Η πώληση σαράντα ευρωπαϊκών μαχητικών στην Τουρκία μπορεί να την ισχυροποιεί, αλλά δεν της επιτρέπει να αλλάξει τις ισορροπίες - Η σύγκριση τόσο με τα γαλλικά αεροσκάφη, αλλά πολύ περισσότερο με τα αμερικανικά «υπερόπλα», δείχνει ότι η Ελλάδα θα εξακολουθήσει να έχει το ρόλο του ισχυρού
Σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση θα μιλούσαμε για... νέους Ουρβανούς και νέες μπομπάρδες. Σήμερα, ωστόσο, η συμφωνία της Τουρκίας με τη Βρετανία και τη Γερμανία για την εξαγορά 40 μαχητικών αεροσκαφών Eurofighter Typhoon εκτιμάται τόσο από στελέχη των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων όσο και από αυτά της γείτονος ότι, παρά τη σημασία της, δεν μπορεί να διαταράξει τις ισορροπίες και να απειλήσει την ελληνική αεροπορική υπεροχή στο Αιγαίο. Είναι όμως έτσι;
Το μεγάλο ερώτημα για τον πολύ κόσμο είναι αν το Eurofighter είναι καλύτερο μαχητικό από το Rafale που διαθέτει η Πολεμική μας Αεροπορία.
Ωστόσο, πέρα από την απευθείας σύγκριση των δύο αεροσκαφών, αυτό που έχει σημασία για τις σημερινές Π.Α. δεν είναι να κερδίζουν σε παιχνίδια που θυμίζουν το παιδικό Υπερατού, αλλά να έχουν ένα ομοιογενές, πλήρες, τεχνολογικά προηγμένο σύνολο. Και η Ελληνική Π.Α., με τον συνδυασμό των Rafale, F-16 Viper, Mirage, F-4 Phantom και -κυρίως- F-35 το έχει καταφέρει αυτό, με τα αεροσκάφη 4,5 γενιάς (Rafale - Viper) να είναι αυτά που θα κάνουν το plug and play με το 5ης γενιάς F-35. Είναι άλλωστε και ο λόγος για τον οποίο η Τουρκία, μετά τα Eurofighter, κυνηγά διακαώς μια συμφωνία για F-35, τα οποία αποτελούν το πετράδι του στέμματος για κάθε Π.Α. Και η απόκτησή τους από τη γείτονα θα προκαλούσε μάλλον νευρικότητα σε δύο πλευρές των συνόρων της, τόσο με την Ελλάδα όσο και με το Ισραήλ.
Η σύγκρισηΗ ελληνική πλευρά είχε από νωρίς ενημερωθεί για την πρόθεση των Φρίντριχ Μερτς και Κιρ Στάρμερ να συσφίξουν τους σχέσεις με την Αγκυρα, αρχής γενομένης από την πώληση μαχητικών αεροσκαφών. Η Τουρκία, η αεροπορία της οποίας τεχνολογικά είναι παρωχημένη καθώς βασίζεται σε F-16 Block 30, τα οποία είναι δύο γενιές πίσω από τα σημερινά, ήθελε διακαώς να αποκτήσει μαχητικά αεροσκάφη +4ης γενιάς, τα οποία θα ήταν αντίβαρο στην απόκτηση από την Ελλάδα 24 γαλλικών Rafale (αναμένονται να είναι 30-36 έως το 2030) και θα μπορούσαν να αποτελούν γέφυρα για τη μετάβαση στην 5η γενιά, την απόκτηση δηλαδή F-35, για τα οποία διαπραγματεύεται ακόμα (ενώ η Ελλάδα έχει συμφωνήσει για 20 από αυτά).
Για την πλευρά του κονσόρτσιουμ που κατασκευάζει τα Eurofighter, δηλαδή την κοινοπραξία της Γερμανίας, της Βρετανίας, της Ιταλίας και της Ισπανίας, εκπροσωπούμενη από την Airbus, την BAE και τη Leonardo, η συμφωνία για την πώληση μαχητικών στην Τουρκία μοιάζει με μάννα εξ ουρανού. «Θα διατηρήσει θέσεις εργασίας στη χώρα μας», είπε με νόημα ο Κιρ Στάρμερ. Στην πραγματικότητα, το πρόγραμμα των Eurofighter όδευε προς τερματισμό, καθώς οι Πολεμικές Αεροπορίες των παραπάνω χωρών επενδύουν σθεναρά στα F-35 τώρα που η τεχνολογία -με την είσοδο της Κίνας στο παιχνίδι- τρέχει τόσο γρήγορα, που σε λίγα χρόνια αυτά θα έχουν να ανταγωνιστούν μαχητικά 6ης γενιάς. Θεωρείται λοιπόν δεδομένο ότι σταματά η εξέλιξη των Eurofighter και η υποστήριξή τους θα είναι πιο περιορισμένη.
