Πώς λειτουργεί ο πυρηνικός σταθμός Κοζλοντούι και τι ρόλο παίζει στην οικονομία της Βουλγαρίας ύστερα από το κλείσιμο των τεσσάρων παλαιότερων αντιδραστήρων του, στο τέλος του 2006, συνεπεία της σχετικής συμφωνίας με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή; Με την ερώτηση αυτή, το ΑΠΕ-ΜΠΕ "άνοιξε" το διάλογο με τον εκτελεστικό διευθυντή του πυρηνικού σταθμού Κοζλοντούι στη Βουλγαρία, Κονσταντίν Ντιμιτρόφ, με αφορμή την ευρύτερη συζήτηση που διεξάγεται τον τελευταίο καιρό για την πυρηνική ενέργεια, στη σκιά των όσων διαδραματίστηκαν στη Φουκοσίμα της Ιαπωνίας και τη "μαύρη" επέτειο από το πυρηνικό ατύχημα στο Τσερνομπίλ, που "βύθισε" σε πένθος και προβληματισμό την ανθρωπότητα.
"Καταρχάς, πρέπει να τονίσω κατηγορηματικά ότι η διακοπή της λειτουργίας των τεσσάρων αντιδραστήρων ΒΒΕΡ 440 ήταν προϊόν πολιτικής απόφασης και όχι κάποιων προβλημάτων στην ασφαλή λειτουργία των μονάδων αυτών. Εγώ δεν είμαι πολιτικός και δεν μπορώ να κρίνω, αν είναι σωστή ή λάθος αυτή η πολιτική απόφαση. Αλλά, θα υπογραμμίσω ότι όλοι ανεξαιρέτως οι έλεγχοι του δικού μας αρμόδιου θεσμού ελέγχου, οι πολυάριθμες αποστολές του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας, με έδρα τη Βιέννη, και άλλων αρμοδίων διεθνών θεσμών, έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα για το υψηλό επίπεδο των μέτρων ασφαλείας αυτών των αντιδραστήρων. Ωστόσο, ό,τι έγινε, έγινε. Εμείς πρέπει να κοιτάμε στο παρόν και στο μέλλον. Σήμερα, το Κοζλοντούι είναι μια σύγχρονη και ασφαλής μονάδα, που καλύπτει το 37 % των ενεργειακών αναγκών της χώρας μας. Στο σταθμό μας δουλεύουν τέσσερις χιλιάδες πεντακόσια άτομα. Οι διαχειριστές μας είναι άριστα εκπαιδευμένοι."
Το παρόν, ωστόσο, δεν διαγράφεται με τόσο ρόδινα χρώματα για την πυρηνική ενέργεια, όπως καταδεικνύεται σε δημοσκόπηση που διενεργήθηκε πρόσφατα και η οποία κατέδειξε ότι, μετά το ατύχημα στο σταθμό "Φουκουσίμα" στην Ιαπωνία, οι αντίπαλοι της πυρηνικής ενέργειας "κερδίζουν έδαφος" έναντι των οπαδών, με αποτέλεσμα να διαμορφώνεται μια ιδιόμορφη "ισοπαλία" μεταξύ των υποστηρικτών και των πολέμιων της πυρηνικής ενέργειας. Αντίθετα, πριν από μερικά χρόνια περίπου το 80% των Βούλγαρων πολιτών υποστήριζαν ενεργά την πυρηνική ενέργεια και το σταθμό "Κοζλοντούι".
Με αφορμή τα παραπάνω, ρωτήσαμε τον κ. Ντιμιτρόφ σε τι οφείλεται αυτή η ανησυχία. "Είναι αυτονόητη η ανησυχία του λαού μας, όπως και των άλλων λαών της περιοχής για ενδεχόμενες συνέπειες του ατυχήματος στη Φουκουσίμα και στα δικά μας τα μέρη", είπε και πρόσθεσε ότι "εξ' όσων γνωρίζω, δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι οι Βούλγαροι ανησυχούν για την ασφάλεια του Κοζλοντούι".
