Συμπληρώνονται σήμερα 35 χρόνια από το Δημοψήφισμα της 8ης Δεκεμβρίου 1974, σύμφωνα με το οποίο ο Ελληνικός Λαός αποφάσισε ως Πολίτευμά του την Αβασίλευτη Δημοκρατία. Είναι γνωστές οι θέσεις μου και η συμπάθειά μου τόσο προς τον Κωνσταντίνο, όσο και προς τον Θεσμό. Θα παραθέσω το γεγονός του Δημοψηφίσματος, όπως το περιγράφει η wikipedia :
Στις 8 Δεκεμβρίου 1974 έγινε δημοψήφισμα στην Ελλάδα για τη μορφή του πολιτεύματος για την επιλογή βασιλευόμενη ή αβασίλευτης δημοκρατίας. Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος ήταν 69,2% υπέρ της αβασίλευτης δημοκρατίας.
Την 1η Ιουνίου 1973, η Χούντα των Συνταγματαρχών κατήργησε τη Βασιλεία στην Ελλάδα, μετά το Κίνημα του Ναυτικού εναντίον της, και εγκαθίδρυσε Προεδρική Δημοκρατία. Κανένα κόμμα δεν αναγνώρισε το δημοψήφισμα που ακολούθησε τον Ιούλιο του 1973 και δεσμεύτηκαν, μαζί με τον Κωνσταντίνο, στη διενέργεια άλλου, όταν αποκατασταθεί η Δημοκρατία.
Μετά την πτώση της Χούντας τον Ιούλιο του 1974,ο Κωνσταντίνος Καραμανλής υιοθέτησε την Συντακτική Πράξη της 1ης Αυγούστου 1974 και επανέφερε σε ισχύ το Σύνταγμα της 1 Ιανουαρίου 1952, χωρίς τις βασικές θεμελιώδεις διατάξεις, δηλαδή αυτές που αφορούν την βάση και τη μορφή του πολιτεύματος, ως Βασιλευομένης Κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας. Η αναστολή των διατάξεων περί Αρχηγού Κράτους θα κρινόταν με Δημοψήφισμα που θα γινόταν εν καιρώ. Μέχρι το Δημοψήφισμα, χρέη Αρχηγού Κράτους εκτελούσε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας (του Στρατιωτικού καθεστώτος) Φαίδων Γκιζίκης. Στο δημοψήφισμα της 8ης Δεκεμβρίου 1974, η πλειοψηφία του εκλογικού σώματος, επέλεξε με την Αβασίλευτη Δημοκρατία με ποσοστό 69,2%.
Η απόφαση αυτή έκρινε δύο ζητήματα:
· Σε θεσμικό επίπεδο τον τρόπο ανάδειξης του αρχηγού του κράτους (αιρετός και όχι κληρονομικός) και
· στο πολιτικό επίπεδο, την μη επιστροφή του τέως βασιλιά Κωνσταντίνου, ο οποίος βρισκόταν σε εξορία, εκτός Ελλάδος από τις 13 Δεκεμβρίου 1967, μετά από το αποτυχημένο εγχείρημά του εναντίον των Απριλιανών σφετεριστών[1] της εξουσίας.
Διεξαγωγή
Ο προεκλογικός αγώνας περιλάμβανε και ομιλίες στην τηλεόραση, μεταξύ των οποίων και του ίδιου του Κωνσταντίνου, ενώ από την πλευρά των οπαδών της Αβασίλευτης τοποθετήθηκαν, μεταξύ άλλων, οι Μάριος Πλωρίτης, Λεωνίδας Κύρκος, Φαίδων Βεγλερής, Γεώργιος Κουμάντος, Αλέκος Παναγούλης και ο, μετέπειτα πρωθυπουργός, Κώστας Σημίτης.
