ΕΠΕΙΔΗ ΠΟΛΛΟΙ ΘΑ ΑΚΟΥΣΑΤΕ ΟΤΙ Η "ΕΓΚΥΡΗ" FT ΜΑΣ ΠΑΡΟΜΟΙΑΣΕ ΜΕ ΤΗΝ ΑΡΓΕΝΤΙΝΗ ΚΑΙ ΠΡΟΕΒΛΕΨΕ ΝΑ ΕΧΟΥΜΕ ΤΗΝ ΙΔΙΑ ΤΥΧΗ (ΑΝ ΚΑΙ ΕΧΟΥΜΕ ΜΙΑ ΜΕΓΑΛΗ ΔΙΑΦΟΡΑ ΜΙΑΣ ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ ΕΙΜΑΣΤΕ ΜΕΛΟΣ ΤΟΥ €, ΕΝΩ ΑΥΤΟΙ ΓΙΑ ΚΑΚΗ ΤΟΥΣ ΤΥΧΗ ΗΤΑΝ ΣΥΝΔΕΔΕΜΕΝΟΙ ΜΕ ΤΟ $), ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΤΙ ΕΓΡΑΨΕ Ο Γ. ΚΑΙΣΑΡΙΟΣ ΠΡΙΝ ΔΥΟ ΕΒΔΟΜΑΔΕΣ:
Πριν καταρρεύσει η Αργεντινή, υπήρχε μια αφαίμαξη ρευστότητας από τη χώρα αυτή. Για πολλούς μήνες, επιχειρηματίες και απλοί πολίτες πέρναγαν τα σύνορα της Ουρουγουάης (Ελβετία της Νότιας Αμερικής) και κατέθεταν βαλίτσες με δολάρια στις τράπεζες του Montevideo. Κανείς δε ρωτάει από πού ήρθαν τα λεφτά στην Ουρουγουάη.
Πρόσφατα, η ελληνική κυβέρνηση είχε την ιδέα να χαρτογραφηθούν οι καταθέσεις στην ελληνική επικράτεια και να υποχρεωθεί ο κάθε πολίτης να καταθέσει «πόθεν έσχες» για να δικαιολογήσει τις καταθέσεις αυτές. Το αποτέλεσμα ήταν να μεταφερθούν μεγάλα χρηματικά ποσά στο εξωτερικό και πολλά άλλα να αποσυρθούν από τις τράπεζες και να μπουν σε θυρίδες. Η κυβέρνηση από τότε δεν έχει αναφερθεί ξανά στο θέμα.
Το Φεβρουάριο του 2002, η Αργεντινή κήρυξε στάση πληρωμών σε $155 δις δημοσίου χρέους. Όταν έγινε αυτή η στάση πληρωμών, το χρέος προς το ΑΕΠ της χώρας αυτής ήταν 65%. Στην Ελλάδα σήμερα το χρέος είναι, τουλάχιστον, στο 120% του ΑΕΠ. Μετά από τη στάση πληρωμών και λόγω της υποτίμησης του νομίσματος, το χρέος ανέβηκε στο 150% του ΑΕΠ. Στους επόμενους μήνες, το εθνικό νόμισμα υποτιμήθηκε κατά 70% σε σχέση με το δολάριο. Το ΑΕΠ συρρικνώθηκε κατά 11% το 2002 και το βιοτικό επίπεδο επέστρεψε στα επίπεδα του 1968. Η ανεργία σκαρφάλωσε στο 25%, και σε μερικούς μήνες, το 60% του πληθυσμού βρέθηκε κάτω από το όριο της φτώχειας. Σήμερα μετά από 8 χρόνια, το ποσοστό του πληθυσμού που είναι κάτω από το όριο της φτώχειας έχει μειωθεί στο, προ της κρίσεως, επίπεδο του 18%. Στην Ελλάδα το ποσοστό αυτό είναι στο 24%.
Αλλά πώς έφτασε η Αργεντινή σε αυτό το σημείο; Στην αρχή της δεκαετίας του 1990, και μετά από μακρά περίοδο πληθωρισμού, η Αργεντινή αποφάσισε να επιστρατεύσει τη βοήθεια του ΔΝΤ. Μεταξύ άλλων, συνδέθηκε το νόμισμα της χώρας με το δολάριο και έγιναν μεγάλες παρεμβάσεις στην κρατικοδίαιτη οικονομία της χώρας.
