Κάτω ακριβώς από την γυάλινη πυραμίδα του Λούβρου, στην κεντρική αίθουσα των περιοδικών του εκθέσεων, θα φιλοξενούνται ως τις 16 Ιανουαρίου 2012 γύρω στα χίλια έργα τέχνης που αποτυπώνουν την ιστορία της αρχαίας Μακεδονίας από τον 15ο π.Χ. αι. ως τα χρόνια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, τα οποία στη μεγάλη πλειονότητά τους προέρχονται από μουσεία και εφορείες αρχαιοτήτων της χώρας μας.
Καρπός στενής συνεργασίας ελλήνων και γάλλων επιστημόνων και μ' έναν προϋπολογισμό σχεδόν δύο εκατομμυρίων ευρώ, που εξασφαλίστηκαν αποκλειστικά από τη γαλλική πλευρά, η έκθεση προβάλλεται ήδη από το παρισινό μουσείο ως μια από τις σημαντικότερες του φθινοπώρου, δεδομένου ότι «φέρνει πρώτη φορά σ' επαφή το πλατύ κοινό με τους θησαυρούς της βόρειας Ελλάδας που ήρθαν στο φως από τις έρευνες των τελευταίων δεκαετιών» όπως τονίζει η Ντεκά. Οντως, έχει κυλίσει πολύ νερό στο αυλάκι από εκείνη τη σημαδιακή μέρα του 1977 που ο Μανόλης Ανδρόνικος, μ' ένα ηλεκτρικό φανάρι στο χέρι και παλλόμενος από συγκίνηση, έμπαινε στον ασύλητο τάφο της Βεργίνας όπου ήταν θαμμένος ο πατέρας του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ο βασιλιάς Φίλιππος ο Β'...
«Ως τα χρόνια του '70», επισημαίνει η Ντεκά, «η βόρειος Ελλάδα, στερημένη από τα ορατά ερείπια της Αττικής, της Πελοποννήσου, της Τουρκίας και της νότιας Ιταλίας και με αφανισμένο κάθε ίχνος αστικής αρχιτεκτονικής από τους ρωμαίους κατακτητές, ήταν μάλλον παραγνωρισμένη από αρχαιολογική σκοπιά. Χάρη, όμως, στον ανασκαφικό οργασμό που ακολούθησε σε πολλές μακεδονικές νεκροπόλεις, αποκαλύφθηκε όλη η μεγαλοπρέπεια της ελίτ που κινούνταν γύρω από τη βασιλική αυλή καθώς και μια εξαιρετικά εκλεπτυσμένη καλλιτεχνική παραγωγή, ενώ επιβεβαιώθηκε και η πυκνότητα των εμπορικών ανταλλαγών ανάμεσα στη Μακεδονία και τις υπόλοιπες περιοχές του αρχαιοελληνικού κόσμου. Οι έλληνες αρχαιολόγοι μάς έχουν τροφοδοτήσει με απίστευτο όγκο πληροφοριών -σκεφτείτε ότι τα πρακτικά με τα αποτελέσματα των ερευνών τους έχουν φτάσει τους 21 τόμους, επτακοσίων σελίδων ο καθένας τους!»
Παθιασμένη με την αρχαία Μακεδονία, η Σοφί Ντεκά πρότεινε το 2003 στον διευθυντή του Λούβρου Ανρί ντε Λουαρέτ, ειδικευμένο στη ζωγραφική του 19ου αιώνα, να την ακολουθήσει σ' ένα από τα ταξίδια που έκανε συχνά πυκνά στη βόρειο Ελλάδα, ώστε να διαπιστώσει ιδίοις όμμασι πόσο εντυπωσιακά ήταν τα ευρήματα των ανασκαφών, αν μη τι άλλο ως προς την ποικιλία, τη μείξη, τις αντιθέσεις και την εκθαμβωτική ζωντάνια των χρωμάτων. Επιστρέφοντας, ήξερε πως ο σπόρος για μια μελλοντική έκθεση στο Λούβρο είχε φυτευτεί. Και τρία χρόνια αργότερα, ενώ οι σχετικές ελληνογαλλικές επαφές είχαν πυκνώσει, το ΥΠΠΟ όριζε τις αρχαιολόγους που θ' αναλάμβαναν επί ίσοις όροις πλάι της την επιστημονική επιμέλεια του όλου σχεδίου: την Πολυξένη Αδάμ-Βελένη, σημερινή διευθύντρια του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης, και τις Μαρία Ακαμάτη και Λίλιαν Αχειλαρά, επικεφαλής της 16ης και της 17ης εφορείας προϊστορικών και κλασικών αρχαιοτήτων αντίστοιχα.
Διαρθρωμένη σε εννέα ενότητες, η έκθεση θα διατρέχει χρονολογικά τη διαμόρφωση και την ανάπτυξη του μακεδονικού βασιλείου εστιάζοντας σε ταφικά ευρήματα κυρίως, θα εξηγεί πώς επιτεύχθηκαν οι συνθήκες που επέτρεψαν στον Μέγα Αλέξανδρο να ξεκινήσει στα είκοσί του την εκστρατεία για την κατάκτηση της Ανατολής, και παράλληλα θα προσεγγίζει θεματικά διάφορες όψεις του μακεδονικού πολιτισμού, ως προς την πολιτική οργάνωση, τη θρησκεία, την εκπαίδευση ή τη θέση των γυναικών στην κοινωνία. Ενάμιση αιώνα από τότε που ο γάλλος αρχαιολόγος και μετέπειτα επιμελητής του Λούβρου Λεόν Οζέ ανακάλυπτε στα Παλατίτσια έναν μακεδονικό τάφο και πτέρυγες ενός ανακτόρου, ανύποπτος ότι βρισκόταν πάνω στα χνάρια των αρχαίων Αιγών, τα ευρήματά του συναντώνται επιτέλους με τα πιο πρόσφατα, συγκροτώντας ένα ενιαίο εκθεσιακό σύνολο.