Ο κ. Ντιμιτρόφ υπογράμμισε, επίσης, ότι "οι πιθανότητες, η ραδιενεργή μόλυνση να φθάσει (από την Ιαπωνία) μέχρι εδώ είναι ελάχιστες έως μηδαμινές, αν αναλογιστούμε ότι η μόλυνση πρέπει να διανύσει δύο ωκεανούς και όλη την επικράτεια των Ηνωμένων Πολιτειών, προτού φτάσει στην Ευρώπη".
Εξάλλου - σημείωσε - "τα διαθέσιμα στοιχεία οδηγούν στην προκαταρκτική, τουλάχιστον, εκτίμηση ότι πρόκειται για ατύχημα περιφερειακής κλίμακας, το οποίο δεν επηρεάζει άμεσα ούτε όλη την επικράτεια της Ιαπωνίας".
Επισήμανε δε, ότι "μεταξύ του σταθμού Φουκουσίμα και του Κοζλοντούι υπάρχει μια τεράστια - πράγματι - διαφορά, η οποία συνίσταται, κυρίως, στο διαφορετικό τύπο των αντιδραστήρων".
Αναλύοντας τη διαφορά μεταξύ των αντιδραστήρων των σταθμών Φουκουσίμα και Κοζλοντούι, ο κ. Ντιμιτρόφ ανέφερε: "Οι μονάδες στο σταθμό της Ιαπωνίας λειτουργούν περισσότερα από πενήντα χρόνια και ανήκουν στους λεγόμενους αντιδραστήρες ζέοντος ύδατος (boiling reactors), ενώ οι δύο αντιδραστήρες στο σταθμό μας εγκαταστάθηκαν πριν από είκοσι χρόνια και ανήκουν στο μοντέλο πεπιεσμένου ύδατος (PWR). Ποια η διαφορά; Χωρίς να μπαίνω σε τεχνικές λεπτομέρειες, θα σας ενημερώσω ότι στο Φουκουσίμα κινούνται οι τουρμπίνες το νερό, που ζεσταίνεται από τον αντιδραστήρα, ενώ στο Κοζλοντούι αυτό το πρωταρχικό νερό ζεσταίνει άλλη ποσότητα νερού και στη συνέχεια άλλη μία, η οποία μπαίνει σαν ατμός υπό πίεση στις τουρμπίνες μας. Αυτή η μετατροπή έχει γίνει ακριβώς με γνώμονα την ασφάλεια, μέσω του περιορισμού του κινδύνου διαρροής ραδιενεργού νερού".
Αποκλείεται, δηλαδή, το Κοζλοντούι να γίνει Φουκουσίμα; "Προτού απαντήσω στην ερώτηση σας, θα ήθελα να ενημερώσω τους Έλληνες φίλους, ότι από το 1991 βρίσκεται σε εξέλιξη ένα μεγάλο και δυναμικό πρόγραμμα εκσυγχρονισμού του Κοζλοντούι. Στο πλαίσιο του εκσυγχρονισμού των αντιδραστήρων 5 και 6, που άρχισε το 2001 από μεγάλες ειδικευμένες εταιρίες των ΗΠΑ, της Ρωσίας, της Γαλλίας και της Γερμανίας (σ.σ. αναφερόμαστε σε κολοσσιαίες επιχειρήσεις με μεγάλο κύρος σε όλο τον κόσμο όπως η Westinghouse, η Areva, η Siemens, η Rosatom) είτε βελτιώθηκαν ριζικά, είτε αντικαταστάθηκαν όλα τα συστήματα ασφάλειας και πολλές άλλες εγκαταστάσεις και τεχνολογικές γραμμές στον σταθμό. Σήμερα, είμαστε πεπεισμένοι, ότι ο πυρηνικός σταθμός "Κοζλοντούι" κατατάσσεται ανάμεσα στους καλύτερους σταθμούς της Ευρώπης και ολόκληρου του κόσμου από άποψη της ασφάλειας", υπογράμμισε ο κ. Ντιμιτρόφ.
