Τι είπε ο διάσημος γλύπτης Κώστας Βαρώτσος μια ημέρα μετά τα εγκαίνια του έργου της βιοκλιματικής πρόσοψης του κεντρικού κτιρίου του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας
«Χθες έγινε κάτι σπάνιο. Δημιουργήθηκε ένα θαύμα» τόνισε ο διάσημος Έλληνας Γλύπτης, Καθηγητής της Αρχιτεκτονικής της Πολυτεχνικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Κώστας Βαρώτσος, μια ημέρα μετά τα εγκαίνια του έργου της βιοκλιματικής πρόσοψης του κεντρικού κτιρίου του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας. Μιλώντας στο ΕΡΤnews συμπλήρωσε ότι: «Ήτανε ένα θαύμα. Καταφέραμε κατ’ αρχήν και το κάναμε. Και το δεύτερο θαύμα ήταν αυτή η μεγάλη αγκαλιά και η θετικότητα που ένιωσα από τον κόσμο που ήταν εκεί. Και πραγματικά ξέρετε, είναι σπάνιο ένας καλλιτέχνης να κάνει ένα έργο και να νιώθει τέτοια αγάπη από τον κόσμο».
Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε ο Κώστας Βαρώτσος: «Εγώ ξανα-ανακάλυψα τον στρατό. Ξέρετε, με τον στρατό είχαμε πάντα ένα κόμπιασμα εδώ στην Ελλάδα. Ο στρατός είναι ένας οργανισμός, ένας θεσμός ο οποίος αυτή τη στιγμή απ’ ό,τι ανακάλυψα εγώ, δεν κάνει μόνο την άμυνα της χώρας, αλλά κάνει ένα κοινωνικό έργο μεγάλο. Ξέρετε, είναι ανοιχτός προς την κοινωνία. Οι άνθρωποι που διοικούν τον στρατό είναι άνθρωποι πανέξυπνοι, εξαιρετικοί, δημοκράτες άνθρωποι σαν κι εμάς, οι οποίοι θέλουν και πρέπει να έχουν μια εξωστρέφεια. Ο στρατός δεν έχει κάτι να κρύψει. Δεν είναι ότι είναι μία κοινωνία η οποία είναι κλειστή και μυστηριώδης. Ο στρατός είναι άνθρωποι σαν κι εμάς και αυτό το πράγμα φάνηκε χθες, έγινε ένα βήμα που ανοίγει προς την κοινωνία και όχι μόνο αυτό. Το μεγάλο θαύμα της χθεσινής βραδιάς είναι ότι ο στρατός προτείνει πολιτισμό, κάνει πολιτισμική πρόταση, ότι εμείς έχουμε σήμερα αυτή την άποψη και τη δίνουμε. Είναι άποψη του στρατού αυτό. Εγώ είμαι το μέσον».
Ερωτηθείς πώς εμπνεύστηκε τη σύλληψη του έργου που αποκαλύφθηκε στα χθεσινά εγκαίνια, ο διάσημος Έλληνας Γλύπτης εξήγησε ότι παίζει πολύ μεγάλο ρόλο το περιβάλλον για να λειτουργήσει η δημιουργική πράξη. Όπως είπε: «Όλα αυτά τα έργα δεν είναι έργα που τα φτιάχνω μόνος μου στο ατελιέ μου, πάνω σε ένα τελάρο, σαν μια ζωγραφική. Είναι έργα που έχουν μια συλλογικότητα. Όταν βγαίνεις προς τη κοινωνία και κάνεις ένα δημόσιο έργο, όπως κάνω εγώ συνήθως, έχει μεγάλη σημασία οι άνθρωποι που με περιβάλλουν με ποιον τρόπο με περιβάλλουν. Αν βρίσκομαι σε ένα εχθρικό περιβάλλον, η δημιουργική πράξη είναι πολύ δύσκολο να εφαρμοστεί. Ξέρετε, ο πολιτισμός είναι ευαίσθητο πράγμα. Είναι σαν ένα κυκλάμινο στα βουνά, ας πούμε. Ένα λουλουδάκι που βγαίνει, που είναι ευαίσθητο. Λίγο να το πατήσεις, λίγο να του μιλήσεις άσχημα, το κατσιάζεις. Λοιπόν, εγώ ένιωσα εκεί στο ΓΕΣ μια μεγάλη αγάπη από όλους τους αξιωματικούς, από τον αρχηγό ΓΕΕΘΑ μέχρι τον τελευταίο φαντάρο, οι οποίοι με κοίταγαν στα μάτια και ένιωθαν και ήθελαν μέσα από τη δικιά μου παρουσία να εκφραστούν. Καταλαβαίνετε; Αυτό μου έχει συμβεί σε κοινωνίες όπως στην Ιταλία, σε κοινωνίες που είναι πιο εξοικειωμένες με την τέχνη. Αυτό μου συνέβη και στο ΓΕΣ».