Rafale - Ελλάδα
Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο και με τα Rafale, παρά το γεγονός ότι πρόκειται για πολύ παρόμοιο αεροσκάφος. Οι Γάλλοι έχουν εξασφαλίσει ευρεία πελατειακή βάση για το πιο προηγμένο μαχητικό τους, το οποίο έχει βρει αγοραστές από την Ινδία, το Κατάρ, τα ΗΑΕ, την Αίγυπτο, τη Σερβία, την Κροατία και την Ινδονησία, ακόμη και την Αυστρία που αποφάσισε να αντικαταστήσει τα γερασμένα Eurofighter της με Rafale. Αυτή η πελατειακή βάση είναι που υπόσχεται και διαρκή εξέλιξη και υποστήριξη στο γαλλικό μαχητικό αεροσκάφος το οποίο αποτελεί την πρώτιστη λύση για τις χώρες που δεν έχουν πρόσβαση στα F-35.
Στην αερομαχία, ωστόσο, μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας το ερώτημα «ποιο είναι καλύτερο;» δεν είναι ιδιαίτερα δύσκολο να απαντηθεί, παρά το γεγονός ότι και τα δύο είναι δικινητήρια μαχητικά πολλαπλών ρόλων με σύγχρονα ραντάρ, συστήματα ηλεκτρονικού πολέμου και προηγμένη συμβατότητα όπλων. Εχουν άλλωστε την ίδια βάση, καθώς αναπτύχθηκαν σε ένα κοινό ευρωπαϊκό πρόγραμμα κατά τον Ψυχρό Πόλεμο, από το οποίο οι Γάλλοι αποχώρησαν το 1985. Από εκεί προκύπτουν και οι διαφορές στα επιμέρους σημεία μεταξύ τους.
- Αερομαχία: Ταχύτερο και ικανότερο το Eurofighter
Η πιο σημαντική διαφορά μεταξύ Rafale και Eurofighter είναι ο σχεδιασμός των κινητήρων με βάση τον οποίο κατασκευάζονται, με τους γαλλικούς υπερτροφοδότες Snecma M88 να παράγουν αρκετά μικρότερη ώθηση, μόλις 75 kN με μετακαυστήρα, ενώ οι βρετανικοί κινητήρες EJ200 αποδίδουν σχεδόν 30% περισσότερη ώθηση, στα 90 kN. Οι πτητικές επιδόσεις του Rafale είναι κάτω του μέσου όρου για ένα μαχητικό 4ης γενιάς, με ρυθμό ανόδου μόνο περίπου 300 m/s, μέγιστη ταχύτητα Mach 1,8 και πολύ χαμηλό υψόμετρο κάτω από τα 16 km.
Το Eurofighter, αντίθετα, έχει πολύ υψηλές επιδόσεις πτήσης για το εύρος βάρους του που συναγωνίζεται μόνο το ρωσικό MiG-29/35, με ρυθμό ανόδου 320 m/s, μέγιστη ταχύτητα πάνω από Mach 2 και ανώτατο όριο υπηρεσίας που πλησιάζει τα 20 km. Πάντα, ωστόσο, κάπου κερδίζεις και κάπου χάνεις. Το μειονέκτημα του γαλλικού αεροσκάφους αντισταθμίζεται σε μεγάλο βαθμό από τον συντηρητικό χαρακτήρα των κινητήρων του Rafale, οι οποίοι καταναλώνουν λιγότερα καύσιμα επιτρέποντας μεγαλύτερο βεληνεκές δράσης. Οι κινητήρες Snecma M88 φέρονται επίσης να είναι σημαντικά πιο αξιόπιστοι, ευκολότεροι και φθηνότεροι στη συντήρηση από τους EJ200, γεγονός που συμβάλλει στο συνολικά χαμηλότερο λειτουργικό κόστος του Rafale.