Σύμφωνα με την Ντεκά, το μάξιμουμ των επισκεπτών που μπορεί να υποδεχθεί η αίθουσα «Ναπολέων» όσον καιρό θα λειτουργεί η έκθεση είναι 300.000 άτομα. Τόσο οι Γάλλοι -«που αναγνωρίζουν τον Μέγα Αλέξανδρο ως Ελληνα, αλλά αγνοούν τη μακεδονική του καταγωγή, δεν ξέρουν πως η γενέτειρά του βρισκόταν στην Ελλάδα»- όσο και οι τουρίστες που καταφθάνουν μαζικά στο Λούβρο από κάθε γωνιά της υφηλίου, το πρώτο που θ' αντικρίσουν είναι ένα τεράστιο ψηφιδωτό με το «Κυνήγι των λιονταριών» (325 π.Χ.), πιστή αναπαραγωγή του πρωτότυπου, που βρίσκεται στο μουσείο της Πέλλας. Αλλο αντίγραφο δεν υπάρχει στην έκθεση. Ολα τα έργα είναι αυθεντικά -στέμματα, κοσμήματα, χρυσές λάρνακες, μαρμάρινα αγάλματα, μπρούντζινα γλυπτά, ειδώλια, μετάλλια, πολεμικά εξαρτήματα, κεραμικά κτερίσματα αλλά και εργαλεία και αντικείμενα καθημερινής χρήσης.
Ανάμεσά τους, σε περίοπτη θέση, θα εκτίθενται και οι «Μαγεμένες», της ύστερης ελληνιστικής περιόδου, οι αποκαλούμενες και Καρυάτιδες της Θεσσαλονίκης. Μια σειρά αγαλμάτων ασύλληπτης ομορφιάς, που απεικονίζουν μυθικές μορφές -τον Διόνυσο, τη Μαινάδα, την Αριάδνη, τον Γανυμήδη...- από τη στοά των Ειδώλων στην Αρχαία Αγορά, που φυλάσσονται στο Λούβρο από το 1864. Αν όμως η Ντεκά ήταν... υποχρεωμένη να σταθεί σ' ένα μόνο από τα έργα τέχνης που θα παρουσιαστούν στην έκθεση του Οκτωβρίου, θα επέλεγε το «χρυσό στεφάνι βελανιδιάς που ανακάλυψε το 2008 στη Βεργίνα η Χρυσούλα Παλιαδέλλη»...
Αντιλαμβάνεται κανείς τη σημασία αυτής της έκθεσης, σε μια εποχή που η διεθνής εικόνα της χώρας μας δέχεται απανωτά χτυπήματα εξαιτίας της δεινής οικονομικής της θέσης, ενώ συνεχίζεται και η συστηματική παραχάραξη της ιστορίας μας από την πλευρά των Σκοπίων. Στελέχη του Αρχαιολογικού Μουσείου της Θεσαλονίκης που έζησαν από κοντά την προετοιμασία της διοργάνωσης έχουν να το λένε: «Οι Γάλλοι εμφανίζονται πιο φιλέλληνες κι από μας!». Κι όταν ζητήσαμε από την Ντεκά τις εντυπώσεις της από τα μουσεία που επισκέφθηκε όσο επέλεγε τα εκθέματα, δήλωσε ενθουσιασμένη, ιδιαίτερα μάλιστα με την αρμονική, όσο και γόνιμη, συνύπαρξη αρχαιολογικού χώρου και μουσείου στη Βεργίνα και το Δίον.
Το Λούβρο άραγε πλήττεται από την οικονομική κρίση; Σύμφωνα με πρόσφατα δημοσιεύματα του γαλλικού τύπου, ο Ανρί ντε Λουαρέτ, που εξακολουθεί να κρατάει τα ηνία του μουσείου, είδε την κρατική επιχορήγηση να μειώνεται κατά 20% μέσα στην τελευταία δεκαετία. Οι συνεργάτες του, όμως, οι επιφορτισμένοι να εξασφαλίζουν χορηγίες έχουν δεκαπλασιαστεί, προκειμένου το ήμισι των αναγκών του οργανισμού να καλύπτεται από τον ιδιωτικό τομέα. Η παγκόσμια κρίση έχει οδηγήσει πολλά αμερικάνικα και γιαπωνέζικα ιδρύματα σε πιο «σφιχτές» δωρεές, μ' ό,τι συνέπειες έχει αυτό για τις είκοσι περίπου περιοδικές εκθέσεις που οργανώνει το Λούβρο ετησίως. Αυτή πάντως για το «Βασίλειο του Μεγάλου Αλεξάνδρου» προχώρησε απρόσκοπτα, έχοντας εξασφαλίσει, μεταξύ άλλων, μια γενναία χορηγία του Ιδρύματος Νιάρχου. Κι αν η επισκεψιμότητά της αποδειχθεί ανάλογη των προσδοκιών των επιμελητών της, όλο της το κόστος θα έχει καλυφθεί.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑΣ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ (spapa@enet.gr)
http://www.enet.gr/?i=news.el.texnes&id=301005