Αρχικά, τα αποτελέσματα ήταν θετικά. Ο πληθωρισμός μειώθηκε και οι αποκρατικοποιήσεις έδειχναν ότι η οικονομία είχε μπει σε θετική τροχιά. Αργότερα, όμως, και με την κρίση του 1995 στο Μεξικό, τα πράγματα άλλαξαν. Η μεγάλη άνοδος του δολαρίου σε σχέση με το νόμισμα της Βραζιλίας, καθώς και των άλλων γειτονικών νομισμάτων έκαναν την οικονομία της Αργεντινής μη ανταγωνιστική. Επιπλέον, η διαφθορά, η έλλειψη αποτελεσματικών φορολογικών μηχανισμών, η σπατάλη πόρων και η αναποτελεσματική κρατική μηχανή επιδείνωσαν την κατάσταση.
Πολλοί ψέγουν το ΔΝΤ για τα γεγονότα που οδήγησαν στο 2002, αλλά η αλήθεια είναι πολύ διαφορετική. Το γεγονός είναι ότι η Αργεντινή ποτέ δεν εκμεταλλεύτηκε την καλή επίδοση της οικονομίας για να βάλει τη χώρα σε μια σειρά. Ουδέποτε οι κυβερνήτες της χώρας προσπάθησαν να καταπολεμήσουν τη διαφθορά και την αναποτελεσματικότητα της κρατικής μηχανής.
Στο τέλος, όμως, η μεγάλη άνοδος του δολαρίου σε συνδυασμό με τη μείωση της ανταγωνιστικότητας, έφεραν τη χώρα σε πολύ δύσκολη δημοσιονομική θέση και δεν μπορούσε να εξυπηρετήσει το χρέος της, το μεγαλύτερο μέρος του οποίου, ήταν σε δολάρια. Παρομοίως, η Ελλάδα υιοθέτησε το ευρώ, χωρίς να προσπαθήσει να βάλει τάξη στις δαπάνες, στη γραφειοκρατία, τη διαφθορά, και πάνω απ’ όλα, χωρίς να προσπαθήσει να βελτιώσει την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας.
Όμως, η χρεωκοπία της Αργεντινής δε σήμανε το τέλος του κόσμου. Το αντίθετο. Η οικονομία της αυξήθηκε, κατά μέσο όρο 9% από το 2003 μέχρι και το 2008. Οι επενδύσεις έχουν τριπλασιαστεί από το 2003 και έχουν δημιουργηθεί πάνω από 3 εκατομμύρια θέσεις εργασίας, με την ανεργία να παραμένει σταθερή περίπου στο 8%. Η δε κατανάλωση έχει αυξηθεί κατά 66%, σε σχέση με την προ της κρίσης, περίοδο.
Η βιομηχανική παραγωγή, επίσης, έχει αυξηθεί εντυπωσιακά. Αυξήθηκε 60% από το 2002, αν και μειώθηκε 1,5% την περίοδο 2008-2009. Ιδιαίτερα εντυπωσιακή είναι η αυτοκινητοβιομηχανία, όπου η παραγωγή από 159.000 μονάδες το 2002, σκαρφάλωσε στις 597.000 μονάδες το 2008, με τις πραγματικές πωλήσεις να έχουν αυξηθεί ακόμα περισσότερο.
Όλα αυτά ήταν το αποτέλεσμα ενός υποτιμημένου νομίσματος, που επέτρεψε στη βιομηχανία να παράγει ανταγωνιστικά προϊόντα για τις παγκόσμιες αγορές. Όπως η Αργεντινή, έτσι κι εμείς, δεν εκμεταλλευτήκαμε τους καλούς καιρούς για να ταχτοποιήσουμε τα του οίκου μας και να αλλάξουμε νοοτροπίες. Αντί να χρησιμοποιήσουμε την τελευταία δεκαετία (την πιο αναπτυξιακή στην ιστορία) για να κάνουμε τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις στην οικονομία, απλά συνεχίσαμε να ξοδεύουμε ασύστολα, χωρίς κανένα προγραμματισμό και χωρίς να λάβουμε ποτέ υπόψη τι θα συμβεί αν ποτέ έχουμε ύφεση.
Ευτυχώς για μας, σε αντίθεση με τους κατοίκους της Αργεντινής, δεν έχουμε δραχμές αλλά ευρώ και δε μπορεί το κράτος να μας υποτιμήσει το νόμισμα, μειώνοντας το βιοτικό μας επίπεδο μέσα σε μια βραδιά. Δυστυχώς, όμως, το αποτέλεσμα θα είναι περίπου το ίδιο, αφού το χρέος είναι δυσβάσταχτο και ένα μεγάλο μέρος του εισοδήματός μας θα κατευθύνεται σε τόκους. Τα κράτη κηρύσσουν πτώχευση για δυο λόγους. Είτε διότι κάνουν πόλεμο, είτε διότι, είναι τόσο μεγάλο το χρέος, που δε μπορεί να εξυπηρετηθεί –ούτε με δανεισμό.