- Τεχνολογία ηλεκτρονικού πολέμου: Αιώνες μπροστά το Rafale
Καθώς για τις αερομαχίες η Π.Α. διαθέτει τα υπερ-ευέλικτα Mirage και τα F-16 Viper, το αβαντάζ του Rafale σε σχέση με το Eurofighter είναι στην τεχνολογία που χρησιμοποιεί. Ο σκοπός του Rafale δεν είναι να εμπλέκεται σε αερομαχίες, αλλά -όπως το F-35- να «σκοτώνει» τον αντίπαλό του προτού αυτός το δει. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο στην κατασκευή του έχουν χρησιμοποιηθεί υλικά και βαφές coating που μειώνουν το ίχνος του στα εχθρικά ραντάρ σε τέτοιον βαθμό ώστε να πλησιάζει αυτό των Stealth μαχητικών, έχοντας παρόμοιο RCS με αυτό του F-15 Silent Eagle. Η λειτουργία Stealth και η απόδοσή του σε επιχειρήσεις βαθιάς κρούσης αποδείχθηκαν περίτρανα στο πεδίο της μάχης, όταν αγνώστου εθνικότητας (πιθανότατα αιγυπτιακά) Rafale βομβάρδισαν τη βαριά εξοπλισμένη τουρκική αεροπορική βάση Al-Watiya στη Λιβύη χωρίς να εντοπιστούν ποτέ.
Σε αυτό συμβάλλει η σουίτα ηλεκτρονικού πολέμου SPECTRA, σύστημα που διαθέτει το Rafale, με τα Eurofighter να μην έχουν κάτι ανάλογο, ούτε να προβλέπεται να αποκτήσουν. Κατά τις ακριβείς προδιαγραφές του συστήματος αυτοπροστασίας με το οποίο εφοδιάζουν οι εταιρείες MBDA-Thales το γαλλικό μαχητικό, διατίθενται ανίχνευση, αναγνώριση και ακριβής εντοπισμός σε μεγάλες αποστάσεις για ηλεκτρομαγνητικές, υπέρυθρες και απειλές λέιζερ και βλημάτων, διαθέτοντας τους κατάλληλους δέκτες για τον έγκαιρο εντοπισμό τους, παρεμβολέας ραντάρ και διανομέας δολωμάτων και αντίμετρων.
Ουσιαστικά με το SPECTRA το Rafale διαβάζει τις απειλές από τον αέρα ή το έδαφος, ενημερώνει τον πιλότο και τον αφήνει να αποφασίσει αν θα παραμείνει «στο σκοτάδι» με παρεμβολέα ραντάρ, αν θα ρίξει δολώματα για να αποπροσανατολίσει βλήματα που τον κυνηγούν, να κάνει τους παραδοσιακούς ελιγμούς ή να αντεπιτεθεί. Μπορεί επίσης με τις παρεμβολές του να τρελάνει τα εχθρικά ραντάρ κάνοντάς το αόρατο και προβάλλοντας ταυτόχρονα 16 διαφορετικές υπογραφές, δηλαδή δείχνει ότι βρίσκονται 16 άλλα αεροσκάφη σε ισάριθμα διαφορετικά σημεία.
Το SPECTRA διαθέτει και βιβλιοθήκη με βάση την οποία όταν εντοπίζει, π.χ., μια απειλή, δεν δίνει στον πιλότο απλώς ένα στίγμα: τον ενημερώνει τι είναι ακριβώς, π.χ. ένα μαχητικό Eurofighter. Παρόμοιο σύστημα ηλεκτρονικού πολέμου το Eurofighter δεν διαθέτει, με το Rafale να είναι γενικότερα πιο εξελιγμένο τεχνολογικά.
- Πιλοτήριο: Πιο εξελιγμένο το Rafale
Σε αντίθεση με το Eurofighter, το Rafale διαθέτει ένα πλήρως ψηφιοποιημένο πιλοτήριο με οθόνες αφής, το οποίο υποστηρίζει το σύστημα κράνους πιλότου HMD Targo II που διαθέτει η Π.Α. Πρόκειται για κράνος που επιτρέπει στον πιλότο να χειρίζεται το μαχητικό χωρίς να παρατηρεί τα όργανα του σκάφους αφού προβάλλει τις ενδείξεις σε αυτό, ενώ έχει ενσωματωμένο το σύστημα στόχευσης του αεροσκάφους, με αποτέλεσμα όπου στρέφει ο πιλότος το κεφάλι του να στρέφεται αυτόματα και το σημείο σκόπευσης.