Τα κόμματα απείχαν από την εκστρατεία του Δημοψηφίσματος και έτσι οι τηλεοπτικές ομιλίες περιορίσθηκαν μεταξύ ιδιωτών που εκπροσωπούσαν τη μία ή την άλλη αντίληψη και όχι μεταξύ εκπροσώπων των κομμάτων. Καθορίσθηκαν οι τηλεοπτικές ομιλίες, δύο φορές την εβδομάδα, για την κάθε πλευρά και επί πλέον μαγνητοφωνημένο μήνυμα του Βασιλιά στις 26 Νοεμβρίου και ομιλία του από την τηλεόραση στις 6 Δεκεμβρίου.
Ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Γ. Καραμανλής, στις 23 Νοεμβρίου 1974, ζήτησε από τα μέλη της κοινοβουλευτικής ομάδας της του κόμματός του να κρατήσουν ουδέτερη στάση στο πολιτειακό ζήτημα.
Στο δημοψήφισμα της 8ης Δεκεμβρίου, η συντριπτική πλειοψηφία του εκλογικού σώματος ψήφισε υπέρ του αβασιλεύτου (3.245.111 ψήφοι υπέρ της αβασίλευτης δημοκρατίας, ποσοστό 69,18% και 1.445.875 ψήφοι υπέρ της βασιλευομένης, ποσοστό 30,82%). Η Κρήτη έδωσε στην Αβασίλευτη το 90% των ψήφων της, ενώ σε τριάντα εκλογικές περιφέρειες το αντίστοιχο ήταν της τάξεως του 60-70%. Από την άλλη πλευρά, η βασιλευομένη έφτασε στην Πελοπόννησο και τη Θράκη το 45%. Τέλος, η αποχή άγγιξε το 25,5%.
Με την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων ο Κωνσταντίνος Γ. Καραμανλής φέρεται να δήλωσε ότι: «Ένα καρκίνωμα αποκόπηκε σήμερα από το σώμα του έθνους».
Ο Κωνσταντίνος απηύθυνε την επόμενη της ψηφοφορίας το ακόλουθο μήνυμα:
« Έλληνες και Ελληνίδες. Πιστός στη διακήρυξή μου, επαναλαμβάνω ότι προέχει η εθνική ενότητα χάριν της ομαλότητας, της προόδου και της ευημερίας της Χώρας και εύχομαι ολόψυχα οι εξελίξεις να δικαιώσουν το αποτέλεσμα που προέκυψε από τη χθεσινή ψηφοφορία »
Στις 15 Δεκεμβρίου υποβάλει παραίτηση, ο χουντικός Πρόεδρος της Δημοκρατίας στρατηγός Φαίδων Γκιζίκης και ο Πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Γ. Καραμανλής τον ευχαριστεί, με προσωπική του επίσκεψη και εγγράφως, για τις όσες υπηρεσίες προσέφερε στο έθνος. Στις 18 Δεκεμβρίου εκλέγεται από τη βουλή και ορκίζεται ως Προσωρινός Πρόεδρος της Δημοκρατίας ο Μιχαήλ Στασινόπουλος (βουλευτής Επικρατείας της Νέας Δημοκρατίας).
Μεταγενέστερες απόψεις
Δεκατέσσερα χρόνια μετά, το Φεβρουάριο του 1988, ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης σε συνέντευξή του στο Λονδίνο δήλωσε ότι αν και αντιβασιλικός, χαρακτήρισε τον τρόπο με τον οποίο διεξήχθη το δημοψήφισμα με το χαρακτηρισμό «unfair» (άδικο)[2]. Αυτή η άποψή του είχε αποτέλεσμα σημαντικών αντιδράσεων στον πολιτικό κόσμο της Ελλάδας[3]. Ακόμη και 21 χρόνια μετά τη δήλωση, αυτή συνεχίζει να αναφέρεται σε δημοσιογραφικά έντυπα[4].
