του Τάκη Μαχαίρα,
Πολιτικού Επιστήμονα, Συμβούλου Πολιτικής & Επικοινωνιακής Στρατηγικής
Ο Αλεξάντρ Σολζενίτσιν υπήρξε μια εμβληματική μορφή της παγκόσμιας διανόησης του 20ού αιώνα. Ασυνθηκολόγητος υπερασπιστής της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, ασυμβίβαστος μαχητής της ελευθερίας, αρνήθηκε να υποτάξει τη σκέψη του σε δόγματα, «ρετσέτες» και σκοπιμότητες. Με το μνημειώδες έργο του «Αρχιπέλαγος Γκουλάγκ», έσπασε το προστατευτικό προπαγανδιστικό τείχος της ένοχης σιωπής γύρω από την πραγματική φυσιογνωμία του σοβιετικού καθεστώτος, που είχε επιβληθεί στην πατρίδα του τη Ρωσία και η μαρτυρία του υπήρξε, για πολλούς καλής πίστεως ανθρώπους την εποχή εκείνη, ο καταλύτης για να απομαγευθούν από τη μεγάλη αυταπάτη στην οποία είχαν αυτοπαγιδευτεί.
Με αφορμή τη συμπλήρωση τριών χρόνων από το θάνατό του, τα ξημερώματα της 3ης προς 4η Αυγούστου 2008, σε ηλικία 89 ετών, παρατίθεται κατωτέρω ένα ενδιαφέρον απόσπασμα από την ομιλία του στις 9 Ιουλίου 1975, στην Νέα Υόρκη, προς τα μέλη του μεγαλύτερου εργατικού συνδικάτου των ΗΠΑ, της AFL-CIO, όπου προβαίνει σε μια διεισδυτική ανατομία της κομμουνιστικής ιδεολογίας ως θεωρητικής σύλληψης, υπό το φως της πρακτικής της εφαρμογής στην πατρίδα του, και όχι μόνο. (Το κείμενο είναι παρμένο από το βιβλίο, Αλέξαντρ Σολζενίτσιν: «Ανατολή και Δύση», έκδ. «Ι. Σιδέρης», σειρά «Πειστήρια», Αθήνα 1977, σελ. 56-61).
«… Το ότι ο μαρξισμός δεν είναι επιστήμη σε μας, στη Σοβιετική Ένωση, οι καλλιεργημένοι άνθρωποι το ξέρουν από καιρό. Και ακόμα, αν κάποιος άλλος, υποστήριζε ότι είναι μια από τις επιστήμες, τότε η γνώμη του αυτή θα ήταν στραβή. Όταν μια επιστήμη προβλέπει ένα όποιο φαινόμενο – δε μιλάω μόνο για τις θετικές επιστήμες: φυσική, μαθηματικά, φυσιογνωστικές επιστήμες και ούτε ακόμα για τη σύγχρονη κοινωνιολογία – φροντίζει να καθορίζει ποιος τόπος είναι ευνοϊκός για να παραχθεί το φαινόμενο, σε πόσο χρόνο και κάτω από ποιες μορφές. Ο κομμουνισμός όμως δεν ασχολήθηκε ποτέ με τέτοιου είδους προγνώσεις. Ποτέ δεν μας είπε που, πότε και πως θα συμβεί το κάθε πράγμα. Πάντοτε αρκέστηκε να ρητορεύει. Είτε πρόκειται για την ανατροπή της αστικής τάξης απ’ το προλεταριάτο, είτε πρόκειται για την εγκαθίδρυση της ιδανικής κοινωνίας που είναι βέβαιο ότι ούτε ο Μαρξ, ούτε ο Ένγκελς, ούτε ο Λένιν παρ’ όλη τη φαντασία τους δεν κατάφεραν να μας την περιγράψουν. Μας είπαν μόνον ότι θα ήταν η περισσότερο φωτεινή, η πιο ευτυχισμένη απ’ τις κοινωνίες και ότι όλα θα γίνονταν για τον άνθρωπο.