Τι θα γίνει, όμως, σε περίπτωση σεισμού; "Όσον αφορά τη γεωφυσική δραστηριότητα στην περιοχή του Κοζλοντούι, πρέπει να επισημάνω ότι σε απόσταση τριάντα χιλιομέτρων γύρω από το σταθμό δεν υπάρχει σεισμογενές ρήγμα. Η πλησιέστερη εστία εντοπίζεται στην περιοχή του βουνού Βράντσα, στη Ρουμανία, που απέχει 320 χμ από μας. Το 1977, όταν με επίκεντρο τη Βράντσα είχαμε σεισμική δόνηση ισχύος 7,5 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ, στο σταθμό μας αυτή (η σεισμική δόνηση) έφτασε με δύναμη 6 βαθμών της κλίμακας Μεντβέντεφ-Σπόνχοιερ-Κάρνικ (με την οποία γίνεται η καταμέτρηση της ταχύτητας των μεταβολών στην επιφάνεια του πλανήτη εκτός του επικέντρου). Δεν συνέβη τίποτα το ανησυχητικό εδώ, ούτε το 1986, ούτε και το 1990, όταν σημειώθηκαν και πάλι ισχυροί σεισμοί με επίκεντρο τη Βράντσα. Και είναι φυσικό να μην έχουμε πρόβλημα, επειδή στη διαδικασία του σχεδιασμού του σταθμού έχει υπολογιστεί το Κοζλοντούι να αντέχει δόνηση, ισχύος 8 βαθμούς της παραπάνω κλίμακας. Εξάλλου, τα προβλήματα στη Φουκουσίμα δεν προέκυψαν από το σεισμό, αλλά από το τσουνάμι".
Είναι, όμως, αδύνατον να έχουμε κι εδώ τσουνάμι; Είναι γνωστό ότι, όχι τόσο μακριά από το Κοζλοντούι βρίσκεται το φράγμα Ζελέζνι Βρατά. Τι γίνεται αν "σκάσει"; Δεν θα σας κατακλύσει ο Δούναβης; Στην ερώτησή μας αυτή, ο εκτελεστικός διευθυντής του Κοζλοντούι επισημαίνει: "Άλλος δυνάμει κίνδυνος, που έχει προβλεφθεί κατά το σχεδιασμό και την κατασκευή του σταθμού μας είναι η στάθμη των υδάτων του Δούναβη. Απ' όλες τις έρευνες, τις αναλύσεις και τους υπολογισμούς εξάγεται το συμπέρασμα ότι και στην περίπτωση ολικής καταστροφής του συγκροτήματος Ζελέζνι Βρατά, η στάθμη του ποταμού μπορεί να φτάσει το ανώτερο τα 31,5 μέτρα, ενώ η τοποθεσία του Κοζλοντούι έχει υψόμετρο 37-37,5 μ. Εξάλλου και από το δυτικότερο σημείο της βουλγαρικής ακτής στην πόλη Βίντιν και προς την Ανατολή έχουν κατασκευαστεί αναχώματα, που συγκρατούν τα νερά σε υψόμετρο 34 μέτρων. Οπωσδήποτε, πρέπει να σημειώσουμε ότι η βόρεια ακτή του Δούναβη είναι πολύ χαμηλότερη από τη νότια και κατά συνέπεια (όπως δείχνει και η πολύχρονη εμπειρία μας), σε περίπτωση πλημμύρας, το μεγαλύτερο μέρος των υδάτων κατακλύζει τις παράκτιες πεδιάδες στη Ρουμανία. Εδώ πρέπει να τονίσω, ότι ύστερα από τον εκσυγχρονισμό, τα τελευταία χρόνια, ο σταθμός μας διαθέτει, ήδη, πέντε ανεξάρτητες εφεδρικές πηγές ηλεκτροπαροχής με γεννήτριες ντίζελ. Ενώ θα θυμάστε ότι το μεγάλο πρόβλημα στο Φουκουσίμα προέκυψε εξαιτίας της υπερθέρμανσης των αντιδραστήρων, όταν τα τσουνάμι κατέκλυσαν το σταθμό και κατέστρεψαν και τις εφεδρικές πηγές ηλεκτροδότησης. Συμπεραίνοντας, θέλω να σας διαβεβαιώσω, ότι καμιά παλίρροια, κανένα ψηλό κύμα δεν είναι σε θέση να διαταράξει και να παρεμποδίσει την ομαλή λειτουργία του Κοζλοντούι".