Αποτελέσματα
Συνολικά
Δημοψήφισμα 1974
Εγγεγραμμένοι 6.250.379
Ψήφισαν 4.719.494 75,51%
Άκυρα ψηφοδέλτια 28.889 0,61%
Έγκυρα ψηφοδέλτια 4.690.605 99,39%
Ψήφοι Ποσοστό
Αβασίλευτη Δημοκρατία 3.244.748 69,18%
Βασιλευομένη Δημοκρατία 1.445.857 30,82%
Αποχή 24,49%
Ανά περιφέρεια
Εκλογική Περιφέρεια Αβασίλευτη Βασιλευόμενη
Α΄ Αθηνών 75,60% 24,40%
Β΄ Αθηνών 79,59% 20,41%
Αιτωλοακαρνανία 65,63% 34,67%
Αργολίδα 53,33% 46,67%
Αρκαδία 56,99% 43,01%
Άρτα 56,21% 43,79%
Αχαία 68,54% 31,46%
Βοιωτία 65,46% 35,24%
Γρεβενά 61,20% 38,80%
Δράμα 67,41% 32,59%
Δωδεκάνησα 63,78% 36,22%
Έβρος 60,27% 39,73%
Ευρυτανία 60,69% 39,31%
Εύβοια 65,38% 34,62%
Ζάκυνθος 62,63% 37,37%
Ηλεία 53,12% 46,88%
Ημαθία 71,77% 28,23%
Ηράκλειο 89,43% 10,57%
Α΄ Θεσσαλονίκης 79,99% 20,01%
Β΄ Θεσσαλονίκης 68,12% 31,88%
Θεσπρωτία 64,21% 35,79%
Ιωάννινα 68,70% 31,30%
Κέρκυρα 63,47% 36,53%
Καβάλα 73,64% 26,36%
Καρδίτσα 68,79% 31,21%
Καστοριά 55,74% 44,26%
Κεφαλλονιά 66,17% 33,83%
Κιλκίς 59,71% 40,29%
Κοζάνη 66,11% 33,89%
Κορινθία 62,36% 37,64%
Κυκλάδες 61,72% 38,28%
Λάρισα 67,82% 32,18%
Λέσβος 77,74% 22,26%
Λακωνία 40,48% 59,52%
Λασήθι 88,42% 11,58%
Λευκάδα 71,22% 28,78%
Μαγνησία 71,25% 28,75%
Μεσσηνία 50,76% 49,24%
Ξάνθη 53,75% 46,25%
Α΄ Πειραιώς 71,95% 28,05%
Β΄ Πειραιώς 81,70% 18,30%
Πέλλα 65,09% 34,91%
Πιερία 65,54% 34,46%
Πρέβεζα 62,01% 37,99%
Ρέθυμνο 94,10% 5,90%
Ροδόπη 49,46% 50,54%
Σάμος 64,38% 35,62%
Σέρρες 64,82% 35,18%
Τρίκαλα 67,40% 32,60%
Υπ. Αττικής 65,07% 34,93%
Φθιώτιδα 63,58% 36,42%
Φλώρινα 60,36% 39,64%
Φωκίδα 62,44% 37,56%
Χίος 72,95% 27,05%
Χαλκιδική 58,17% 41,83%
Χανιά 92,70% 7,30%
Σύνολο Επικράτειας 69,18% 30,82%
Η άποψή μου: ασφαλώς και ένα δημοψήφισμα απεικονίζει πάντα την θέληση του λαού, τη στιγμή που γίνεται όμως. Και ασφαλώς, το αποτέλεσμα ενός δημοψηφίσματος, «καθοδηγείται» εύκολα, ανάλογα με τις επιθυμίες των ηγετών. Και εξηγούμαι:
· Ο Καραμανλής επιστρέφει στις 24 Ιουλίου του 1974, κι ενώ έχει υποσχεθεί στον Κωνσταντίνο, με τον οποίο διατηρούσε ανοικτή γραμμή επικοινωνίας καθ’ όλη τη διάρκεια της Χούντας, ότι θα τον καλέσει για να ορκιστεί ενώπιόν του, τον ξεγελά. Όχι μόνο δεν καλεί τον βασιλιά, αλλά σφετερίζεται την εξουσία που του δίνει η Χούντα του Γκιζίκη, αφού ορκίζεται πρωθυπουργός ενώπιον του «Προέδρου» Γκιζίκη.