Σε αυτό βοηθά και το πλήρως ψηφιακό ηλεκτρονικό ραντάρ AESA (Active Electronically Scanned Array, δηλαδή Ενεργή Διάταξη Ηλεκτρονικής Σάρωσης) που διαθέτουν τα Rafale και τα 5ης γενιάς F-22 και F-35.
Τα Eurofighter τώρα θα αρχίσουν να εξοπλίζονται με αντίστοιχο σύστημα, κάτι που σημαίνει ότι η Τουρκία δεν θα διαθέτει μαχητικά με σύγχρονα ραντάρ αυτού του επιπέδου. Το ραντάρ αυτό, μεταξύ άλλων, κάνει τη «βρώμικη δουλειά» για τον πιλότο, δηλαδή αναλαμβάνει να στοχεύσει αυτόνομα και με ακρίβεια, να παραγάγει τις συντεταγμένες του στόχου, να απεικονίσει τόσο τον στόχο όσο και το ανάγλυφο του εδάφους με χάρτες υψηλής και ευρείας ευκρίνειας, να εντοπίσει stealth στόχους ή UAV/ UCAV και να αξιολογήσει βάσει επικινδυνότητας τους στόχους. Το AESA δεν παρέχει μόνο καλύτερες λειτουργίες cruising που βοηθούν τον πιλότο να χειριστεί το μαχητικό, αλλά και ισχυρή προστασία κατά του ηλεκτρονικού πολέμου, που, ως γνωστόν, είναι η μεγαλύτερη απειλή για τις Π.Α. σήμερα. Η Τουρκία υποστηρίζει ότι αναπτύσσει το δικό της, εθνικό ραντάρ AESA, το Murad 100-A, που δοκιμάστηκε σε μη επανδρωμένο Bayraktar Akinci, όμως η τοποθέτησή του σε Eurofighter θεωρείται άθλος ακόμα και για το ευρωπαϊκό κονσόρτσιουμ.
- Οπλα: Λιγότερα στο Eurofighter
Το Rafale διαθέτει ενσωματωμένο (στο ρύγχος) σκοπευτικό σύστημα σε αντίθεση με το Eurofighter. Αυτό σημαίνει ότι του επιτρέπει να δεχτεί εξωτερικό φορτίο (δηλαδή δεξαμενές ή και κυρίως όπλα) 21.000 lbs έναντι 16.500 lbs του Eurofighter. Και εδώ, στα όπλα, γίνεται ένα ακόμα μεγάλο παιχνίδι.
Με τα ελληνικά Rafale να είναι πλήρη οπλισμού, διπλωματικές και στρατιωτικές πηγές επισημαίνουν ότι θα πρέπει να θεωρείται αυτονόητο πως η Τουρκία πέτυχε να αγοράσει Eurofighter με πυραύλους τύπου Meteor ή όπλα μακρού πρίσματος, όπως το Taurus, εφάμιλλα των ελληνικών Meteor και SCALP EG, προσδίδοντας νέες δυνατότητες στην Tουρκική Π.Α.
Θεωρούμε αυτονόητο λοιπόν ότι, όπως τα ελληνικά Rafale, έτσι και τα τουρκικά Eurofighter θα φέρουν τους αντιαεροπορικούς πυραύλους Meteor, οι οποίοι έχουν εμβέλεια άνω των 100 χιλιομέτρων, με εκτιμώμενο βαλλιστικό βεληνεκές περίπου 200 χιλιομέτρων. Οι Meteor έχουν ταχύτητα Mach 4,5 και βάρος εκρηκτικής κεφαλής 25 κιλών και θεωρούνται σε μεγάλο βαθμό μη αντιμετωπίσιμοι.