Συμπλήρωσε δε ότι: «Αυτή τη στιγμή με πρωτοβουλία του Γενικού Γραμματέα, του κυρίου Οικονόμου και βεβαίως του Υπουργού, ο Υπουργός είναι αυτός ο οποίος πήρε την απόφαση και μου ζήτησε αυτά τα πράγματα, να δημιουργηθεί ένα μικρό θαύμα, μία ανεκτικότητα και αγάπη γύρω γύρω από αυτό που θα κάναμε όλοι μαζί. Γιατί όλοι μαζί το κάναμε. Ήμουν τυχερός γιατί έχω αυτή τη συνεργάτιδα στο γραφείο, την κυρία Σπηλιοπούλου, η και μάλιστα κάποια στιγμή φέτος το καλοκαίρι που είχα πρόβλημα με την υγεία μου, με αντικατέστησε με άψογο τρόπο. Ήμουν πολύ τυχερός. Ένιωσα μια μεγάλη αγκαλιά από τον στρατό. Καταλάβατε; Και αυτή την αγκαλιά θέλουν να την προβάλλουν και προς την κοινωνία. Οπότε κάναμε ένα ανοιχτό έργο. Ένα έργο όχι ερμητικό, ούτε εννοιολογικό, ούτε τίποτα. Ένα έργο που είναι αέρας, είναι φως, είναι η ιστορική συνείδηση. Έχει μία ιστορική συνείδηση, έχει αναφορά πάνω στην ιστορία της Ελλάδας. Οι πτυχώσεις, οι κολώνες που δημιουργεί στην πρόσοψη. Ήταν στο μυαλό μας το πώς όλο αυτό θα πατήσει, εξελίσσοντας μια διαστρωμάτωση πολιτισμική, η οποία έρχεται από πολύ παλιά, αλλά τότε πετυχαίνει ένα έργο. Ένα έργο πετυχαίνει όταν πατάει κάπου, όταν πατάει σε μια ιστορική συνείδηση. (…) Στο μυαλό μου πάντα όταν κάνω ένα μεγάλο έργο, έχω την πολιτισμική διαστρωμάτωση του τόπου που βάζω το έργο».
Στη συνέχεια πρόσθεσε: «Εδώ, βρισκόμουν στο κέντρο της νεότερης ελληνικής ιστορίας. Είχα τα 120.000 ονόματα των ανθρώπων που έδωσαν τη ζωή τους για να είμαστε εμείς έτσι όπως είμαστε, που είναι το Μνημείο, η Κιβωτός Μνήμης, που είναι το μνημείο μπροστά από το κτίριο. Και είχα και το κτίριο. Το ένα ήταν το παρελθόν και το άλλο ήτανε το μέλλον. Ήταν οπωσδήποτε το μέλλον. Το παρελθόν, χρησιμοποίησα τα ίδια τα ονόματα ως υλικό για το έργο, χρησιμοποίησα τα ίδια τα ονόματα των πεσόντων ως υλικό για να κάνω το έργο, βγάζοντάς τους από τη γη και τοποθετώντας, δίνοντάς τους μία ανοδική πορεία προς τον ουρανό μέσα στο φως. Αυτό ήταν άποψη, από την αρχή. Συνειδητοποίησα αμέσως ότι το υλικό μου είναι τα ονόματα και όχι το γυαλί, όχι το μάρμαρο, όχι ο μπρούτζος ή άλλα υλικά. Τα υλικά έπρεπε να εξυπηρετήσουν αυτή την επιθυμία. Και πραγματικά λειτούργησε. Στο κτίριο, βεβαίως ήταν μια προβολή προς το μέλλον, αλλά και αυτό έπρεπε να έχει μία βάση πολιτισμική. Όταν κάνεις έργο σύγχρονο, πρέπει να έχεις μια συνείδηση πού το βάζεις και να το τοποθετείς. Όταν εγώ βάζω ένα έργο, παραδείγματος χάριν, στο Παλμ Μπιτς, στην Αμερική, πρέπει να λάβω υπόψη μου την πολιτισμική διαστρωμάτωση του Παλμ Μπιτς της Αμερικής. Όταν είμαι στην Ιταλία, το ίδιο πρέπει να σεβαστώ τον τόπο. Να σεβαστώ τον πολιτισμό βέβαια και να πατήσω πάνω στις ρίζες μου. Η σύγχρονη τέχνη δεν ήταν ποτέ κάτι που γεννιέται από το μηδέν, από το κενό. Δεν υπάρχει αυτό το πράγμα. Πρέπει να έχεις μία συνείδηση καταγωγής. Ήταν δύο έργα. Και ένα τρίτο στοιχείο είναι ότι θα έπρεπε αυτά τα δύο έργα να επικοινωνούν. Αν δείτε τις φωτογραφίες θα δείτε ότι όλο αυτό είναι ένα έργο. Δεν είναι δυο έργα, είναι ένα έργο. Η εγκατάσταση είναι μία, και αυτό ήταν ζητούμενο από την αρχή, ότι είχα συνείδηση ότι πρέπει να κάνουμε ένα έργο και όχι δυο έργα» ανέφερε ο σπουδαίος καλλιτέχνης».