· Ουσιαστικά αλλά και τυπικά, στις 24 Ιουλίου 1974, δεν πέφτει η Χούντα, αλλά συνεχίζεται, με πρωθυπουργό τον Καραμανλή. Όπως συνεχίστηκε η «Επαναστατική» κατάσταση μετά τις 25 Νοεμβρίου, όταν ο Ιωαννίδης έριξε τον Παπαδόπουλο, έτσι συνεχίστηκε και στις 24 Ιουλίου, με τον Καραμανλή να αναλαμβάνει πρωθυπουργός στη θέση του Αδαμάντιου Ανδρουτσόπουλου. Καμιά αλλαγή καθεστώτος.
· Μέχρι τις εκλογές της 17ης Νοεμβρίου, ο Καραμανλής κυβερνά με Συντακτικές πράξεις, υπογραφόμενες από τον «Πρόεδρο Γκιζίκη». Φυσικά, μετά την παραίτησή του, ο Στρατηγός Γκιζίκης αφού εξασφάλισε νομιμοποίηση στη «Δημοκρατία», εξασφάλισε κι εκείνος την ελευθερία του. Δεν πέρασε από το Δικαστήριο, ως ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας κατά την Τραγωδία της Κύπρου, σε αντίθεση με τον Παπαδόπουλο που ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας, πέρασε δίκη για το Πολυτεχνείο. Δυο μέτρα και δυο σταθμά!
· Αν το δημοψήφισμα είχε προηγηθεί των Βουλευτικών εκλογών, τα αποτελέσματα και των δύο θα ήταν ασφαλώς διαφορετικά. Αντιθέτως, προηγήθηκαν οι βουλευτικές εκλογές, πράγμα εντελώς παράδοξο, να εκλέγει κάποιος την κυβέρνησή του, χωρίς να ξέρει το Πολίτευμα του.
· Φυσικά και δεν επρόκειτο για το πιο δίκαιο και καθαρό δημοψήφισμα που έγινε ποτέ. Δεν υπήρχαν εκλογικοί αντιπρόσωποι της Βασιλευομένης, τα ψηφοδέλτια ήταν χρωματιστά, αντίθετα με τους υποστηρικτές της Αβασίλευτης, δεν δόθηκε βήμα σε κανέναν υποστηρικτή της Βασιλευομένης για να μιλήσει εκτός από τον Στρατηγό Τζανετή, κάτι που φυσικά ήταν «παγίδα» για να ταυτιστεί με τη Χούντα, ενώ και ο ίδιος ο Κωνσταντίνος απευθύνθηκε στον Λαό μόλις μια φορά από την τηλεόραση, και φυσικά από το Λονδίνο.
· Ουδείς λέει ότι αν το δημοψήφισμα είχε διαφορετικό αποτέλεσμα, τα πράγματα θα ήταν αλλιώς σήμερα. Αλλά τα δημοψηφίσματα εκφράζουν τη λαϊκή θέληση όπως διαμορφώνεται τη συγκεκριμένη στιγμή που γίνονται. Αν στην Ισπανία, με το θάνατο του Φράνκο, γινόταν δημοψήφισμα για το Πολίτευμα, η Μοναρχία θα έπαιρνε 11% το πολύ. Κι όμως, ακολουθήθηκε πιστά η «πολιτική διαθήκη» του Φράνκο, τον διαδέχθηκε ο πρίγκιπας Χουάν Κάρλος, που ήταν στο πλευρό του συνεχώς ως διάδοχός του, σε αντίθεση με τον Κωνσταντίνο που δεν ταυτίστηκε ποτέ με τη Χούντα. Και εκλογές έγιναν 3 χρόνια μετά, το 1977, κι όχι στους επόμενους 3 μήνες, όπως στην Ελλάδα. Οι Ισπανοί ήταν πιο βλάκες δηλαδή; Κι εμείς οι έξυπνοι;
Και φυσικά, το ότι από τότε δεν έχει ξαναγίνει δημοψήφισμα για κανένα θέμα, αποδεικνύει την παθογένεια του συστήματος της Κληρονομικής Δημοκρατίας που μας κληρονόμησε ο…. «Εθνάρχης»….
