Του Ανδρέα Ανδριανόπουλου
Το χειμερινό θέρετρο στο βουνό Μοντ Πελερεν έχει πρωταγωνιστήσει στις οικονομικές, και βέβαια πολιτικές, εξελίξεις της Ευρώπης και στη συνέχεια όλου του κόσμου. Συναντήθηκαν εκεί λίγα χρόνια μετά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο και με πρωτοβουλία του Φρηντριχ Χαυεκ η αφρόκρεμα των αντικρατιστών οικονομολόγων της Ευρώπης και των ΗΠΑ.
Ανήσυχοι από την αποδοχή της επέλασης του Δημόσιου Τομέα, κάτω από την επίδραση των ιδεών και των προτάσεων του Τζων Μαυναρντ Κευνς, οι αντίπαλοι αυτοί του ολοκληρωτισμού μαζευτήκαν για να εξετάσουν τρόπους αντίδρασης.
Ψυχή της συνάντησης, εκτός του Χαυεκ, υπήρξαν οι Αυστριακοί οικονομολόγοι φον Μιζες, Ρεπκε, Μασλουπ, Μπεμ κα. Επηρεασμένοι από την καταπίεση του Ναζισμού έβλεπαν με τρόμο την ανάδειξη ενός πανίσχυρου και πάλι δημόσιου τομέα που θα μπορούσε εύκολα να απειλήσει τις ατομικές, κι όχι μόνο τις οικονομικές, ελευθερίες. Μαζί τους συγκεντρώθηκαν και αρκετοί νεαροί τότε Αμερικανοί οικονομολόγοι. Ανάμεσά τους γνωστότεροι οι αργότερα νικητές του Βραβείου Νόμπελ Μίλτον Φρίντμαν και Τζώρτζ Στίγκλερ όπως και ο Φρανκ Ναίτ – όλοι τους κορυφαίες μορφές αργότερα του Πανεπιστημίου του Σικάγο.
Ο Χάυεκ κάλεσε τότε τους συγκεντρωμένους οικονομολόγους να χτίσουν ένα ’νέο’ – όπως τον περιέγραψε – φιλελευθερισμό ικανό να αντιπαραταχθεί στον κυρίαρχο τότε κρατισμό. Η διαφορά από τις μέχρι τότε κλασσικές αντιλήψεις περί καπιταλισμού και ελεύθερης οικονομίας ήταν πως το νέο θεωρητικό οικοδόμημα θα επέβαλε αυστηρούς κανόνες ελέγχου των μονοπωλίων και θα φρόντιζε για τους κοινωνικά αδύνατους με κάποιες κρατικές παρεμβάσεις σε ζητήματα κοινωνικής προστασίας. Αυτή ήταν εξ’ άλλου και η έννοια του ‘νέου΄ σε σχέση με τον κλασσικό φιλελευθερισμό της αντίληψης του κράτους «νυχτοφύλακα-σκύλου», που ουσιαστικά εξαντλούσε την δημόσια δραστηριότητα μοναχά την ασφάλεια, την άμυνα και την εξωτερική πολιτική.
Οι σχετικές συζητήσεις υπήρξαν ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες και έντονες. Σε κάποια στιγμή μάλιστα αναφέρθηκε όπως ο φον Μίζες διαφώνησε έντονα με τους Χάυεκ και Φρίντμαν και βγήκε από την αίθουσα των συνεδριάσεων φωνάζοντας «είσαστε όλοι ένα μάτσο σοσιαλιστές»!! Η πρώτη αυτή συνάντηση στο Μοντ Πελερέν έβαλε τις βάσεις της νέας οικονομικής κοσμοθεωρίας και οδήγησε στον σχηματισμό της λεγόμενης Mont Pelerin Society που έκτοτε συνέρχεται κάθε χρό0νο στο ίδιο ξενοδοχείο των Αυστριακών Άλπεων.
Μετά από πολλές δεκαετίες σχετικής ανωνυμίας τα μέλη της σχετικής οργάνωσης βρέθηκαν στο κέντρο της διεθνούς δημοσιότητας με την κατάρρευση του Κεϋνσιανισμού στη διαχείριση της οικονομίας και την άνοδο της φανατικής αναγνώστριας του Χαυεκ, Μάργκαρετ Θάτσερ στην εξουσία στη Βρετανία. Αμέσως μετά ο ασπαζόμενος τις θεωρίες αυτές Ρήγκαν κυριάρχησε στις Προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ ενώ οι Φρίντμαν και Στίγκλερ υπήρξαν οι πρώτοι οικονομολόγοι της αντίληψης αυτής που κέρδισαν Βραβεία Νόμπελ. Στην συνέχεια τους ακολούθησαν μερικές δεκάδες άλλοι, ώστε η νεοφιλελεύθερη εκδοχή για την οικονομία μετετράπη σχεδόν σε διεθνή ορθοδοξία.