Η Eλληνική Πολεμική Αεροπορία, ωστόσο, διατηρεί το πλεονέκτημα να φέρει στα Rafale της δύο SCALP EG. Πρόκειται για πυραύλους με εμβέλεια 300 χιλιομέτρων και πολεμική κεφαλή 120 κιλών, που είναι σχεδιασμένοι να επιχειρούν κατά αεροδρομίων και ελλιμενισμένων πλοίων. Τα τουρκικά Eurofighter εκτιμάται ότι θα φέρουν το αδελφάκι του SCALP, τους βρετανικούς Storm Shadow.
Από εκεί και πέρα, τα ελληνικά Rafale φέρουν πυραύλους Exocet (αντιπλοϊκούς), AASM Hammer (αέρος-εδάφους), SmartGlider κ.ά. Τα τουρκικά Eurofighter εκτιμάται ότι θα χρησιμοποιήσουν στους αέρος-αέρος τον μικρότερου βεληνεκούς Iris-T που διαθέτει και η Π.Α. στα F-16 της, τους αμερικανικούς AMRAAM και ASRAAM (οι τελευταίοι αμφισβητήθηκαν στη χρήση τους στην Ουκρανία, όμως κατά άλλους απέδειξαν ότι είναι κορυφαίοι στον χώρο τους), έξυπνες βόμβες κ.ά.
- Εμπειρία χειριστών:
Οπως αναφέρουν αναλυτές, η εμπειρία κάθε Αεροπορίας σε τύπους αεροσκαφών και όπλων είναι ύψιστης σημασίας. Η Ελληνική Π.Α. έχει μακρά, επιτυχή παράδοση στη χρήση γαλλικών μαχητικών με τα Mirage καθώς και δελταπτέρυγων εδώ και δεκαετίες. Για τους Τούρκους, αντίθετα, η επαφή με τα ευρωπαϊκά μαχητικά είναι μια πρωτοφανής εμπειρία, για την οποία θα χρειαστούν εκπαίδευση και χρόνος προσαρμογής, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
F-35 παρόντος...
Αν υπάρχει κάτι που επιθυμούν διακαώς όλες οι Π.Α. του πλανήτη, είναι η απόκτηση έστω ενός μαχητικού 5ης γενιάς. Για την Τουρκία, η επιλογή της να προκαλέσει την αμερικανονατοϊκή μήνιν που την έβγαλε εκτός του προγράμματος συμπαραγωγής (και άρα απόκτησης) F-35 αγοράζοντας τους ρωσικούς πυραύλους S-400, έμοιαζε με απόπειρα δολοφονίας της Πολεμικής της Αεροπορίας. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο τώρα έχει στρέψει όλες τις δυνάμεις της σε αυτή την κατεύθυνση. Η Ελλάδα, αντίθετα, προχωρά τη διαμόρφωση της αεροπορικής βάσης της Ανδραβίδας, ώστε το 2028 να υποδεχτεί τα πρώτα από τα 20 F-35 (υπάρχει οψιόν για 20 ακόμα) που έχει συμφωνήσει να αγοράσει. Γιατί αυτό δίνει στην Πολεμική μας Αεροπορία την απόλυτη υπεροχή στους αιθέρες;
Οταν πρωτοβγήκε το F-35, δημιούργημα της αμερικανικής Lockheed-Martin, διαφημιζόμενο ως το «next big thing» στον κόσμο των μαχητικών αεροσκαφών, πολλοί το αμφισβήτησαν. «Είναι κόλπο των Αμερικανών για να πάρουν λεφτά», είπαν. Πολύ δε περισσότερο αφού το γιγαντιαίο αμερικανικό μαχητικό εμφανιζόταν να χάνει στις αερομαχίες (με χαρακτηριστικότερη την εικονική κατάρριψη του Αμερικανού πιλότου Πάτρικ Πιρς με F-35 από τον Γερμανό πιλότο Αλεξάντερ Γκραντ με Eurofighter Typhoon πάνω από την αεροπορική βάση Ραμστάιν της Γερμανίας στη διάρκεια αεροπορικών επιδείξεων) από το γνωστό για την ταχύτητα, ευελιξία και υπεροχή στις κλειστές αερομαχίες Eurofighter.
Αυτό που δεν ήξεραν, ωστόσο, ήταν ότι ο σκοπός του F-35 δεν είναι να κερδίζει σε αερομαχία. Είναι να μην παίρνει μέρος σε αερομαχία καταρρίπτοντας τον εχθρό του προτού καν αυτός καταλάβει ότι υπάρχει στην ευρύτερη περιοχή, είτε βάλλοντας απευθείας, είτε καθοδηγώντας άλλα μαχητικά και drones, είτε αχρηστεύοντας τα ηλεκτρονικά του συστήματα.