Την 1η Ιουνίου 1973, η Χούντα των Συνταγματαρχών κατήργησε τη Βασιλεία στην Ελλάδα, μετά το Κίνημα του Ναυτικού εναντίον της, και εγκαθίδρυσε Προεδρική Δημοκρατία. Κανένα κόμμα δεν αναγνώρισε το δημοψήφισμα που ακολούθησε τον Ιούλιο του 1973 και δεσμεύτηκαν, μαζί με τον Κωνσταντίνο, στη διενέργεια άλλου, όταν αποκατασταθεί η Δημοκρατία.
Μετά την πτώση της Χούντας τον Ιούλιο του 1974,ο Κωνσταντίνος Καραμανλής υιοθέτησε την Συντακτική Πράξη της 1ης Αυγούστου 1974 και επανέφερε σε ισχύ το Σύνταγμα της 1 Ιανουαρίου 1952, χωρίς τις βασικές θεμελιώδεις διατάξεις, δηλαδή αυτές που αφορούν την βάση και τη μορφή του πολιτεύματος, ως Βασιλευομένης Κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας. Η αναστολή των διατάξεων περί Αρχηγού Κράτους θα κρινόταν με Δημοψήφισμα που θα γινόταν εν καιρώ. Μέχρι το Δημοψήφισμα, χρέη Αρχηγού Κράτους εκτελούσε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας (του Στρατιωτικού καθεστώτος) Φαίδων Γκιζίκης. Στο δημοψήφισμα της 8ης Δεκεμβρίου 1974, η πλειοψηφία του εκλογικού σώματος, επέλεξε με την Αβασίλευτη Δημοκρατία με ποσοστό 69,2%.
Η απόφαση αυτή έκρινε δύο ζητήματα:
· Σε θεσμικό επίπεδο τον τρόπο ανάδειξης του αρχηγού του κράτους (αιρετός και όχι κληρονομικός) και
· στο πολιτικό επίπεδο, την μη επιστροφή του τέως βασιλιά Κωνσταντίνου, ο οποίος βρισκόταν σε εξορία, εκτός Ελλάδος από τις 13 Δεκεμβρίου 1967, μετά από το αποτυχημένο εγχείρημά του εναντίον των Απριλιανών σφετεριστών[1] της εξουσίας.
Διεξαγωγή
Ο προεκλογικός αγώνας περιλάμβανε και ομιλίες στην τηλεόραση, μεταξύ των οποίων και του ίδιου του Κωνσταντίνου, ενώ από την πλευρά των οπαδών της Αβασίλευτης τοποθετήθηκαν, μεταξύ άλλων, οι Μάριος Πλωρίτης, Λεωνίδας Κύρκος, Φαίδων Βεγλερής, Γεώργιος Κουμάντος, Αλέκος Παναγούλης και ο, μετέπειτα πρωθυπουργός, Κώστας Σημίτης.
Τα κόμματα απείχαν από την εκστρατεία του Δημοψηφίσματος και έτσι οι τηλεοπτικές ομιλίες περιορίσθηκαν μεταξύ ιδιωτών που εκπροσωπούσαν τη μία ή την άλλη αντίληψη και όχι μεταξύ εκπροσώπων των κομμάτων. Καθορίσθηκαν οι τηλεοπτικές ομιλίες, δύο φορές την εβδομάδα, για την κάθε πλευρά και επί πλέον μαγνητοφωνημένο μήνυμα του Βασιλιά στις 26 Νοεμβρίου και ομιλία του από την τηλεόραση στις 6 Δεκεμβρίου.
Ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Γ. Καραμανλής, στις 23 Νοεμβρίου 1974, ζήτησε από τα μέλη της κοινοβουλευτικής ομάδας της του κόμματός του να κρατήσουν ουδέτερη στάση στο πολιτειακό ζήτημα.
Στο δημοψήφισμα της 8ης Δεκεμβρίου, η συντριπτική πλειοψηφία του εκλογικού σώματος ψήφισε υπέρ του αβασιλεύτου (3.245.111 ψήφοι υπέρ της αβασίλευτης δημοκρατίας, ποσοστό 69,18% και 1.445.875 ψήφοι υπέρ της βασιλευομένης, ποσοστό 30,82%). Η Κρήτη έδωσε στην Αβασίλευτη το 90% των ψήφων της, ενώ σε τριάντα εκλογικές περιφέρειες το αντίστοιχο ήταν της τάξεως του 60-70%. Από την άλλη πλευρά, η βασιλευομένη έφτασε στην Πελοπόννησο και τη Θράκη το 45%. Τέλος, η αποχή άγγιξε το 25,5%.
Με την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων ο Κωνσταντίνος Γ. Καραμανλής φέρεται να δήλωσε ότι: «Ένα καρκίνωμα αποκόπηκε σήμερα από το σώμα του έθνους».
Ο Κωνσταντίνος απηύθυνε την επόμενη της ψηφοφορίας το ακόλουθο μήνυμα:
« Έλληνες και Ελληνίδες. Πιστός στη διακήρυξή μου, επαναλαμβάνω ότι προέχει η εθνική ενότητα χάριν της ομαλότητας, της προόδου και της ευημερίας της Χώρας και εύχομαι ολόψυχα οι εξελίξεις να δικαιώσουν το αποτέλεσμα που προέκυψε από τη χθεσινή ψηφοφορία »
Στις 15 Δεκεμβρίου υποβάλει παραίτηση, ο χουντικός Πρόεδρος της Δημοκρατίας στρατηγός Φαίδων Γκιζίκης και ο Πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Γ. Καραμανλής τον ευχαριστεί, με προσωπική του επίσκεψη και εγγράφως, για τις όσες υπηρεσίες προσέφερε στο έθνος. Στις 18 Δεκεμβρίου εκλέγεται από τη βουλή και ορκίζεται ως Προσωρινός Πρόεδρος της Δημοκρατίας ο Μιχαήλ Στασινόπουλος (βουλευτής Επικρατείας της Νέας Δημοκρατίας).
Μεταγενέστερες απόψεις
Δεκατέσσερα χρόνια μετά, το Φεβρουάριο του 1988, ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης σε συνέντευξή του στο Λονδίνο δήλωσε ότι αν και αντιβασιλικός, χαρακτήρισε τον τρόπο με τον οποίο διεξήχθη το δημοψήφισμα με το χαρακτηρισμό «unfair» (άδικο)[2]. Αυτή η άποψή του είχε αποτέλεσμα σημαντικών αντιδράσεων στον πολιτικό κόσμο της Ελλάδας[3]. Ακόμη και 21 χρόνια μετά τη δήλωση, αυτή συνεχίζει να αναφέρεται σε δημοσιογραφικά έντυπα[4].
