Εκεί όπου οι φάκελοι συνήθως γράφουν ονόματα φορολογουμένων, τώρα γράφουν ονόματα… εφοριακών! Με μια νέα απόφαση του διοικητή της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ) Γιώργου Πιτσιλή, ενεργοποιείται εκτεταμένο «εσωτερικό πόθεν έσχες». Οικονομικοί επιθεωρητές της Διεύθυνσης Εσωτερικών Υποθέσεων αναλαμβάνουν να περάσουν από μικροσκόπιο την κινητή και ακίνητη περιουσία των υπαλλήλων της ΑΑΔΕ και των οικογενειών τους. Σαν να ανοίγει μια κάμερα που κατέγραφε μόνο άλλους, αλλά τώρα γυρίζει και κοιτάζει τους χειριστές της.
Πώς λειτουργεί; Οι επιθεωρητές έχουν πλήρη πρόσβαση σε κάθε τραπεζική κίνηση: καταθετικούς λογαριασμούς, προθεσμιακές, κάρτες, δάνεια, ψηφιακά πορτοφόλια, μέχρι και πληροφορίες από ξένες φορολογικές αρχές μέσω της αυτόματης ανταλλαγής δεδομένων. Οτιδήποτε αφορά χρήμα που μπήκε, βγήκε, μεταφέρθηκε ή «ξεφύτρωσε» σε λογαριασμό ενός υπαλλήλου της ΑΑΔΕ, ενός συζύγου ή ενός ανήλικου τέκνου, ανοίγεται και διαβάζεται λεπτό προς λεπτό.
Το πόθεν έσχες δεν σταματά εκεί: Ελέγχονται επίσης μετοχές, ομόλογα, χρηματιστηριακές κινήσεις, συναλλαγές με πολύτιμα μέταλλα, ασφαλιστήρια, στοιχεία από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων, ακόμη και πληροφορίες από την Ένωση Ασφαλιστικών Εταιρειών Ελλάδος. Φάκελοι που συνήθως αφορούν φορολογουμένους, τώρα γίνονται υλικό για να διαπιστωθεί αν οι ίδιοι οι ελεγκτές ζουν εντός των οικονομικών τους δυνατοτήτων ή αν κάτι περισσεύει.
Το νέο «X-Ray» δεν αποκλείει τίποτα: μισθούς, αφορολόγητα και φορολογηθέντα εισοδήματα, αποζημιώσεις, κέρδη από τυχερά παιχνίδια, δωρεές χρηματικών ποσών, δάνεια, πωλήσεις ακινήτων και κινητών, όλα καταγράφονται και μπαίνουν στο ισοζύγιο. Από την άλλη, κάθε δαπάνη διαβίωσης –από δίδακτρα ιδιωτικών σχολείων και ασφάλιστρα αυτοκινήτων μέχρι λογαριασμούς κινητής και ασφαλιστικά προγράμματα υγείας ή ζωής– διασταυρώνεται με τον ίδιο ζήλο. Ό,τι εμφανίζεται ως έξοδο, πρέπει να ταιριάζει με το διαθέσιμο εισόδημα.
Αν ο υπάλληλος ή ο/η σύζυγος εμφανίζουν επιχειρηματική δραστηριότητα με συνεχόμενες ζημίες, ο επιθεωρητής ψάχνει αν αυτές οι ζημίες χρηματοδοτούνται από πραγματικά διαθέσιμα ή αν υπάρχει «μαξιλάρι» που δεν φαίνεται στις δηλώσεις. Αν εντοπιστούν εμβάσματα προς το εξωτερικό, καταθέσεις μεγάλων ποσών ή ανώνυμες πιστώσεις, ζητούνται άμεσα εξηγήσεις: απόδειξε πού βρήκες τα χρήματα, πότε τα απέκτησες και γιατί δεν εμφανίζονται στις δηλώσεις σου. Ακόμη και μια απλή επανακατάθεση μετρητών πρέπει να συνοδεύεται από ιστορικό που να δείχνει από ποια παλαιότερη ανάληψη προήλθαν.
Η διαδικασία έχει συγκεκριμένη ροή: κοινοποιείται εντολή ελέγχου, ο υπάλληλος παραλαμβάνει έντυπα για να συμπληρώσει όλα τα προσωπικά, οικογενειακά και περιουσιακά στοιχεία, και στη συνέχεια έχει είκοσι εργάσιμες ημέρες για να δώσει απαντήσεις και αποδεικτικά. Οι επιθεωρητές μπορούν ανά πάσα στιγμή να ζητήσουν επιπλέον στοιχεία ή διευκρινίσεις. Όλο το υλικό συγκεντρώνεται και συνθέτει μια πλήρη εικόνα της περιουσιακής μεταβολής του υπαλλήλου από την 31/12 του προηγούμενου έτους και μετά.
Ο έλεγχος μπορεί να ξεκινήσει στοχευμένα, δειγματοληπτικά ή κατόπιν καταγγελίας. Οι συνταξιούχοι της ΑΑΔΕ δεν εξαιρούνται: ελέγχονται για το διάστημα μέχρι τη λύση της υπαλληλικής τους σχέσης. Με τη μεθοδολογία της «μεταβολής περιουσιακής θέσης», οι επιθεωρητές συγκρίνουν όλα τα νόμιμα έσοδα με τις πραγματικές δαπάνες και τις αγορές περιουσιακών στοιχείων. Αν τα νούμερα δεν ταιριάζουν, το σημείωμα διαπιστώσεων είναι μόνο η αρχή.
Αν από τον έλεγχο προκύπτει προσαύξηση περιουσίας που δεν δικαιολογείται από τα νόμιμα εισοδήματα, κινείται πειθαρχική ή και ποινική διαδικασία, ενώ σε περίπτωση που υπάρχει ζήτημα χρηματικού καταλογισμού, ο σχετικός φάκελος διαβιβάζεται στο Ελεγκτικό Συνέδριο
