Το νομοσχέδιο έχει σκοπό να καλύψει τα κενά στην ελληνική νομοθεσία ώστε να είναι εφικτή η εφαρμογή των συμφωνηθέντων στις Βρυξέλλες.
Γίνεται η πλήρης ενσωμάτωση της αναθεωρημένης Ευρωπαϊκής Οδηγίας 2013/32 για τις κοινές ευρωπαϊκές διαδικασίες στην χορήγηση του καθεστώτος διεθνούς προστασίας σε όσους την αιτούνται (μέρος της οδηγίας είχε ενσωματωθεί με το Προεδρικό Διάταγμα 113/2013).
Πέραν των κριτηρίων που θέτει η Οδηγία, δεν υπάρχει ειδική αναγνώριση της Τουρκίας ή άλλου κράτους ως ασφαλούς τρίτης χώρας στο σώμα του νομοσχεδίου.
Μια από τις βασικές προβλέψεις του νομοσχεδίου είναι η επιτάχυνση της διαδικασίας εξέτασης αιτημάτων διεθνούς προστασίας, προκειμένου να μην υπερβαίνει τις 14 ημέρες, ένα ζήτημα για το οποίο η Ελλάδα δέχεται ισχυρότατες πιέσεις.
Στο νομοσχέδιο ρυθμίζονται, μεταξύ άλλων, ζητήματα όπως:
-Η λειτουργία της Υπηρεσίας Ασύλου και της Αρχής Προσφυγών.
-Ο τρόπος λειτουργίας, στελέχωσης και διάρθρωσης των Υπηρεσιών Υποδοχής και Ταυτοποίησης.
-Ενισχύεται η Τοπική Αυτοδιοίκηση, προκειμένου να είναι σε θέση να αντιμετωπίσει έκτακτες ανάγκες υποδοχής και φιλοξενίας.
-Ενσωματώνεται η οδηγία 2013/32 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Ευρωπαϊκού Συμβούλιου «σχετικά με τις κοινές διαδικασίες για τη χορήγηση και ανάκληση του καθεστώτος διεθνούς προστασίας».
Τι προβλέπεται:
-Η μετονομασία των Hotspot σε Κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης που θα λειτουργούν στα νησιά του Αιγαίου και θα είναι κλειστού τύπου αφού οι εισερχόμενοι μετανάστες και πρόσφυγες που εισέρχονται στην χώρα θα τίθενται σε καθεστώς κράτησης έως και 25 ημέρες όπως αναφέρεται στο άρθρο 14 του σχεδίου νόμου.
-Το ανώτερο χρονικό διάστημα που θα μπορεί να εξετάζεται ένα αίτημα ασύλου θα είναι 6 μήνες και εάν η απόφαση των επιτροπών είναι θετική τότε θα δίνεται άδεια παραμονής στην Ελλάδα για τρία χρόνια.
-Στον νομοσχέδιο δεν περιγράφεται η Τουρκία ως ασφαλής χώρα αλλά στο άρθρο 56 περιγράφεται ότι ασφαλής τρίτη χώρα για ένα πρόσφυγα ή μετανάστη θεωρούνται τα κράτη που δεν απειλείται η ζωή και η ελευθερία λόγω λόγω φυλής, θρησκείας, εθνικότητας, συμμετοχής σε ιδιαίτερη κοινωνική ομάδα, ή πολιτικών πεποιθήσεων.
-Για ανθρωπιστικού λόγους θα χορηγηθούν άδειες διαμονής σε όσους μετανάστες έχουν υποβάλει αίτηση για άσυλο εδώ και πέντε χρόνια και δεν έχουν λάβει απάντηση την στιγμή που εκκρεμούν χιλιάδες αιτήσεις στις υπηρεσίες ασύλου ακόμα και για επτά χρόνια.
-Παράλληλα θα δημιουργηθούν και 12 περιφερειακά γραφεία Ασύλου στην Αττική, στην Θεσσαλονίκη, στη Θράκη, στην Ήπειρο, στην Θεσσαλία, στην Δυτ. Ελλάδα, στην Κρήτη, στην Λέσβο, στην Χίο, στην Σάμο στην Λέρο και την Ρόδο. Επίσης προβλέπεται η δημιουργία Κινητών Κλιμάκιων Ασύλου που θα αποσταλούν σε περιοχές όπου διαμένουν πρόσφυγες εκτός των οργανωμένων χώρων, όπως σε λιμάνια και στην Ειδομένη.
-Τέλος, ρυθμίζεται η διαδικασία εξέτασης των αιτήσεων ασύλου σε πρώτο (Υπηρεσία Ασύλου) και δεύτερο βαθμό (Αρχή Προσφυγών) και ζητήματα προσωπικού.