Την περασμένη Κυριακή, με τον αρχηγό του κόμματος και προβεβλημένα στελέχη στη φυλακή, οι δημοσκοπήσεις έπεσαν έξω και η Χ.Α. πήρε, κυρίως στην Αττική, πρωτόγνωρα ποσοστά.
Ποιες είναι, όμως, οι αιτίες της ενίσχυσης της Χ.Α. που οδήγησαν 30.000 περισσότερους Ελληνες να την ψηφίσουν σε σχέση με τις τελευταίες εκλογές; Πώς επηρέασαν οι διώξεις και οι αποκαλύψεις για την ακραία εθνικιστική και φιλοναζιστική οργάνωση; Ηταν ψήφος οργής και αποδοκιμασίας; Ψήφος συνειδητή; Στα ερωτήματα αυτά επιχειρούμε να δώσουμε κάποιες πρώτες απαντήσεις μέσα από συνεντεύξεις με πολιτικούς επιστήμονες και ερευνητές που μελετούν εις βάθος τα εκλογικά αποτελέσματα και το ίδιο το κόμμα της Χ.Α. εδώ και χρόνια.
Για τον κ. Παναγιώτη Κουστένη, μέλος της ομάδας που ανέλαβε την εκτίμηση των εκλογικών αποτελεσμάτων για ένα από τα ιδιωτικά κανάλια της χώρας, η Κυριακή ήταν μια δύσκολη ημέρα. Από τις 9.30 το πρωί, που η ομάδα του έλαβε το πρώτο μικρό δείγμα των exit polls, μέχρι και τις 2.30 τα ξημερώματα δεν πήραν ανάσα. Και αυτό, στη σκιά μιας σειράς άστοχων προβλέψεων. «Η Χρυσή Αυγή ήταν ίσως από τα μόνα κόμματα που δεν πέσαμε τόσο έξω», λέει στην «Κ». «Αν και ακόμα κι εκεί, ενώ είχαμε ενδείξεις πως τα πήγαιναν καλά, δεν “είδαμε” ότι θα φτάναμε σε αυτό το σημείο». Τα αποτελέσματα «μούδιασαν» πολιτικά κόμματα και αναλυτές. Στην Αθήνα, το ψηφοδέλτιο του Ηλία Κασιδιάρη ηγείται σε 11 από τα 58 εκλογικά διαμερίσματα, εκλέγοντας τέσσερις δημοτικούς συμβούλους, ενώ στις 12 περιφέρειες όπου κατήρτισε ψηφοδέλτιο «βγάζει» 26 περιφερειακούς συμβούλους.
Ο κ. Κουστένης από την επόμενη κιόλας ημέρα άρχισε να επεξεργάζεται τα νούμερα και εκεί –όπως μας λέει– είναι που εντόπισε τα πιο εντυπωσιακά ευρήματα: το πιο σημαντικό; Οτι η ψήφος της Χ.Α. στην Αττική είναι η πλέον συντεταγμένη και συμπαγής σε σχέση με αυτήν των άλλων κομμάτων: «Συγκρίνοντας τα ποσοστά του Κασιδιάρη και του Παναγιώταρου, βλέπουμε πως η γεωγραφία αυτών των ποσοστών είναι εντελώς πανομοιότυπη. Στους πέντε ψηφοφόρους του Κασιδιάρη οι 4 ψήφισαν και Παναγιώταρο. Δεν υπάρχει καμία άλλη τόσο ισχυρή σχέση μεταξύ δύο υποψηφίων στις δύο αυτές αναμετρήσεις παρά μόνον στη Χρυσή Αυγή». Από αυτό ο Κουστένης συμπεραίνει πως οι ψηφοφόροι στέλνουν ένα ισχυρό μήνυμα με σαφή εκλογική ταυτότητα.
Το Κολωνάκι
Τα χαμηλότερα ποσοστά και των δύο υποψηφίων –παρά τα όσα ειπώθηκαν– εντοπίζονται στα δύο εκλογικά διαμερίσματα του Κολωνακίου (λίγο πάνω από 10% στον Κασιδιάρη και λίγο πάνω από 7% για τον Παναγιώταρο), ενώ το «κάστρο» της Χ.Α. παραμένει το 4ο και 6ο δημοτικό διαμέρισμα, από την Ομόνοια μέχρι τον Αγιο Νικόλαο, με τον Κασιδιάρη να κάνει το υψηλότερό του ποσοστό στο 16ο εκλογικό διαμέρισμα του Αγίου Παντελεήμονα (24,2%). Εκεί εντοπίζεται και το υψηλότερο του Παναγιώταρου (20,2%). Σ’ αυτό το εκλογικό τμήμα –σύμφωνα με την ανάλυση του κ. Κουστένη– εντοπίζεται και αυτό που αξιολογείται ως ένα είδος ιστορικής συνέχειας της ψήφου στη Χ.Α.: σε αυτήν την περιοχή είχε κάνει και το δικό του ρεκόρ ο Μιχαλολιάκος το 2010. Πλέον, όμως, το φαινόμενο διευρύνεται και στην υπόλοιπη Αττική.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν τα στοιχεία που επεξεργάζεται το τελευταίο διάστημα ο κ. Γιάννης Κωνσταντινίδης, μέλος της ομάδας ερευνών κοινής γνώμης, του Πανεπιστημίου Μακεδονίας. Συγκεκριμένα, οι ερευνητές, στο πλαίσιο μιας δημοσκόπησης την εβδομάδα πριν από τις εκλογές, είχαν εντοπίσει ότι η αντιμεταναστευτική ατζέντα του Σπηλιωτόπουλου ενίσχυσε εκλογικά τη... Χ.Α.: «Ενώ ο Κασιδιάρης –συνειδητά φαίνεται πως είχε στραφεί σε ρητορική με αντισυστημικό περιεχόμενο– μιλούσε για κλέφτες πολιτικούς και όχι πλέον για βρώμικους μετανάστες, ο Σπηλιωτόπουλος, επικεντρώνοντας την καμπάνια του στους μετανάστες, έριχνε ουσιαστικά νερό στον μύλο της Χ.Α. και αυτό που είδαμε στην έρευνα ήταν τον Κασιδιάρη να «μαζεύει» έτσι ψήφους χωρίς να κάνει απολύτως καμία κίνηση», εξηγεί ο κ. Κωνσταντινίδης.