Θα ήταν πληκτικό και για σας και για μένα ν’ απαριθμήσουμε εδώ όλες τις εκτρωματικές προβλέψεις του μαρξισμού. Παρ’ όλα αυτά ας θυμηθούμε μερικές απ’ αυτές. Και ας πάρουμε για παράδειγμα την πιο κάτω: Η κατάσταση της εργατικής τάξης, είχε προβλέψει ο μαρξισμός, ότι θα πήγαινε στις δυτικές χώρες ολοένα προς το χειρότερο έως ότου θα έφτανε σ’ ένα σημείο ανυπόφορης αθλιότητας. Με τον κομμουνισμό, αντίθετα, χάρη σ’ αυτόν, ο λαός θα τρέφονταν και θα ντύνονταν και θα είχε όλα τ’ αγαθά σύμφωνα με τις ανάγκες του. Ή ας πάρουμε την άλλη περίφημη πρόβλεψη που σύμφωνα μ’ αυτή ο κομμουνισμός θα εγκαθιδρυόταν πρώτα στις αναπτυγμένες χώρες όπως η Αγγλία, η Γαλλία, η Αμερική και η Γερμανία. Κι όμως αυτό το ξέρετε καλά, ολότελα αντίθετα έγιναν τα πράγματα, ολότελα αντίθετα. Ή ας θυμηθούμε μιαν άλλη πρόβλεψή του, που σύμφωνα μ’ αυτήν η Κρατική Εξουσία στο σοσιαλισμό θα έπαυε να υπάρχει. Μόλις το κεφάλαιο θα ανατρεπόταν, θα έσβηνε ταυτόχρονα και η Κρατική Εξουσία. Μπορείτε να μου πείτε, όμως, σήμερα χώρες όπου η Κρατική Εξουσία να είναι περισσότερο ισχυρή απ’ τις χώρες τις ονομαζόμενες σοσιαλιστικές ή κομμουνιστικές; Ας δούμε και μιαν άλλη προφητεία του μαρξισμού που λέει ότι η κεφαλαιοκρατία και ο πόλεμος είναι συνώνυμα. Κατά τον μαρξισμό, εάν δεν υπήρχε κεφαλαιοκρατία δεν θα γινόταν πόλεμος. Με την επικράτηση του κομμουνισμού όλοι οι πόλεμοι θα έπαυαν. Αυτό το είδαμε δα πολύ καλά στη Βουδαπέστη, στην Πράγα, στα Σοβιετο-Κινεζικά σύνορα, όταν καταλήφθηκαν οι χώρες της Βαλτικής, στην προδοσία που θύμα ήταν η Πολωνία. Το είδαμε αρκετά καλά και θα το δούμε, πιθανώς, ακόμα κι άλλες φορές.
Ο κομμουνισμός είναι μια χοντροκομμένη απόπειρα για να εξηγηθεί ο άνθρωπος και η κοινωνία. Όταν το θυμάμαι αυτό, με κάνει να τον παραλληλίζω με τον χειρούργο εκείνο που για μια εγχείρηση που απαιτεί δεξιοτεχνία παίρνει το τσεκούρι για να την κάνει. Το κάθε τι που είναι λεπτό και ευαίσθητο μέσα στην ψυχή του ανθρώπου και μέσα στους μηχανισμούς αυτού του άλλου οργανισμού, του ακόμα πιο πολύπλοκου που είναι η κοινωνία, τα βλέπουμε να ανάγονται απ’ τον κομμουνισμό σε μια ευτελή οικονομική διαδικασία. Το ανθρώπινο ον ανάγεται στην κατάσταση της ύλης. Σε μας, στις κομμουνιστικές χώρες, παρουσιάζεται το πολύ χαρακτηριστικό φαινόμενο να είναι ο κομμουνισμός τόσο πολύ απογυμνωμένος από επιχειρήματα, που να μη βρίσκει καμιά δικαιολογία για να την αντιτάξει στους επικριτές του. Κανένα επιχείρημα. Έτσι εξηγούνται οι περιορισμοί, οι φυλακίσεις, τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και τα ψυχιατρικά νοσοκομεία.