«Ως προς την πρακτική πτυχή της βιοκλιματικής πρόσοψης, εξήγησε ότι η πλευρά στην οποία έγινε η παρέμβαση, είναι η πλευρά που χτυπάει ο ήλιος όλη μέρα το κτίριο με αποτέλεσμα πολλά έξοδα για την ψύξη και άλλες ενεργειακές ανάγκες. «Αυτά τα panels που βάλαμε τα κάθετα, τα αλουμινένια στοιχεία, τα κάθετα που είναι 30 μέτρα το καθένα, σκιάζουν το κτίριο. Δώσαμε μία σκιά στο κτίριο, η οποία το κάνει να είναι βιοκλιματικό, μειώνει τις ενεργειακές ανάγκες του κτιρίου. Αυτό είναι πολύ σημαντικό, Ξέρετε, αυτό το κτίριο καιγόταν από τον ήλιο, γιατί ξέρετε, ήταν και ένα πολύ παλιό κτίριο» ανέφερε.
Απαντώντας στο αν έχει καθορισμένο χρόνο ζωής το συγκεκριμένο έργο, είπε «ένα έργο είναι τέτοιο όταν μια μονάδα και μια ομάδα ανθρώπων αποφασίζουν ότι είναι τέτοιο, ότι είναι έργο τέχνης για ένα ορισμένο χρόνο. Γιατί μπορεί, ας πούμε, αύριο να πει η κοινωνία η ίδια ότι ο Δρομέας δεν μας εκφράζει πια, τι είναι αυτά τα γυαλιά που έχετε βάλει, να το γκρεμίσουμε γιατί δεν μας εκφράζει πια. Οι κοινωνίες αλλάζουν, η ιστορία εξελίσσεται, όμως μπορεί να συμβεί το μαγικό και οι επόμενες γενιές, οι επόμενες κοινωνίες, να πουν όχι, αυτό συνεχίζει να μας εκφράζει. Με τον Δρομέα έχει συμβεί. Ξέρετε, ένα έργο έχει μία μεγάλη πάλη με το χρόνο. Ο χρόνος είναι καταλυτικός. Από άποψη τεχνική, τα έργα αυτά είναι τόσο καλά φτιαγμένα στο ΓΕΣ, αλλά τόσο καλά φτιαγμένα, διότι είχαμε την εταιρία και τη χορηγία του κυρίου Μυτιληναίου εκεί, αλλά δούλεψε και η εταιρία η κατασκευαστική του κυρίου Μυτιληναίου, η οποία είναι εξαιρετικό το επίπεδό της και ο τρόπος κατασκευής που έγιναν αυτά τα πράγματα είναι αθάνατος. Σας το εγγυώμαι εγώ. Το δε έργο το άλλο με τα γυαλιά το επιμελήθηκα βέβαια και εγώ προσωπικά, θέλω να σας διαβεβαιώσω είναι αθάνατο. Το γυαλί είναι ορυκτό, δεν παθαίνει τίποτα. Το έργο έχει μία μάχη με τον χρόνο, διότι πόσα έργα δεν άντεξαν;».
Καταλήγοντας ο Κώστας Βαρώτσος είπε απευθυνόμενος στους ακροατές του ΕΡΤnews Radio 105,8 «θέλω να τους ευχαριστήσω για τη μεγάλη αγάπη που μου δείξανε χθες και όλα αυτά τα χρόνια οι Έλληνες, οι συμπατριώτες μου».