Μετά το Φουκουσίμα, σε πολλά μέρη γίνεται έντονος διάλογος για τους πυρηνικούς σταθμούς. Έχει μέλλον η πυρηνική ενέργεια, κατά την άποψη σας; "Βαθιά πεποίθηση μου είναι- σημειώνει ο κ. Ντιμιτρόφ- ότι σ'αυτή τη φάση της εξέλιξης της ανθρωπότητας, δεν υπάρχει τεχνολογία που να μπορεί να αντικαταστήσει την ειρηνική χρήση της πυρηνικής ενέργειας για παραγωγή ηλεκτρισμού. Επειδή, πρώτον, η ενέργεια των πυρηνικών σταθμών είναι η πλέον καθαρή ενέργεια. Εμείς παράγουμε ηλεκτρισμό χωρίς να μολύνουμε την ατμόσφαιρα με δισεκατομμύρια τόνους διοξειδίου του άνθρακα και άλλους ρύπους. Δεύτερον, ο ηλεκτρισμός μας είναι ο φθηνότερος. Εδώ, στη Βουλγαρία, ο σταθμός του Κοζλοντούι καλύπτει το 37% των αναγκών της χώρας και σε τιμές, οι οποίες είναι μερικές φορές- θα το επαναλάβω- φθηνότερες σε σύγκριση με όλα τα άλλα είδη παραγωγής. Αλλά ας υποθέσουμε την περίπτωση να κλείσουν όλοι οι πυρηνικοί σταθμοί στον κόσμο. Πρέπει να τους αντικαταστήσουμε με άλλες μονάδες. Με τι μονάδες; Που δεν μολύνουν και το περιβάλλον; Πέρα από το κόστος, η ηλιακή ενέργεια και οι ανεμογεννήτριες έχουν το μεγάλο μειονέκτημα της αστάθειας: είτε παράγουν ενέργεια μόνο την ημέρα, είτε εξαρτώνται από τη δύναμη του ανέμου. Κατά συνέπεια, καμία χώρα δεν μπορεί να βασιστεί αποκλειστικά στις πηγές αυτές, αν θέλει να έχει σταθερό ενεργειακό σύστημα. Εξάλλου, σύμφωνα με τους υπολογισμούς των ειδικών μας, για να κατασκευαστεί ένας ηλιακός σταθμός φωτοβολταϊκής ενέργειας, χρειάζονται επενδύσεις της τάξης των 450-500 εκατ. δολαρίων και, μάλιστα, χωρίς να υπολογίζεται ο κόστος των έξι χιλιάδων στρεμμάτων γης, που θα καταλάβει μια τέτοια μονάδα. Δεν θα έπρεπε να ξεχνάμε, εξάλλου, ότι στον 21ο αιώνα ο αριθμός των κατοίκων του πλανήτη μας αυξάνεται ραγδαία και πολύ ταχύτερα από την αύξηση των τροφίμων με τις μοντέρνες τεχνολογίες στον αγροτικό τομέα. Και ούτε που θέλω να σκεφτώ τι θα μπορούσε να συμβεί με τη διατροφή του πλανήτη μας, στην περίπτωση που τα επόμενα χρόνια στερηθούμε την ενέργεια των πυρηνικών σταθμών".