Η Αργεντινή έχασε την εμπιστοσύνη των αγορών, με αποτέλεσμα να φτάσει στο σημείο να μη μπορεί πλέον να το εξυπηρετεί το χρέος της. Στην Ελλάδα δεν έχουμε ακόμα φτάσει σε αυτό το σημείο, αλλά σιγά - σιγά χάνουμε την εμπιστοσύνη των αγορών. Αν και λογιστικά δεν έχουμε ακόμα πτωχεύσει, θα πτωχεύσουμε σε 2-3 χρόνια από τώρα, με τους συνεχιζόμενους ελλειμματικούς προϋπολογισμούς που προγραμματίζει η κυβέρνηση.
Καλό είναι η κυβέρνηση να μελετήσει τους λόγους που κατέρρευσε η Αργεντινή, διότι οι ομοιότητες με αυτά που συμβαίνουν στη χώρα μας είναι πολλές. Επίσης, καλό είναι να μελετήσει τι μέτρα έλαβε η Αργεντινή και ανέκαμψε στα προ της κρίσεως επίπεδα, διότι ίσως χρειαστεί να τους αντιγράψουμε στο μέλλον.
Το Φεβρουάριο του 2002, η Αργεντινή κήρυξε στάση πληρωμών σε $155 δις δημοσίου χρέους. Όταν έγινε αυτή η στάση πληρωμών, το χρέος προς το ΑΕΠ της χώρας αυτής ήταν 65%. Στην Ελλάδα σήμερα το χρέος είναι, τουλάχιστον, στο 120% του ΑΕΠ. Μετά από τη στάση πληρωμών και λόγω της υποτίμησης του νομίσματος, το χρέος ανέβηκε στο 150% του ΑΕΠ. Στους επόμενους μήνες, το εθνικό νόμισμα υποτιμήθηκε κατά 70% σε σχέση με το δολάριο. Το ΑΕΠ συρρικνώθηκε κατά 11% το 2002 και το βιοτικό επίπεδο επέστρεψε στα επίπεδα του 1968. Η ανεργία σκαρφάλωσε στο 25%, και σε μερικούς μήνες, το 60% του πληθυσμού βρέθηκε κάτω από το όριο της φτώχειας. Σήμερα μετά από 8 χρόνια, το ποσοστό του πληθυσμού που είναι κάτω από το όριο της φτώχειας έχει μειωθεί στο, προ της κρίσεως, επίπεδο του 18%. Στην Ελλάδα το ποσοστό αυτό είναι στο 24%.
Αλλά πώς έφτασε η Αργεντινή σε αυτό το σημείο; Στην αρχή της δεκαετίας του 1990, και μετά από μακρά περίοδο πληθωρισμού, η Αργεντινή αποφάσισε να επιστρατεύσει τη βοήθεια του ΔΝΤ. Μεταξύ άλλων, συνδέθηκε το νόμισμα της χώρας με το δολάριο και έγιναν μεγάλες παρεμβάσεις στην κρατικοδίαιτη οικονομία της χώρας.
Αρχικά, τα αποτελέσματα ήταν θετικά. Ο πληθωρισμός μειώθηκε και οι αποκρατικοποιήσεις έδειχναν ότι η οικονομία είχε μπει σε θετική τροχιά. Αργότερα, όμως, και με την κρίση του 1995 στο Μεξικό, τα πράγματα άλλαξαν. Η μεγάλη άνοδος του δολαρίου σε σχέση με το νόμισμα της Βραζιλίας, καθώς και των άλλων γειτονικών νομισμάτων έκαναν την οικονομία της Αργεντινής μη ανταγωνιστική. Επιπλέον, η διαφθορά, η έλλειψη αποτελεσματικών φορολογικών μηχανισμών, η σπατάλη πόρων και η αναποτελεσματική κρατική μηχανή επιδείνωσαν την κατάσταση.
Πολλοί ψέγουν το ΔΝΤ για τα γεγονότα που οδήγησαν στο 2002, αλλά η αλήθεια είναι πολύ διαφορετική. Το γεγονός είναι ότι η Αργεντινή ποτέ δεν εκμεταλλεύτηκε την καλή επίδοση της οικονομίας για να βάλει τη χώρα σε μια σειρά. Ουδέποτε οι κυβερνήτες της χώρας προσπάθησαν να καταπολεμήσουν τη διαφθορά και την αναποτελεσματικότητα της κρατικής μηχανής.
