ-47 (52 άρματα κατά τον Ν. Αργυρόπουλο) ακολουθούμενη από Τούρκους πεζικάριους κατευθυνόταν προς τη Σκυλλούρα. Αν το χωριό έπεφτε στα χέρια τους, φόνοι, βιασμοί, λεηλασίες και άλλες συνηθισμένες τουρκικές πρακτικές θα εξόντωναν τα περίπου 530 άτομα που έμεναν στο χωριό (533 κατά την απογραφή του 1973). Το Μ-47 με τους Έλληνες όμως, άρχισε να εκτελεί εύστοχες βολές και να κινείται ταχύτατα αποφεύγοντας τον εντοπισμό και τα πυρά του εχθρού. Οι Τούρκοι, αμήχανοι και πανικόβλητοι στέλνουν κι άλλα άρματα για να εξοντώσουν το άγνωστο άρμα…
Το χωριό Σκυλλούρα
Ο Κώστας Δρόσος που έχει τιμηθεί με το μετάλλιο εξαίρετων πράξεων
Τότε, ο Δρόσος, δίνει εντολή στον ικανότατο οδηγό Τούντα να κατευθύνει το άρμα ανάμεσα στα εχθρικά. Μέσα στον κουρνιαχτό της μάχης και τη σκόνη οι Τούρκοι είναι αδύνατο να ξεχωρίσουν το άρμα που τους χτυπάει. Ακόμα και οι αρχηγοί πληρώματος είναι αδύνατο να βγάλουν τα κεφάλια από τους πυργίσκους των αρμάτων, από φόβο αλλά και γιατί με όλα αυτά δεν μπορούσαν να έχουν πλήρη εικόνα του πεδίου της μάχης. Χάρη στις εντολές του Δρόσου το Μ-47 καταστρέφει πέντε τουρκικά άρματα μάχης (οκτώ αναφέρει σε συνέντευξή του ο Ν. Αργυρόπουλος) καθηλώνοντας τα τουρκικά άρματα και το Πεζικό που τους ακολουθούσε. Κάποια στιγμή όμως τα πυρομαχικά που διέθετε το άρμα κόντευαν να εξαντληθούν. Τότε, ο Κ. Δρόσος δίνει διαταγή απεμπλοκής. Με απίστευτους χειρισμούς, ο οδηγός Ν. Τούντας δημιουργεί ένα προπέτασμα πυκνού νέφους σκόνης και οδηγεί το άρμα έξω από το οπτικό πεδίο του εχθρού και εκτός βεληνεκούς του.
Ο Κωνσταντίνος Δρόσος το 1974
Οι άμαχοι κάτοικοι της Σκυλλούρας πρόλαβαν να απομακρυνθούν, χάρη σε πέντε παλικάρια που έκαναν κάτι το αδιανόητο…. Δυστυχώς, το χωριό σήμερα βρίσκεται στην κατεχόμενη Κύπρο… Το άρμα με το ηρωικό πλήρωμα επέστρεψε στη Μονάδα του, την 21 ΕΑΝ (Επιλαρχία Αναγνωρίσεως) προκαλώντας ενθουσιασμό στους συναδέλφους των πέντε…
Επίλογος
Δυστυχώς, δεν αρκούσε η γενναιότητα Ελλήνων και Κυπρίων το 1974 για να μην καταληφθεί το ένα τρίτο της Μεγαλονήσου. Οι Τούρκοι είχαν γελοιοποιηθεί στα μάτια των Αμερικανών. Ακόμα και ο μέγας ανθέλληνας Χένρι Κίσινγκερ, σε σύσκεψη με διπλωμάτες και ανώτατους στρατιωτικούς στις 22 Ιουλίου 1974 αναρωτιέται: «Γιατί υπήρξαν τόσο ανίκανοι οι Τούρκοι;» και στη συνέχεια: «Πώς γίνεται να είναι τόσο ανίκανοι;».
Ο Πτέραρχος George S. Brown, Αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Αεροπορίας των ΗΠΑ από τον Αύγουστο του 1973 και Πρόεδρος του Συμβουλίου Αρχηγών Επιτελών των ΗΠΑ από τον Ιούλιο του 1974 έδωσε τη σωστή, κατά τη γνώμη μας, απάντηση: «Νομίζω πως η ιστορία θα δείξει ότι (οι Τούρκοι) ήταν κατώτεροι των περιστάσεων καθόλη τη διάρκεια της επιχείρησης. Πιστεύω ότι, αν αναλυθεί όλη αυτή η προσπάθεια θα αποδειχθεί μάλλον ερασιτεχνική. Η αεροπορική υποστήριξη δεν ήταν αποτελεσματική». Τέλος, στη συνέχεια της συζήτησης, καθώς γίνεται συζήτηση για στρατιωτική βοήθεια προς την Ελλάδα, ο Κίσινγκερ λέει ότι θα πρέπει να συνεχιστεί, αλλά με καθυστέρηση: «Δεν θέλω η Ελληνική Κυβέρνηση να νιώσει ότι έχουμε συμβάλει στον βιασμό τους» (!) (Από το βιβλίο της Thea Halo «ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ Ο ΘΕΜΕΛΙΟΣ ΛΙΘΟΣ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ», Εκδόσεις Γκοβόστη 2025).
Τούρκοι πεζικάριοι στην Κύπρο το 1974
Πηγή: Νικόλαος Φ. Αργυρόπουλος, «Οι ένοχοι», Έκδοση του περιοδικού ΕΝΔΟΧΩΡΑ, Αλεξανδρούπολη, 2022.
ΥΓ. Ευχαριστώ θερμά τον καλό φίλο Γιάννη, Αρχηγό Πληρώματος Μέσων Αρμάτων στα Μ-48 Α5, με πολύμηνη θητεία σε μονάδες του Βόρειου Έβρου(Ορεστιάδα και γύρω περιοχές), πριν κάποιες δεκαετίες, για την πολύτιμη βοήθειά του.
Μιχάλης Στούκας
ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ
