Τον Φεβρουάριο του 1960, το αμερικανικό περιοδικό Look είχε μια κεντρική ιστορία στην οποία ρωτούσε: «Θα έπρεπε ένα κορίτσι να πάει πρώτο στο Διάστημα;» Ήταν ένας συγκλονιστικός τίτλος που αντιπροσώπευε μια τολμηρή ιδέα εκείνη την εποχή. Και όπως όλοι γνωρίζουμε, η πρόταση απορρίφθηκε. Το 1961, η NASA έστειλε τον Άλαν Σέπαρντ πάνω από τη στρατόσφαιρα και ακολούθησαν δεκάδες άλλοι αστροναύτες κατά τη διάρκεια των επόμενων δύο δεκαετιών. Μόνο το 1983 η Σάλι Ράιντ κατάφερε να γίνει η πρώτη γυναίκα αστροναύτης της Αμερικής που βγήκε στο διάστημα.
Γιατί όμως να θέλει κάποιος μια γυναίκα να είναι η πρώτη στο διάστημα, ούτως ή άλλως; Καταρχήν, εξαιτίας των ιατρικών μελετών. Ορισμένες μελέτες στη δεκαετία του 1950 και του 1960 έδειξαν ότι το γυναικείο σώμα είχε ισχυρότερη καρδιά και θα μπορούσε να αντέξει καλύτερα τους κραδασμούς και την έκθεση σε ακτινοβολία. Επιπλέον, ψυχολογικές μελέτες απέδειξαν ότι οι γυναίκες ανταπεξέρχονταν καλύτερα από τους άνδρες στην απομόνωση και όταν τους στερούσαν τα αισθητικά ερεθίσματα. Μερικές από αυτές τις έρευνες περιορίστηκαν στο σχεδιασμό τους και στα μεγέθη των δειγμάτων. Αλλά υπήρχε και ένας άλλος, πιο επιτακτικός λόγος που οι γυναίκες θα μπορούσαν να επισκιάσουν τους άντρες ως πιθανοί αστροναύτες: τα βασικά οικονομικά. Χάρη στο μέγεθός τους, οι γυναίκες είναι, κατά μέσο όρο, φθηνότερες για να ξεκινήσουν και να πετάξουν από τους άνδρες. Ως ινδικό χοιρίδιο της NASA, είχα την ευκαιρία να το επαληθεύσω από πρώτο χέρι.
Πέρυσι, πήρα μέρος σε ένα ερευνητικό πρόγραμμα της NASA που ονομάζεται HI-SEAS (Hawaii Space Exploration Analog and Simulation). Απαιτούσε από εμένα και πέντε άλλα μέλη του πληρώματος να ζούμε σαν τους αστροναύτες στην επιφάνεια του Άρη. Προφανώς δεν φύγαμε από τη Γη, αλλά για τέσσερις μήνες ήμασταν επάνω σε ένα γεωδαιτικό θόλο από την πλευρά του πολύ κόκκινου, πολύ βραχώδη και πολύ «αρειανού» ηφαιστείου Mauna Loa στη Χαβάη.
Η τροφή, το νερό μας, η ενέργεια και οι επικοινωνίες μας ήταν περιορισμένες και μας επέτρεπαν να βγούμε από το περιβάλλον μας μόνο φορώντας τις στολές- παρωδία. Αυτή ήταν η πρώτη αποστολή του HI-SEAS - η τρίτη ξεκινά αυτό το μήνα - και έχει σχεδιαστεί κυρίως για να μελετήσει τα είδη των τροφίμων που θα μπορούσαν να φάνε οι εξερευνητές του Άρη. Ήμουν η συγγραφέας του πληρώματος και, αφού είχα το επιστημονικό υπόβαθρο, θα έκανα και μία έρευνα για τον ύπνο.
Μια συσκευή που χρησιμοποιούσαμε για την παρακολούθηση του ύπνου ήταν ένα περιβραχιόνιο με αισθητήρες, το οποίο παρείχε επίσης τις εκτιμήσεις της ημερήσιας και εβδομαδιαίας θερμιδικής κατανάλωσης. Με την πάροδο του χρόνου, παρατήρησα μια τάση. Κάθε εβδομάδα που περνούσε, οι τρεις γυναίκες μέλη του πληρώματος δαπανούσαν λιγότερες από τις μισές θερμίδες από τα τρία αρσενικά μέλη του πληρώματος. Όλοι ασκούμασταν περίπου το ίδιο - τουλάχιστον 45 λεπτά την ημέρα για πέντε συνεχόμενες ημέρες την εβδομάδα - αλλά οι μεταβολικές μας καύσεις βαθμονομούνταν με ριζικά διαφορετικούς τρόπους.
Κατά τη διάρκεια μιας εβδομάδας, το πιο μεταβολικά ενεργό αρσενικό έκαψε κατά μέσο όρο 3.450 θερμίδες ανά ημέρα, ενώ το λιγότερο μεταβολικά ενεργό θηλυκό δαπάνησε 1.475 θερμίδες ανά ημέρα. Οι απαιτήσεις θερμίδων ενός αστροναύτη παίζουν σημαντικό ρόλο κατά το σχεδιασμό μιας αποστολής. Όσα περισσότερα τρόφιμα χρειάζεται ένα πρόσωπο για να διατηρήσει το βάρος του σε ένα μακρύ διαστημικό ταξίδι, τόσο περισσότερο φαγητό θα πρέπει να έχει μαζί του. Όσο πιο πολλά τρόφιμα φορτώνονται, τόσο βαρύτερο είναι το φορτίο. Όσο βαρύτερο είναι το φορτίο, τόσο περισσότερο καύσιμο απαιτείται για να μπει σε τροχιά και να προχωρήσει. Όσα περισσότερα καύσιμα απαιτούνται, τόσο βαρύτερος γίνεται ο πύραυλος, κάτι που με τη σειρά του απαιτεί περισσότερα καύσιμα για να ξεκινήσει. Κάθε γραμμάριο μετράει στο διάστημα. Η NASA το γνωρίζει πολύ καλά αυτό και γι 'αυτό, στις αρχές της δεκαετίας του 1960, σκεφτόταν να κάνει ένα αποκλειστικό γυναικείο σώμα αστροναυτών.
Φυσικά, η πολιτική και ο πολιτισμός έχουν έναν ενοχλητικό τρόπο να εισβάλουν σε αποφάσεις της μηχανικής, ειδικά όταν διακυβεύεται η υπερηφάνεια μιας χώρας, σύμφωνα με την Margaret A Weitekamp, συγγραφέα του «Σωστό υλικό, λάθος φύλο: Οι πρώτες Αμερικανίδες στο Διαστημικό Πρόγραμμα». Παρά την εκτενή κατάρτιση και την εξαιρετική απόδοση, οι γυναίκες στο πρόγραμμα απολύθηκαν. Μερικοί από τους λόγους περιελάμβαναν φόβους σχετικά με τις δημόσιες σχέσεις, αν σκοτωνόταν μία θηλυκή αστροναύτης, καθώς και την εξάρτηση της NASA από τους στρατιωτικούς πιλότους, οι οποίοι εκείνη την εποχή ήταν μόνο άντρες.
Η πρώτη γυναίκα στο διάστημα ήταν η κοσμοναύτης Βαλεντίνα Τερέσκοβα της Σοβιετικής Ένωσης, η οποία πέταξε 20 χρόνια πριν την Σάλι Ράιντ. Η πτήση της ενίσχυσε την εμφάνιση της κομμουνιστικής ισοπολιτείας κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Η Ρωσία όμως δεν διατήρησε μια γυναικεία παρουσία σε τροχιά. Μόλις τον περασμένο μήνα ξεκίνησε η πρώτη γυναίκα κοσμοναύτης της εδώ και σχεδόν δύο δεκαετίες, η Έλενα Σέροβα.
Πράγματι, πολλοί με τους οποίους μίλησα αναγνώρισαν τα οφέλη ενός αποκλειστικά γυναικείου πληρώματος, ή ακόμα ενός πληρώματος με μικρότερους ανθρώπους γενικότερα. Όσο λογική και αν είναι μία γυναικεία αποστολή στον Άρη, κάποιοι μπορεί να θεωρήσουν την ιδέα προσβλητική. Εξάλλου, είναι μια ιδέα που δεν αντιπροσωπεύει τον μισό πληθυσμό του κόσμου.
Αλλά πάλι, ο σχεδιασμός μιας διαστημικής αποστολής ήταν πάντα προκατειλημμένος με τον έναν ή τον άλλο τρόπο. Η εξερεύνηση σε γενικές γραμμές, αν μη τι άλλο είναι μια πολιτική υπόθεση που υπαγορεύεται από τους ανθρώπους με χρήματα και δύναμη να επιλέξουν τα πρόσωπα της εκστρατείας. Αυτή τη στιγμή, είναι απίθανο ότι αυτοί που έχουν την εξουσία θα συμφωνήσουν να χρηματοδοτήσουν ένα πλήρωμα με μικρούς θηλυκούς αστροναύτες, ακόμη και αν εξοικονομήσουν χρήματα. Παρόλα αυτά, αν το κέρδος έχει σημασία στο να φτάσουμε στον Άρη, όσο περισσότερες γυναίκες τόσο το καλύτερο.
www.independent.co.uk