Κομπίνες με εικονικές θυγατρικές εταιρείες και αχυράνθρωπους – υπερήλικες διαχειριστές στήνουν επιτήδειοι. Στόχος να εξαπατηθούν τα ασφαλιστικά ταμεία τα οποία στερούνται εισφορές οι οποίες, μόνο από τις περιπτώσεις που έχει εντοπίσει το Κέντρο Είσπραξης Ασφαλιστικών Οφειλών (ΚΕΑΟ), ξεπερνούν τα 50 εκατ. ευρώ.
Συγκεκριμένα, στο πλαίσιο κεντρικής παρακολούθησης των οφειλετών από το ΚΕΑΟ, εντοπίστηκαν περιπτώσεις οργανωμένης εισφοροδιαφυγής και συστηματικής δημιουργίας οφειλών. Σύμφωνα με την επίσημη έκθεση του Κέντρου, οι μέθοδοι που χρησιμοποιούνταν «συνδυαζόμενες» πληρούν την αντικειμενική υπόσταση του αδικήματος της απάτης, ανεξάρτητα από την ποινική ευθύνη για τα αδικήματα της μη καταβολής ασφαλιστικών εισφορών (Α.Ν.86/67).
Χαρακτηριστικές μέθοδοι εισφοροδιαφυγής που εντοπίστηκαν είναι οι εξής:
• Δημιουργία εικονικών θυγατρικών επιχειρήσεων, χωρίς να προκύπτει εμφανώς ότι είναι συνυπεύθυνες, με σκοπό:
Α) Να μεταφέρουν το προσωπικό μεταξύ των επιχειρήσεων.
Β) Να μεταφέρουν τις ασφαλιστικές υποχρεώσεις σε επιχειρήσεις χωρίς περιουσία.
Γ) Να ασφαλιστούν εικονικά τα μέλη διοίκησης ή πρόσωπα της οικογένειάς τους ή του περιβάλλοντός τους.
• Ορισμός υπευθύνων των επιχειρήσεων (διευθύνοντες σύμβουλοι, διαχειριστές κ.λπ.):
Α) «Αχυρανθρώπων» χωρίς οικονομική επιφάνεια ή προηγούμενη επιχειρηματική δραστηριότητα.
Β) Ατόμων προχωρημένης ηλικίας (ακόμη και πάνω από 90 ετών), τα οποία συνήθως δεν έχουν περιουσιακά στοιχεία και μπορεί να παίρνουν ακόμη και ΕΚΑΣ.
Γ) Αλλοδαπών ή νομικών προσώπων εξωτερικού που δεν είναι εύκολος ο εντοπισμός τους.
• Συστηματική και διαχρονική αποφυγή καταβολής ασφαλιστικών εισφορών, όχι λόγω αδυναμίας που οφείλεται στην οικονομική κρίση, αλλά από εσκεμμένη εκμετάλλευση των αδυναμιών του συστήματος
Οι υπηρεσίες του ΚΕΑΟ μέχρι σήμερα έχουν εντοπίσει ποσό εισφοροαποφυγής μεγαλύτερο από 50 εκατ. ευρώ από επιχειρήσεις που χρησιμοποιούσαν τις παραπάνω μεθόδους. Οι επιχειρήσεις που εντοπίστηκαν δραστηριοποιούνται σε τομείς όπως η εστίαση, ο καθαρισμός, ο αμμοβολισμός μετάλλων – καθαρισμός πλοίων και η παροχή τηλεφωνικών υπηρεσιών.
Μόλις πριν από λίγες ημέρες, η οικονομική αστυνομία εξάρθρωσε κύκλωμα εικονικών ασφαλίσεων στο ΙΚΑ. Μέσω ενός δαιδαλώδους δικτύου αλληλοεπικάλυψης, το οποίο διαχειριζόταν 54χρονος λογιστής, συστάθηκαν εξαρχής εικονικές επιχειρήσεις, που μεταβιβάστηκαν σε πρόσωπα τα οποία χρησιμοποιήθηκαν ως «αχυράνθρωποι», ενώ παράλληλα χρησιμοποιούνταν επιχειρήσεις οι οποίες προϋπήρχαν, αλλά ουσιαστικά δεν λειτουργούσαν.
Οι πέντε εμπλεκόμενες εταιρείες δραστηριοποιούνταν στον χώρο του εμπορίου ξυλείας, των ειδών υγιεινής, των βιβλίων, των ενδυμάτων και των καλλυντικών και ασφάλιζαν εικονικά προσωπικό άλλων επιχειρήσεων μεμονωμένα ή κατά περίπτωση. Μέσω αυτής της διαδικασίας οι πραγματικοί εργοδότες των υπαλλήλων «απαλλάσσονταν» από την υποχρέωση ασφάλισης του προσωπικού τους και από την καταβολή εισφορών μετακυλίοντας την υποχρέωσή τους.
Για εμπλοκή στη συγκεκριμένη υπόθεση κατηγορούνται συνολικά 18 άτομα, δεκαπέντε άνδρες και τρεις γυναίκες, ηλικίας από 22 έως 67 ετών. Σε βάρος τους σχηματίσθηκε δικογραφία κακουργηματικού χαρακτήρα, για τα -κατά περίπτωση- αδικήματα της απάτης κατ' επάγγελμα ή κατά συνήθεια, της πλαστογραφίας, της παράβασης της φορολογικής νομοθεσίας, της νομοθεσίας περί καταχραστών του Δημοσίου και άλλα συναφή αδικήματα.
Από αυτήν την υπόθεση και μόνο, εκτιμάται ότι προκλήθηκε ζημία σε βάρος του ΙΚΑ, που αφορά μη απόδοση ασφαλιστικών εισφορών, ύψους 5 εκατ. ευρώ. Επίσης, οι εκκρεμείς οφειλές των εμπλεκόμενων επιχειρήσεων προς την εφορία (Φ.Π.Α. κ.ά.) ανέρχονται στο ποσό των 7,8 εκατ. ευρώ.
Εκτός από το ΚΕΑΟ, ειδικά στο ΙΚΑ λειτουργεί ομάδα εργασίας που έχει αναλάβει τον εντοπισμό εικονικών και άλλων επιχειρήσεων που δεν καταβάλλουν κατά σύστημα ασφαλιστικές εισφορές. Σημαντικό ρόλο στον εντοπισμό των παραβάσεων παίζει το σύστημα risk analysis που εφαρμόζει το ταμείο, αλλά και η ΕΡΓΑΝΗ παράλληλα με την ηλεκτρονική υποβολή Αναλυτικών Περιοδικών Δηλώσεων (ΑΠΔ). Ωστόσο, το σύστημα θα εξελιχθεί όταν θα γίνεται αυτόματα η ταυτοποίηση των στοιχείων από την ΕΡΓΑΝΗ με τις ΑΠΔ.
Να σημειωθεί ότι μόνο από τη μη διασταύρωση των ΑΠΔ το ΙΚΑ έχανε τον χρόνο περί το 1 δισ. ευρώ, καθώς άλλα ποσά δηλώνονταν και άλλα καταβάλλονταν στο ταμείο.
Είναι χαρακτηριστικά τα στοιχεία του υπουργείου Εργασίας για το 2013. Από την 1η Μαρτίου που καθιερώθηκε η υποβολή ΑΠΔ σε μηνιαία βάση έως το τέλος του προηγούμενου χρόνου 200.000 επιχειρήσεις εμφάνισαν αποκλίσεις μεταξύ δηλωθέντων και καταβληθέντων ποσών, που άγγιζαν το 1 δισ. ευρώ. Με τη διασταύρωση, το υπουργείο Εργασίας εκτιμά ότι από το ποσό αυτό μπορεί να εισπράξει έως και το 35%, δηλαδή περίπου 350 εκατ. ευρώ.
Εικονική ασφάλιση
Στο διάστημα 2009 - 2011, μόνο στο ΙΚΑ έχουν εντοπιστεί πάνω από 875.000 άκυρες ημέρες ασφάλισης, ένσημα δηλαδή που αντιστοιχούν σε εικονική ασφάλιση. Το κόστος για το ταμείο ξεπερνά τα 15 εκατ. ευρώ.
Δραματικές είναι οι συνέπειες των εικονικών ασφαλίσεων στους εργαζόμενους των επιχειρήσεων αυτών. Ενδεικτική εναι περίπτωση γυναίκας καθαρίστριας που έχασε τη σύνταξή της. Πρόκειται για μια 58χρονη καθαρίστρια, η οποία απασχολήθηκε από συνεργείο καθαρισμού και ασφαλίσθηκε εικονικά από το κύκλωμα που εξαρθρώθηκε τελευταία. Όπως διαπιστώθηκε, οι υπεύθυνοι της οφείλουν δεδουλευμένα, επιδόματα κ.λπ., ενώ ακυρώθηκαν τα ένσημά της (λόγω της εικονικής ασφάλισης), με συνέπεια όχι μόνο να διακοπεί η προσωρινή της σύνταξη, αλλά και να μην μπορεί πλέον να συνταξιοδοτηθεί, λόγω έλλειψης ενσήμων.
Ρούλα Σαλούρου
salourou@euro2day.gr