Η κ. Βασιλική Γεωργιάδου, μέλος μιας ομάδας πανεπιστημιακών που από το 2010 είχε ξεκινήσει έρευνα για τη Χ.Α., παρατηρεί σήμερα πόσο διαφορετική ήταν η προεκλογική εκστρατεία της στις τελευταίες εκλογές. «Το 2010 ήταν όλη ημέρα στα πεζοδρόμια με τα τάγματα εφόδου, το 2012 προεκλογικά είχαν στιγματιστεί από το χαστούκι του Κασιδιάρη στην Κανέλλη. Τώρα ήταν πιο “ήσυχοι”. Προφανώς λόγω της δικαστικής διερεύνησης περί εγκληματικής οργάνωσης, ο βίαιος ακτιβισμός τους έχει καμουφλαριστεί».
Σε κάποιες περιοχές που πήραν πολύ υψηλά ποσοστά, όπως τα Σεπόλια, η Χ.Α. δεν διατηρεί καν γραφείο. Ενώ από το 2012 και μετά, βλέπουμε πως χρησιμοποιούν κυρίως το Ιντερνετ, που προφανώς τους έχει «φέρει» κοντά σε περισσότερους νέους, παρατηρεί η Γεωργιάδου. Πράγματι, σύμφωνα με το εργαλείο ανάλυσης alexa, η ιστοσελίδα της Χ.Α. είναι μακράν η πρώτη σε επισκεψιμότητα από όλες των πολιτικών κομμάτων.
Πόσο επηρέασαν οι διώξεις και το βίντεο Μπαλτάκου
Το βίντεο Μπαλτάκου σύμφωνα και με τους δύο ερευνητές, Β. Γεωργιάδου και Γ. Κωνσταντινίδη, που μίλησαν στην «Κ» φαίνεται να επηρέασε ένα κομμάτι του κόσμου που έψαχνε άλλοθι για την κομματική επιλογή του. «Κατά κάποιον τρόπο θεμελίωσε την ψήφο τους», σημειώνουν.
Ο ίδιος ο κ. Παναγιώτης Μπαλτάκος, απαντώντας σε αυτό το επιχείρημα, θεωρεί, σύμφωνα με πληροφορίες, πως δεν φέρει καμία ευθύνη, αφού η ψήφος της Χρυσής Αυγής είχε ήδη γερά θεμέλια και άρα δεν επηρεάστηκε από το γεγονός. Μάλιστα φέρεται να ισχυρίζεται πως στους κύκλους των ενστόλων και της Εκκλησίας ο Κασιδιάρης έχασε, αφού η πράξη του θεωρήθηκε μη αποδεκτή.
Από την άλλη λέγεται ότι επιμένει πως η Χ.Α. ισχυροποιήθηκε από τις διώξεις και τις προφυλακίσεις. «Δεν είμαστε Σουηδία ή Καναδάς, όπου ο φυλακισμένος περιθωριοποιείται. Στην Ελλάδα “των αρματολών και κλεφτών” η φυλακή δίνει ηρωικό χαρακτήρα στον κρατούμενο», φέρεται να λέει.
Εκτιμώντας, τέλος, τα εκλογικά αποτελέσματα, λέγεται ότι θεωρεί πως η Χ.Α. είναι κάπως όπως «η Αριστερά του ’50» υπό την έννοια της αντοχής στα πλήγματα. Κάτι που, όπως φέρεται να λέει, δεν έχει η τωρινή Αριστερά, την οποία χαρακτηρίζει «soft» (χαλαρή). Τέλος, άνθρωποι από το περιβάλλον του λένε ότι τονίζει πως ο ΣΥΡΙΖΑ, στην προσπάθειά του να «ψαρέψει» ψηφοφόρους της Χ.Α., χρησιμοποιεί ακριβώς την ίδια επιχειρηματολογία για την οποία τον είχε κατηγορήσει δύο μήνες νωρίτερα.
ΜΑΡΙΑΝΝΑ ΚΑΚΑΟΥΝΑΚΗ
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