Η κεντρική τράπεζα του Μπασάρ αλ Άσαντ μετέφερε αεροπορικώς περίπου 250 εκατομμύρια δολάρια σε μετρητά στη Μόσχα σε μια περίοδο δύο ετών, όταν ο τότε Σύρος δικτάτορας ήταν υπόχρεος στο Κρεμλίνο για τη στρατιωτική υποστήριξη και οι συγγενείς του αγόραζαν κρυφά περιουσιακά στοιχεία στη Ρωσία.
Οι Financial Times αποκάλυψαν αρχεία που δείχνουν ότι το καθεστώς του Άσαντ, ενώ είχε απελπιστικά έλλειψη ξένου συναλλάγματος, έστειλε αεροπορικώς χαρτονομίσματα βάρους σχεδόν δύο τόνων σε χαρτονομίσματα των 100 δολαρίων και χαρτονομίσματα των 500 ευρώ στο αεροδρόμιο Vnukovo της Μόσχας για να κατατεθούν σε ρωσικές τράπεζες.
Οι ασυνήθιστες μεταφορές από τη Δαμασκό υπογραμμίζουν πώς η Ρωσία, ένας κρίσιμος σύμμαχος του Άσαντ που του παρείχε στρατιωτική υποστήριξη για να παρατείνει το καθεστώς του, έγινε ένας από τους πιο σημαντικούς προορισμούς για τα μετρητά της Συρίας καθώς οι δυτικές κυρώσεις την εξαίρεσαν από το χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Στελέχη της αντιπολίτευσης και οι δυτικές κυβερνήσεις κατηγόρησαν το καθεστώς του Άσαντ ότι λεηλατούσε τον πλούτο της Συρίας και στράφηκε σε εγκληματική δραστηριότητα για να χρηματοδοτήσει τον πόλεμο και τον δικό του πλουτισμό. Όπως επισημαίνουν οι FT, οι αποστολές μετρητών στη Ρωσία συνέπεσαν με την εξάρτηση της Συρίας από τη στρατιωτική υποστήριξη του Κρεμλίνου, μεταξύ άλλων από μισθοφόρους της ομάδας Βάγκνερ, και την εκτεταμένη οικογένεια του Άσαντ που ξεκίνησε ένα ξεφάντωμα αγορών πολυτελών ακινήτων στη Μόσχα.
Ο Ντέιβιντ Σένκερ, ο οποίος διετέλεσε Βοηθός Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ για Υποθέσεις Εγγύς Ανατολής από το 2019 έως το 2021, είπε ότι οι μεταφορές αυτές δεν αποτελούν έκπληξη, δεδομένου ότι το καθεστώς Άσαντ: «Το καθεστώς θα έπρεπε να φέρει τα χρήματά του στο εξωτερικό σε ένα ασφαλές καταφύγιο για να μπορέσει να τα χρησιμοποιήσει για να εξασφαλίσει την ωραία ζωή… για το καθεστώς και τον στενό του κύκλο», είπε.
«Η Ρωσία είναι ένας παράδεισος για τα οικονομικά του καθεστώτος Άσαντ εδώ και χρόνια», ανέφερε από την πλευρά του Eyad Hamid, ανώτερος ερευνητής στο Συριακό Πρόγραμμα Νομικής Ανάπτυξης, σημειώνοντας ότι η Μόσχα έγινε «κόμβος» για την αποφυγή των δυτικών κυρώσεων που επιβλήθηκαν μετά τη βάναυση καταστολή της εξέγερσης του Άσαντ το 2011.
Η απόδραση στη Μόσχα
Η απόδραση του Άσαντ στη Μόσχα έχει εξοργίσει ακόμη και ορισμένους πιστούς του πρώην καθεστώτος, οι οποίοι τη βλέπουν ως απόδειξη του υπέρτατου συμφέροντος του Άσαντ.
Τα ρωσικά εμπορικά αρχεία από την Import Genius, μια υπηρεσία δεδομένων εξαγωγών, δείχνουν ότι στις 13 Μαΐου 2019, ένα αεροπλάνο που μετέφερε χαρτονομίσματα 10 εκατομμυρίων δολαρίων σε 100 δολάρια που στάλθηκαν για λογαριασμό της κεντρικής τράπεζας του Άσαντ προσγειώθηκε στο αεροδρόμιο Vnukovo της Μόσχας.
Τον Φεβρουάριο του 2019 η κεντρική τράπεζα απέστειλε αεροπορικώς περίπου 20 εκατ. ευρώ σε χαρτονομίσματα των 500 ευρώ. Συνολικά, πραγματοποιήθηκαν 21 πτήσεις από τον Μάρτιο του 2018 έως τον Σεπτέμβριο του 2019 με δηλωμένη αξία άνω των 250 εκατομμυρίων δολαρίων.
Δεν υπήρχαν τέτοιες μεταφορές μετρητών μεταξύ της κεντρικής τράπεζας της Συρίας και των ρωσικών τραπεζών πριν από το 2018, σύμφωνα με τα αρχεία, τα οποία ξεκινούν το 2012.