Ο μαρξισμός πάντοτε ήταν εναντίον της ελευθερίας. Για το σκοπό αυτό θα αναφέρω μερικές φράσεις που έγραψαν οι πατέρες του κομμουνισμού, Μαρξ και Ένγκελς, και που θα τις πάρω απ’ την πρώτη σοβιετική έκδοση του 1929 – 1930. “Οι μεταρρυθμίσεις είναι σημάδια αδυναμίας”. (τόμος 23, σελ 399). “Η δημοκρατία είναι πολύ πιο τρομερή, απ’ τη μοναρχία και την αριστοκρατία”. (τόμος 2, σελ. 269). “Η πολιτική ελευθερία είναι μια ψεύτικη ελευθερία. Είναι χειρότερη κι απ’ τη χειρότερη σκλαβιά”. (τόμος 2, σελ. 394). Επανειλημμένα ο Μαρξ και ο Ένγκελς, στις επιστολές που έστελναν ο ένας στον άλλον, επικαλούνται την αναγκαιότητα της τρομοκρατίας, όταν μια και καλή, κατακτηθεί η εξουσία. Γράφουν: “Θα πρέπει να επαναληφθεί το 1793. Αφού καταλάβουμε την εξουσία και μετέπειτα θα μας βλέπουν σαν να είμαστε τέρατα, αλλ’ αυτό βεβαιότατα μας αφήνει ολότελα αδιάφορους”. (τόμος 25, σελ. 187).
Ο κομμουνισμός ποτέ δεν έκρυψε ότι αποκλείει κάθε έννοια απόλυτης ηθικής. Του είναι άχρηστα και το καλό και το κακό. Γι’ αυτόν η ηθική είναι σχετική, είναι ταξική υπόθεση. Μια όποια πράξη, επομένως και ο φόνος, κι αν απαιτηθεί και ο φόνος εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων μπορεί να κριθεί σαν καλή ή κακή πράξη∙ αυτό εξαρτάται απ’ τις περιστάσεις κι απ’ την πολιτική κατάσταση. Η διάκριση εξαρτάται απ’ την ταξική ιδεολογία. Και από ποιους παράγοντες προσδιορίζεται αυτή η ταξική ιδεολογία; Μια όποια τάξη είναι αδύνατον να συγκεντρωθεί για να λάβει αποφάσεις για το τι είναι καλό ή για τι είναι κακό. Αυτός ο ρόλος ανατίθεται σε μια μικρή ομάδα ανθρώπων. Ας παραδεχτούμε, ότι στο σημείο αυτό, ο κομμουνισμός τα κατάφερε καλύτερα από ότι τα κατάφερε σε άλλα πράγματα. Μόλυνε τον κόσμο με την έννοια της σχετικότητας του καλού και του κακού. Δεν είναι πια μόνον οι κομμουνιστές, που αυτή τη στιγμή, έχουν προσβληθεί απ’ αυτήν την αρρώστια. Οι προοδευτικοί κύκλοι της Δύσης, με τη σειρά τους θεωρούν κι αυτοί σαν μετατοπισμένη τη χρήση των λέξεων “καλό” ή “κακό”. Ορισμένες λέξεις απ’ τα πολύ παληά χρόνια είχαν μια άφθαρτη αίγλη για όλους τους ανθρώπους. Ήρθε όμως ο κομμουνισμός και τις γελοιοποίησε και τις έφθειρε αυτές τις λέξεις. Και σαν να μην έφτανε αυτό κατόρθωσε να ελαττώσει την αξία τους στα μάτια όλων των ανθρώπων. Αλλά τι μας μένει, όταν αμετάκλητα καταργήσουμε αυτές τις λέξεις; Θα σας το πω τι θα μείνει: Υλιστικοί συνδυασμοί και τίποτε άλλο. Ξαναπέφτουμε στον κόσμο των ζώων.
Τόσο στη θεωρία όσο και στην πράξη ο κομμουνισμός στρέφεται εναντίον του ανθρώπου. Ακούμε συχνά, σήμερα, να γίνεται λόγος για “αντικομμουνισμό”. Ο όρος είναι ολότελα αδόκιμος και σαν να μην ήταν αρκετό αυτό, δεν έχει ούτε στήριγμα. Αυτός ο αταίριαστος όρος μας αφήνει να αντιληφθούμε τον κομμουνισμό σαν να ήταν μια πραγματικότητα αιώνια, θεμελιώδης, ουσιαστική, που κατόπιν, ξεκινώντας απ’ αυτή σαν σημείο αναφοράς θα ήταν δυνατόν να καθοριστούν οι λέξεις αντικομμουνισμός και αντικομμουνιστές. Εάν υποστηρίζω ότι ο όρος αυτός είναι ολότελα αταίριαστος – δημιουργήθηκε από ανθρώπους που δεν ξέραν πολλά πράγματα από ετυμολογία – το κάνω γιατί ο όρος αυτός δεν λαβαίνει υπ’ όψη του το γεγονός ότι η πρωταρχική ιδέα που είναι η βάση για όλα τα πράγματα είναι η ιδέα της ανθρωπότητας. Ο κομμουνισμός λοιπόν είναι αντιανθρώπινος. Όποιος λέει “αντικομμουνιστικό” είναι σαν να λέει: “αντι-ανθρώπινο”. Αυτό το λεκτικό κατασκεύασμα δεν έχει ομορφιά. Πρέπει λοιπόν να το πούμε αλλιώς; Όποιος είναι κατά του κομμουνισμού είναι υπέρ του ανθρώπου ! Άρνηση, απόρριψη αυτής της μισάνθρωπης ιδεολογίας θα πει ανθρωπισμός στην πιο απλή μορφή του ! Αυτά τα λόγια δεν τα λέω για να προσελκύσω οπαδούς, το ξέρετε πολύ καλά αυτό, αλλά για να διαμαρτυρηθώ απ’ τα βάθη της ψυχής μου εναντίον εκείνων που μας λένε: Ξεχάστε το καλό και το κακό.»