Αποτελέσματα
Συνολικά
Δημοψήφισμα 1974
Εγγεγραμμένοι 6.250.379
Ψήφισαν 4.719.494 75,51%
Άκυρα ψηφοδέλτια 28.889 0,61%
Έγκυρα ψηφοδέλτια 4.690.605 99,39%
Ψήφοι Ποσοστό
Αβασίλευτη Δημοκρατία 3.244.748 69,18%
Βασιλευομένη Δημοκρατία 1.445.857 30,82%
Αποχή 24,49%
Ανά περιφέρεια
Εκλογική Περιφέρεια Αβασίλευτη Βασιλευόμενη
Α΄ Αθηνών 75,60% 24,40%
Β΄ Αθηνών 79,59% 20,41%
Αιτωλοακαρνανία 65,63% 34,67%
Αργολίδα 53,33% 46,67%
Αρκαδία 56,99% 43,01%
Άρτα 56,21% 43,79%
Αχαία 68,54% 31,46%
Βοιωτία 65,46% 35,24%
Γρεβενά 61,20% 38,80%
Δράμα 67,41% 32,59%
Δωδεκάνησα 63,78% 36,22%
Έβρος 60,27% 39,73%
Ευρυτανία 60,69% 39,31%
Εύβοια 65,38% 34,62%
Ζάκυνθος 62,63% 37,37%
Ηλεία 53,12% 46,88%
Ημαθία 71,77% 28,23%
Ηράκλειο 89,43% 10,57%
Α΄ Θεσσαλονίκης 79,99% 20,01%
Β΄ Θεσσαλονίκης 68,12% 31,88%
Θεσπρωτία 64,21% 35,79%
Ιωάννινα 68,70% 31,30%
Κέρκυρα 63,47% 36,53%
Καβάλα 73,64% 26,36%
Καρδίτσα 68,79% 31,21%
Καστοριά 55,74% 44,26%
Κεφαλλονιά 66,17% 33,83%
Κιλκίς 59,71% 40,29%
Κοζάνη 66,11% 33,89%
Κορινθία 62,36% 37,64%
Κυκλάδες 61,72% 38,28%
Λάρισα 67,82% 32,18%
Λέσβος 77,74% 22,26%
Λακωνία 40,48% 59,52%
Λασήθι 88,42% 11,58%
Λευκάδα 71,22% 28,78%
Μαγνησία 71,25% 28,75%
Μεσσηνία 50,76% 49,24%
Ξάνθη 53,75% 46,25%
Α΄ Πειραιώς 71,95% 28,05%
Β΄ Πειραιώς 81,70% 18,30%
Πέλλα 65,09% 34,91%
Πιερία 65,54% 34,46%
Πρέβεζα 62,01% 37,99%
Ρέθυμνο 94,10% 5,90%
Ροδόπη 49,46% 50,54%
Σάμος 64,38% 35,62%
Σέρρες 64,82% 35,18%
Τρίκαλα 67,40% 32,60%
Υπ. Αττικής 65,07% 34,93%
Φθιώτιδα 63,58% 36,42%
Φλώρινα 60,36% 39,64%
Φωκίδα 62,44% 37,56%
Χίος 72,95% 27,05%
Χαλκιδική 58,17% 41,83%
Χανιά 92,70% 7,30%
Σύνολο Επικράτειας 69,18% 30,82%
Η άποψή μου: ασφαλώς και ένα δημοψήφισμα απεικονίζει πάντα την θέληση του λαού, τη στιγμή που γίνεται όμως. Και ασφαλώς, το αποτέλεσμα ενός δημοψηφίσματος, «καθοδηγείται» εύκολα, ανάλογα με τις επιθυμίες των ηγετών. Και εξηγούμαι:
· Ο Καραμανλής επιστρέφει στις 24 Ιουλίου του 1974, κι ενώ έχει υποσχεθεί στον Κωνσταντίνο, με τον οποίο διατηρούσε ανοικτή γραμμή επικοινωνίας καθ’ όλη τη διάρκεια της Χούντας, ότι θα τον καλέσει για να ορκιστεί ενώπιόν του, τον ξεγελά. Όχι μόνο δεν καλεί τον βασιλιά, αλλά σφετερίζεται την εξουσία που του δίνει η Χούντα του Γκιζίκη, αφού ορκίζεται πρωθυπουργός ενώπιον του «Προέδρου» Γκιζίκη.