Αρκετές δεκαετίες αργότερα, κι αφού άλλαξε και ο αιώνας, το Μοντ Πελερέν ξανάρθε στη δημοσιότητα με τις συζητήσεις των ηγετών των δύο Κυπριακών κοινοτήτων. Ίσως και στο ίδιο ξενοδοχείο όπου αρχικά είχαν συναντηθεί οι θεωρητικοί που ουσιαστικά άλλαξαν τον κόσμο οι Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι ηγέτες συναντήθηκαν για να αναζητήσουν λύση στο για δεκαετίες άλυτο πρόβλημα της Κύπρου. Σύμφωνα με τον εμπειρότατο Έλληνα Πρέσβυ ε.τ. Χρήστο Ζαχαράκη κι αυτός θα είναι ένας ακόμη χαμένος κόπος. Μπορεί να είναι και έτσι. Η λογική όμως του να μην κάνουμε τίποτα και να αφήσουμε τον χρόνο να κυλάει με την ελπίδα πως στο μέλλον κάτι θα αλλάξει, βοηθάει την περίπτωση μας; Τι θα μπορούσε άραγε να συμβεί που να βοηθήσει τις ελληνικές διεκδικήσεις; να αποφασίσουν μια ημέρα οι Τούρκοι όπως δεν τους ενδιαφέρει πλέον η Κύπρος και να αποχωρήσουν. Αφήνοντας τους Τουρκοκύπριους στην καλή προαίρεση της ελληνικής πλευράς. Πόσο πιθανό είναι κάτι τέτοιο;
Άλλο ενδεχόμενο ίσως να είναι η ανακάλυψη από την Ελλάδα ενός φανταστικού υπέρ όπλου που θα τρομοκρατήσει την Τουρκία και θα την αναγκάσει να αποδεχθεί όλους μας τους όρους. Κι αυτό πολύ χλωμό το βλέπω. Άλλο ενδεχόμενο είναι η οριστική διάλυση της Τουρκίας και η ολική της οικονομική κατάρρευση. Σε μια τέτοια περίπτωση όμως η επιθετική της έκρηξη σαν επιθανάτιος ρόγχος είναι πιθανότατη. Με φανερές για εμάς αρνητικές συνέπειες. Τι άλλο απομένει; Να αλλάξουν πιθανότατα οι συσχετισμοί σε βάρος μας. Και οι Τούρκοι να αποφασίσουν να προσαρτήσουν το Τουρκοκυπριακό κομμάτι (δεν θέλω να σκέφτομαι ολόκληρο το νησί) σαν την Κριμαία. Τι γίνεται τότε; Θα είμαστε σε θέση βίαια να αντιδράσουμε ή θα αρχίσουμε να τρέχουμε σε διεθνείς οργανισμούς και δεν συμμαζεύεται και κάποιοι να στήνουν καριέρες σαν ειδικοί, μελλοντικοί σωτήρες, διπλωμάτες, διαμεσολαβητές κλπ;
Το θεμελιώδες ερώτημα, αν πρόκειται να κλείσει ποτέ το Κυπριακό, είναι να καταλάβουμε τι ακριβώς θέλουν οι ίδιοι οι πολίτες της Κυπριακής Δημοκρατίας. Αυτό που σίγουρα θέλουν είναι να κυριαρχήσουν σε ολόκληρη την Κύπρο με ή χωρίς την παρουσία Τουρκοκυπρίων. Επειδή όμως αυτό δεν γίνεται αναγκαστικά, θα πρέπει να βρεθεί μια κάποια άλλη λύση. Τα δεδομένα είναι πως οι Τούρκοι μεν κυριαρχούν στρατιωτικά και πως εμείς όμως έχουμε όλα τα δίκια. Με το δίκιο όμως και μόνο δεν κερδίζεις διενέξεις. Πρέπει έτσι να βρεθεί – αν πρόκειται η Κύπρος να είναι ενιαίο ανεξάρτητο κράτος – μια συμβιβαστική λύση. Καλό όμως είναι οι Κύπριοι να καταλάβουν πως συμβιβασμός σημαίνει πως δεν τα παίρνεις όλα εσύ. Παίρνει αρκετά πράγματα και ο άλλος.
Για να προωθηθεί μία διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία όπως διατυμπανίζουν οι διαμεσολαβητές και προωθούν οι δύο ηγέτες οφείλει ο κόσμος να ξεκαθαρίσει πως κατ΄ αρχήν κάτι τέτοιο το δέχεται. Γιατί ποτέ δεν έχει γίνει κάποιο δημοψήφισμα στην Κύπρο για το αν οι Έλληνες δέχονται να ζήσουν πλάι – πλάι με τους Τούρκους. Κάτι που θεωρούν σαν δεδομένο οι ηγεσίες, έχω την εντύπωση πως δεν είναι δεδομένο καθόλου. Αν το αποτέλεσμα δείξει πως είναι διατεθειμένοι να δεχθούν Τούρκους γείτονες και συμπατριώτες τότε έχει καλώς. Αν όχι, τότε μια λύση σαν αυτή που είχε προτείνει πριν από χρόνια ο Στ. Μάνος (δύο χωριστά κράτη) θα είναι η ενδεδειγμένη.
Ας ελπίσουμε πως το Μοντ Πελερέν για ακόμη μια φορά θα «γεννήσει» κάτι ισχυρό και διαρκές.
http://www.liberal.gr/arthro/95650/apopsi/arthra/o-sumbolismos-tou-mont-peleren-neofileleutherismos-kai-kupriako.html