kalyteresmeres.wordpress.com
«… Το ότι ο μαρξισμός δεν είναι επιστήμη σε μας, στη Σοβιετική Ένωση, οι καλλιεργημένοι άνθρωποι το ξέρουν από καιρό. Και ακόμα, αν κάποιος άλλος, υποστήριζε ότι είναι μια από τις επιστήμες, τότε η γνώμη του αυτή θα ήταν στραβή. Όταν μια επιστήμη προβλέπει ένα όποιο φαινόμενο – δε μιλάω μόνο για τις θετικές επιστήμες: φυσική, μαθηματικά, φυσιογνωστικές επιστήμες και ούτε ακόμα για τη σύγχρονη κοινωνιολογία – φροντίζει να καθορίζει ποιος τόπος είναι ευνοϊκός για να παραχθεί το φαινόμενο, σε πόσο χρόνο και κάτω από ποιες μορφές. Ο κομμουνισμός όμως δεν ασχολήθηκε ποτέ με τέτοιου είδους προγνώσεις. Ποτέ δεν μας είπε που, πότε και πως θα συμβεί το κάθε πράγμα. Πάντοτε αρκέστηκε να ρητορεύει. Είτε πρόκειται για την ανατροπή της αστικής τάξης απ’ το προλεταριάτο, είτε πρόκειται για την εγκαθίδρυση της ιδανικής κοινωνίας που είναι βέβαιο ότι ούτε ο Μαρξ, ούτε ο Ένγκελς, ούτε ο Λένιν παρ’ όλη τη φαντασία τους δεν κατάφεραν να μας την περιγράψουν. Μας είπαν μόνον ότι θα ήταν η περισσότερο φωτεινή, η πιο ευτυχισμένη απ’ τις κοινωνίες και ότι όλα θα γίνονταν για τον άνθρωπο.
Θα ήταν πληκτικό και για σας και για μένα ν’ απαριθμήσουμε εδώ όλες τις εκτρωματικές προβλέψεις του μαρξισμού. Παρ’ όλα αυτά ας θυμηθούμε μερικές απ’ αυτές. Και ας πάρουμε για παράδειγμα την πιο κάτω: Η κατάσταση της εργατικής τάξης, είχε προβλέψει ο μαρξισμός, ότι θα πήγαινε στις δυτικές χώρες ολοένα προς το χειρότερο έως ότου θα έφτανε σ’ ένα σημείο ανυπόφορης αθλιότητας. Με τον κομμουνισμό, αντίθετα, χάρη σ’ αυτόν, ο λαός θα τρέφονταν και θα ντύνονταν και θα είχε όλα τ’ αγαθά σύμφωνα με τις ανάγκες του. Ή ας πάρουμε την άλλη περίφημη πρόβλεψη που σύμφωνα μ’ αυτή ο κομμουνισμός θα εγκαθιδρυόταν πρώτα στις αναπτυγμένες χώρες όπως η Αγγλία, η Γαλλία, η Αμερική και η Γερμανία. Κι όμως αυτό το ξέρετε καλά, ολότελα αντίθετα έγιναν τα πράγματα, ολότελα αντίθετα. Ή ας θυμηθούμε μιαν άλλη πρόβλεψή του, που σύμφωνα μ’ αυτήν η Κρατική Εξουσία στο σοσιαλισμό θα έπαυε να υπάρχει. Μόλις το κεφάλαιο θα ανατρεπόταν, θα έσβηνε ταυτόχρονα και η Κρατική Εξουσία. Μπορείτε να μου πείτε, όμως, σήμερα χώρες όπου η Κρατική Εξουσία να είναι περισσότερο ισχυρή απ’ τις χώρες τις ονομαζόμενες σοσιαλιστικές ή κομμουνιστικές; Ας δούμε και μιαν άλλη προφητεία του μαρξισμού που λέει ότι η κεφαλαιοκρατία και ο πόλεμος είναι συνώνυμα. Κατά τον μαρξισμό, εάν δεν υπήρχε κεφαλαιοκρατία δεν θα γινόταν πόλεμος. Με την επικράτηση του κομμουνισμού όλοι οι πόλεμοι θα έπαυαν. Αυτό το είδαμε δα πολύ καλά στη Βουδαπέστη, στην Πράγα, στα Σοβιετο-Κινεζικά σύνορα, όταν καταλήφθηκαν οι χώρες της Βαλτικής, στην προδοσία που θύμα ήταν η Πολωνία. Το είδαμε αρκετά καλά και θα το δούμε, πιθανώς, ακόμα κι άλλες φορές.