Άτομο που γνωρίζει τα στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας της Συρίας είπε ότι τα συναλλαγματικά αποθέματα ήταν «σχεδόν τίποτα» μέχρι το 2018. Αλλά λόγω κυρώσεων, η τράπεζα έπρεπε να κάνει πληρωμές σε μετρητά, πρόσθεσαν. Αγόρασε σιτάρι από τη Ρωσία και πλήρωσε για υπηρεσίες εκτύπωσης χρημάτων και έξοδα «άμυνας», είπε η πηγή.
Στα χέρια το Άσαντ
Ακόμη και με τα κρατικά ταμεία της Συρίας ναυαγισμένα από τον πόλεμο, ο Άσαντ και οι στενοί του συνεργάτες τα τελευταία έξι χρόνια κατέλαβαν τον προσωπικό έλεγχο κρίσιμων τμημάτων της κατεστραμμένης οικονομίας της χώρας, είπαν άνθρωποι με γνώση της λειτουργίας του καθεστώτος.
Η πρώτη κυρία Asma al-Assad, πρώην τραπεζίτης της JP Morgan, έχτισε μια ισχυρή θέση επηρεάζοντας τις διεθνείς ροές βοήθειας και επικεφαλής ενός μυστικού προεδρικού οικονομικού συμβουλίου. Ο Άσαντ και οι συνεργάτες του δημιούργησαν επίσης έσοδα από το διεθνές εμπόριο ναρκωτικών και το λαθρεμπόριο καυσίμων, σύμφωνα με τις ΗΠΑ.
Ο Χαμίντ, του Συριακού Προγράμματος Νομικής Ανάπτυξης, είπε ότι «η διαφθορά υπό τον Άσαντ δεν ήταν μια περιθωριακή υπόθεση ή μια παρενέργεια της σύγκρουσης. Ήταν ένας τρόπος διακυβέρνησης».
Τα αρχεία δείχνουν ότι τα μετρητά που παραδόθηκαν στη Μόσχα το 2018 και το 2019 παραδόθηκαν στη Russian Financial Corporation Bank ή RFK, έναν ρωσικό δανειστή με έδρα τη Μόσχα που ελέγχεται από τη Rosoboronexport, τη ρωσική κρατική εταιρεία εξαγωγής όπλων.
Το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ επέβαλε κυρώσεις στην τράπεζα φέτος επειδή διευκόλυνε τις μεταφορές μετρητών, επιτρέποντας «εκατομμύρια δολάρια παράνομων συναλλαγών, μεταφορών συναλλάγματος και σχεδίων διαφυγής κυρώσεων προς όφελος της συριακής κυβέρνησης».
Τον Μάρτιο του 2018, τα αρχεία δείχνουν ότι η κεντρική τράπεζα της Συρίας απέστειλε επίσης 2 εκατομμύρια δολάρια σε μια άλλη ρωσική τράπεζα, την TsMR Bank, η οποία έχει επίσης κυρώσεις από τις ΗΠΑ.
Πολυτελείς αγορές
Το 2019 οι FT ανέφεραν ότι η οικογένεια του Άσαντ είχε αγοράσει από το 2013 τουλάχιστον 20 πολυτελή διαμερίσματα στη Μόσχα χρησιμοποιώντας μια σύνθετη σειρά εταιρειών και συμφωνίες δανείων.
Και μόλις τον Μάιο του 2022, ο Iyad Makhlouf, ο ξάδερφος του Άσαντ και ταγματάρχης στη Συριακή Γενική Υπηρεσία Πληροφοριών, που φέρεται ότι παρακολουθούσε, καταπίεζε και δολοφόνησε πολίτες, ίδρυσε μια εταιρεία ακινήτων στη Μόσχα ονόματι Zevelis City.
Ο αδερφός του Iyad, Rami Makhlouf, ήταν ο σημαντικότερος επιχειρηματίας του καθεστώτος, που κάποια στιγμή πιστεύεται ότι έλεγχε πάνω από τη μισή οικονομία της Συρίας μέσω ενός δικτύου εταιρειών, συμπεριλαμβανομένου του δικτύου κινητής τηλεφωνίας SyriaTel. Αλλά αφού ο Ράμι έπεσε σε δυσμένεια από το καθεστώς το 2020, Σύριοι με γνώση του καθεστώτος λένε ότι ο Ιιάντ και ο Ιχάμπ παρέμειναν κοντά στον Μπασάρ και τη σύζυγό του Άσμα.
Εταιρικές καταθέσεις δείχνουν ότι το Zevelis City ιδρύθηκε από μια γυναίκα Ρωσίδα υπάλληλο του συρο-ρώσου τραπεζίτη Mudalal Khoury που έχει επιβληθεί από τις ΗΠΑ, η οποία έχει κατηγορηθεί από τις ΗΠΑ ότι διευκόλυνε μεγάλες μετακινήσεις χρημάτων από τη Συρία στη Ρωσία για λογαριασμό του καθεστώτος Άσαντ.