· Ουσιαστικά αλλά και τυπικά, στις 24 Ιουλίου 1974, δεν πέφτει η Χούντα, αλλά συνεχίζεται, με πρωθυπουργό τον Καραμανλή. Όπως συνεχίστηκε η «Επαναστατική» κατάσταση μετά τις 25 Νοεμβρίου, όταν ο Ιωαννίδης έριξε τον Παπαδόπουλο, έτσι συνεχίστηκε και στις 24 Ιουλίου, με τον Καραμανλή να αναλαμβάνει πρωθυπουργός στη θέση του Αδαμάντιου Ανδρουτσόπουλου. Καμιά αλλαγή καθεστώτος.
· Μέχρι τις εκλογές της 17ης Νοεμβρίου, ο Καραμανλής κυβερνά με Συντακτικές πράξεις, υπογραφόμενες από τον «Πρόεδρο Γκιζίκη». Φυσικά, μετά την παραίτησή του, ο Στρατηγός Γκιζίκης αφού εξασφάλισε νομιμοποίηση στη «Δημοκρατία», εξασφάλισε κι εκείνος την ελευθερία του. Δεν πέρασε από το Δικαστήριο, ως ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας κατά την Τραγωδία της Κύπρου, σε αντίθεση με τον Παπαδόπουλο που ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας, πέρασε δίκη για το Πολυτεχνείο. Δυο μέτρα και δυο σταθμά!
· Αν το δημοψήφισμα είχε προηγηθεί των Βουλευτικών εκλογών, τα αποτελέσματα και των δύο θα ήταν ασφαλώς διαφορετικά. Αντιθέτως, προηγήθηκαν οι βουλευτικές εκλογές, πράγμα εντελώς παράδοξο, να εκλέγει κάποιος την κυβέρνησή του, χωρίς να ξέρει το Πολίτευμα του.
· Φυσικά και δεν επρόκειτο για το πιο δίκαιο και καθαρό δημοψήφισμα που έγινε ποτέ. Δεν υπήρχαν εκλογικοί αντιπρόσωποι της Βασιλευομένης, τα ψηφοδέλτια ήταν χρωματιστά, αντίθετα με τους υποστηρικτές της Αβασίλευτης, δεν δόθηκε βήμα σε κανέναν υποστηρικτή της Βασιλευομένης για να μιλήσει εκτός από τον Στρατηγό Τζανετή, κάτι που φυσικά ήταν «παγίδα» για να ταυτιστεί με τη Χούντα, ενώ και ο ίδιος ο Κωνσταντίνος απευθύνθηκε στον Λαό μόλις μια φορά από την τηλεόραση, και φυσικά από το Λονδίνο.
· Ουδείς λέει ότι αν το δημοψήφισμα είχε διαφορετικό αποτέλεσμα, τα πράγματα θα ήταν αλλιώς σήμερα. Αλλά τα δημοψηφίσματα εκφράζουν τη λαϊκή θέληση όπως διαμορφώνεται τη συγκεκριμένη στιγμή που γίνονται. Αν στην Ισπανία, με το θάνατο του Φράνκο, γινόταν δημοψήφισμα για το Πολίτευμα, η Μοναρχία θα έπαιρνε 11% το πολύ. Κι όμως, ακολουθήθηκε πιστά η «πολιτική διαθήκη» του Φράνκο, τον διαδέχθηκε ο πρίγκιπας Χουάν Κάρλος, που ήταν στο πλευρό του συνεχώς ως διάδοχός του, σε αντίθεση με τον Κωνσταντίνο που δεν ταυτίστηκε ποτέ με τη Χούντα. Και εκλογές έγιναν 3 χρόνια μετά, το 1977, κι όχι στους επόμενους 3 μήνες, όπως στην Ελλάδα. Οι Ισπανοί ήταν πιο βλάκες δηλαδή; Κι εμείς οι έξυπνοι;
Και φυσικά, το ότι από τότε δεν έχει ξαναγίνει δημοψήφισμα για κανένα θέμα, αποδεικνύει την παθογένεια του συστήματος της Κληρονομικής Δημοκρατίας που μας κληρονόμησε ο…. «Εθνάρχης»….