Ο κομμουνισμός είναι μια χοντροκομμένη απόπειρα για να εξηγηθεί ο άνθρωπος και η κοινωνία. Όταν το θυμάμαι αυτό, με κάνει να τον παραλληλίζω με τον χειρούργο εκείνο που για μια εγχείρηση που απαιτεί δεξιοτεχνία παίρνει το τσεκούρι για να την κάνει. Το κάθε τι που είναι λεπτό και ευαίσθητο μέσα στην ψυχή του ανθρώπου και μέσα στους μηχανισμούς αυτού του άλλου οργανισμού, του ακόμα πιο πολύπλοκου που είναι η κοινωνία, τα βλέπουμε να ανάγονται απ’ τον κομμουνισμό σε μια ευτελή οικονομική διαδικασία. Το ανθρώπινο ον ανάγεται στην κατάσταση της ύλης. Σε μας, στις κομμουνιστικές χώρες, παρουσιάζεται το πολύ χαρακτηριστικό φαινόμενο να είναι ο κομμουνισμός τόσο πολύ απογυμνωμένος από επιχειρήματα, που να μη βρίσκει καμιά δικαιολογία για να την αντιτάξει στους επικριτές του. Κανένα επιχείρημα. Έτσι εξηγούνται οι περιορισμοί, οι φυλακίσεις, τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και τα ψυχιατρικά νοσοκομεία.
Ο μαρξισμός πάντοτε ήταν εναντίον της ελευθερίας. Για το σκοπό αυτό θα αναφέρω μερικές φράσεις που έγραψαν οι πατέρες του κομμουνισμού, Μαρξ και Ένγκελς, και που θα τις πάρω απ’ την πρώτη σοβιετική έκδοση του 1929 – 1930. “Οι μεταρρυθμίσεις είναι σημάδια αδυναμίας”. (τόμος 23, σελ 399). “Η δημοκρατία είναι πολύ πιο τρομερή, απ’ τη μοναρχία και την αριστοκρατία”. (τόμος 2, σελ. 269). “Η πολιτική ελευθερία είναι μια ψεύτικη ελευθερία. Είναι χειρότερη κι απ’ τη χειρότερη σκλαβιά”. (τόμος 2, σελ. 394). Επανειλημμένα ο Μαρξ και ο Ένγκελς, στις επιστολές που έστελναν ο ένας στον άλλον, επικαλούνται την αναγκαιότητα της τρομοκρατίας, όταν μια και καλή, κατακτηθεί η εξουσία. Γράφουν: “Θα πρέπει να επαναληφθεί το 1793. Αφού καταλάβουμε την εξουσία και μετέπειτα θα μας βλέπουν σαν να είμαστε τέρατα, αλλ’ αυτό βεβαιότατα μας αφήνει ολότελα αδιάφορους”. (τόμος 25, σελ. 187).