Στο τέλος, όμως, η μεγάλη άνοδος του δολαρίου σε συνδυασμό με τη μείωση της ανταγωνιστικότητας, έφεραν τη χώρα σε πολύ δύσκολη δημοσιονομική θέση και δεν μπορούσε να εξυπηρετήσει το χρέος της, το μεγαλύτερο μέρος του οποίου, ήταν σε δολάρια. Παρομοίως, η Ελλάδα υιοθέτησε το ευρώ, χωρίς να προσπαθήσει να βάλει τάξη στις δαπάνες, στη γραφειοκρατία, τη διαφθορά, και πάνω απ’ όλα, χωρίς να προσπαθήσει να βελτιώσει την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας.
Όμως, η χρεωκοπία της Αργεντινής δε σήμανε το τέλος του κόσμου. Το αντίθετο. Η οικονομία της αυξήθηκε, κατά μέσο όρο 9% από το 2003 μέχρι και το 2008. Οι επενδύσεις έχουν τριπλασιαστεί από το 2003 και έχουν δημιουργηθεί πάνω από 3 εκατομμύρια θέσεις εργασίας, με την ανεργία να παραμένει σταθερή περίπου στο 8%. Η δε κατανάλωση έχει αυξηθεί κατά 66%, σε σχέση με την προ της κρίσης, περίοδο.
Η βιομηχανική παραγωγή, επίσης, έχει αυξηθεί εντυπωσιακά. Αυξήθηκε 60% από το 2002, αν και μειώθηκε 1,5% την περίοδο 2008-2009. Ιδιαίτερα εντυπωσιακή είναι η αυτοκινητοβιομηχανία, όπου η παραγωγή από 159.000 μονάδες το 2002, σκαρφάλωσε στις 597.000 μονάδες το 2008, με τις πραγματικές πωλήσεις να έχουν αυξηθεί ακόμα περισσότερο.
Όλα αυτά ήταν το αποτέλεσμα ενός υποτιμημένου νομίσματος, που επέτρεψε στη βιομηχανία να παράγει ανταγωνιστικά προϊόντα για τις παγκόσμιες αγορές. Όπως η Αργεντινή, έτσι κι εμείς, δεν εκμεταλλευτήκαμε τους καλούς καιρούς για να ταχτοποιήσουμε τα του οίκου μας και να αλλάξουμε νοοτροπίες. Αντί να χρησιμοποιήσουμε την τελευταία δεκαετία (την πιο αναπτυξιακή στην ιστορία) για να κάνουμε τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις στην οικονομία, απλά συνεχίσαμε να ξοδεύουμε ασύστολα, χωρίς κανένα προγραμματισμό και χωρίς να λάβουμε ποτέ υπόψη τι θα συμβεί αν ποτέ έχουμε ύφεση.
Ευτυχώς για μας, σε αντίθεση με τους κατοίκους της Αργεντινής, δεν έχουμε δραχμές αλλά ευρώ και δε μπορεί το κράτος να μας υποτιμήσει το νόμισμα, μειώνοντας το βιοτικό μας επίπεδο μέσα σε μια βραδιά. Δυστυχώς, όμως, το αποτέλεσμα θα είναι περίπου το ίδιο, αφού το χρέος είναι δυσβάσταχτο και ένα μεγάλο μέρος του εισοδήματός μας θα κατευθύνεται σε τόκους. Τα κράτη κηρύσσουν πτώχευση για δυο λόγους. Είτε διότι κάνουν πόλεμο, είτε διότι, είναι τόσο μεγάλο το χρέος, που δε μπορεί να εξυπηρετηθεί –ούτε με δανεισμό.
Η Αργεντινή έχασε την εμπιστοσύνη των αγορών, με αποτέλεσμα να φτάσει στο σημείο να μη μπορεί πλέον να το εξυπηρετεί το χρέος της. Στην Ελλάδα δεν έχουμε ακόμα φτάσει σε αυτό το σημείο, αλλά σιγά - σιγά χάνουμε την εμπιστοσύνη των αγορών. Αν και λογιστικά δεν έχουμε ακόμα πτωχεύσει, θα πτωχεύσουμε σε 2-3 χρόνια από τώρα, με τους συνεχιζόμενους ελλειμματικούς προϋπολογισμούς που προγραμματίζει η κυβέρνηση.
Καλό είναι η κυβέρνηση να μελετήσει τους λόγους που κατέρρευσε η Αργεντινή, διότι οι ομοιότητες με αυτά που συμβαίνουν στη χώρα μας είναι πολλές. Επίσης, καλό είναι να μελετήσει τι μέτρα έλαβε η Αργεντινή και ανέκαμψε στα προ της κρίσεως επίπεδα, διότι ίσως χρειαστεί να τους αντιγράψουμε στο μέλλον.
ΠΗΓΗ: market-talk.net