Ο κομμουνισμός ποτέ δεν έκρυψε ότι αποκλείει κάθε έννοια απόλυτης ηθικής. Του είναι άχρηστα και το καλό και το κακό. Γι’ αυτόν η ηθική είναι σχετική, είναι ταξική υπόθεση. Μια όποια πράξη, επομένως και ο φόνος, κι αν απαιτηθεί και ο φόνος εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων μπορεί να κριθεί σαν καλή ή κακή πράξη∙ αυτό εξαρτάται απ’ τις περιστάσεις κι απ’ την πολιτική κατάσταση. Η διάκριση εξαρτάται απ’ την ταξική ιδεολογία. Και από ποιους παράγοντες προσδιορίζεται αυτή η ταξική ιδεολογία; Μια όποια τάξη είναι αδύνατον να συγκεντρωθεί για να λάβει αποφάσεις για το τι είναι καλό ή για τι είναι κακό. Αυτός ο ρόλος ανατίθεται σε μια μικρή ομάδα ανθρώπων. Ας παραδεχτούμε, ότι στο σημείο αυτό, ο κομμουνισμός τα κατάφερε καλύτερα από ότι τα κατάφερε σε άλλα πράγματα. Μόλυνε τον κόσμο με την έννοια της σχετικότητας του καλού και του κακού. Δεν είναι πια μόνον οι κομμουνιστές, που αυτή τη στιγμή, έχουν προσβληθεί απ’ αυτήν την αρρώστια. Οι προοδευτικοί κύκλοι της Δύσης, με τη σειρά τους θεωρούν κι αυτοί σαν μετατοπισμένη τη χρήση των λέξεων “καλό” ή “κακό”. Ορισμένες λέξεις απ’ τα πολύ παληά χρόνια είχαν μια άφθαρτη αίγλη για όλους τους ανθρώπους. Ήρθε όμως ο κομμουνισμός και τις γελοιοποίησε και τις έφθειρε αυτές τις λέξεις. Και σαν να μην έφτανε αυτό κατόρθωσε να ελαττώσει την αξία τους στα μάτια όλων των ανθρώπων. Αλλά τι μας μένει, όταν αμετάκλητα καταργήσουμε αυτές τις λέξεις; Θα σας το πω τι θα μείνει: Υλιστικοί συνδυασμοί και τίποτε άλλο. Ξαναπέφτουμε στον κόσμο των ζώων.
Τόσο στη θεωρία όσο και στην πράξη ο κομμουνισμός στρέφεται εναντίον του ανθρώπου. Ακούμε συχνά, σήμερα, να γίνεται λόγος για “αντικομμουνισμό”. Ο όρος είναι ολότελα αδόκιμος και σαν να μην ήταν αρκετό αυτό, δεν έχει ούτε στήριγμα. Αυτός ο αταίριαστος όρος μας αφήνει να αντιληφθούμε τον κομμουνισμό σαν να ήταν μια πραγματικότητα αιώνια, θεμελιώδης, ουσιαστική, που κατόπιν, ξεκινώντας απ’ αυτή σαν σημείο αναφοράς θα ήταν δυνατόν να καθοριστούν οι λέξεις αντικομμουνισμός και αντικομμουνιστές. Εάν υποστηρίζω ότι ο όρος αυτός είναι ολότελα αταίριαστος – δημιουργήθηκε από ανθρώπους που δεν ξέραν πολλά πράγματα από ετυμολογία – το κάνω γιατί ο όρος αυτός δεν λαβαίνει υπ’ όψη του το γεγονός ότι η πρωταρχική ιδέα που είναι η βάση για όλα τα πράγματα είναι η ιδέα της ανθρωπότητας. Ο κομμουνισμός λοιπόν είναι αντιανθρώπινος. Όποιος λέει “αντικομμουνιστικό” είναι σαν να λέει: “αντι-ανθρώπινο”. Αυτό το λεκτικό κατασκεύασμα δεν έχει ομορφιά. Πρέπει λοιπόν να το πούμε αλλιώς; Όποιος είναι κατά του κομμουνισμού είναι υπέρ του ανθρώπου ! Άρνηση, απόρριψη αυτής της μισάνθρωπης ιδεολογίας θα πει ανθρωπισμός στην πιο απλή μορφή του ! Αυτά τα λόγια δεν τα λέω για να προσελκύσω οπαδούς, το ξέρετε πολύ καλά αυτό, αλλά για να διαμαρτυρηθώ απ’ τα βάθη της ψυχής μου εναντίον εκείνων που μας λένε: Ξεχάστε το καλό και το κακό.»
kalyteresmeres.wordpress.com