Αυτός είναι και ο λόγος που το 5ης γενιάς μαχητικό F-35 έχει τόσους χαρακτηρισμούς διεθνώς εκτός από «μαχητικό αεροσκάφος»: «εναέριο στρατηγείο», «ιπτάμενος υπερυπολογιστής», «ιπτάμενο σύστημα Τεχνητής Νοημοσύνης», «αόρατη φονική μηχανή» είναι κάποια από αυτά. Ουσιαστικά, πρόκειται για ένα stealth αεροσκάφος ηλεκτρονικού πολέμου που είναι ιδανικό για τη διάτρηση της εχθρικής άμυνας και διανομή πληγμάτων στις πρώτες φάσεις μιας σύρραξης (δηλαδή σε κορεσμένα περιβάλλοντα).
- Ταχύτητα: Παρότι έχουν παρόμοια δύναμη ώσης (191 Kn ο κινητήρας του F-35 έναντι 180 Kn των δύο κινητήρων του Eurofighter), το ευρωπαϊκό μαχητικό είναι πολύ πιο ταχύ από το αμερικανικό. Εχει μέγιστη ταχύτητα Mach 2 (δηλαδή 2.495 χιλιόμετρα την ώρα) και μπορεί να ταξιδεύει σε ταχύτητες Mach 1 χωρίς τη χρήση μετακαυστήρα. Αντίθετα, το F-35 έχει μέγιστη ταχύτητα Mach 1,6 (δηλαδή 1.931 χιλιόμετρα την ώρα). Παρότι έχουν όμοια επιχειρησιακή οροφή (15 χιλιόμετρα ύψους), το Eurofighter έχει πολύ μεγαλύτερη αυτονομία, φτάνοντας στα 2.900 χιλιόμετρα, έναντι των 1.900 του F-35.
- Ευελιξία: Παρά το γεγονός ότι τα δύο αεροσκάφη δεν έχουν μεγάλες διαφορές στα μεγέθη, το Eurofighter είναι από τα πιο γνωστά αεροσκάφη για την ευελιξία και την υπεροχή στις κλειστές αερομαχίες. Ενας από τους λόγους που συμβαίνει αυτό δεν είναι μόνο η ισχύς των κινητήρων του, αλλά και η σχεδίαση αυτή καθεαυτή. Πρόκειται για δελταπτέρυγο μαχητικό, δηλαδή αεροσκάφος τα φτερά του οποίου, αν το δει κανείς από κάτω ή από πάνω, σχηματίζουν το γράμμα Δέλτα. Είναι γνωστό στις τάξεις των χειριστών, και όχι μόνο, ότι αυτή η σχεδίαση χαρίζει στα μαχητικά τεράστια ευελιξία και τους επιτρέπει πιο απότομες αλλαγές πορείας. Η αεροπορική υπεροχή των δελταπτέρυγων στις κλειστές αερομαχίες έχει πολλάκις αποδειχθεί στις αερομαχίες μεταξύ των ελληνικών Mirage και των τουρκικών F-16 στο Αιγαίο.
- Stealth δυνατότητα: Με τα παραπάνω, τα χαμόγελα τελειώνουν για τους Τούρκους, οι οποίοι λογικά θα πρέπει να αναπολούν την εποχή που περίμεναν να παραλάβουν τα πρώτα τους F-35. Τα τελευταία έχουν στρατηγικό πλεονέκτημα στον σύγχρονο πόλεμο λόγω των δικτυοκεντρικών δυνατοτήτων και της ικανότητάς τους να αποφεύγουν την ανίχνευση, σε αντίθεση με τα Eurofighter που δεν έχουν καθόλου stealth δυνατότητες και χαρακτηριστικά.
Το F-35 δεν έχει απλώς stealth χαρακτηριστικά, αλλά είναι τέτοιο.
Είναι σχεδιασμένο με λείες επιφάνειες και γωνίες ώστε να μειώνεται η ανακλαστικότητα των ραδιοκυμάτων. Είναι κατασκευασμένο από σύνθετα υλικά και έχει ειδικές επικαλύψεις με σπογγώδη υλικά και ειδικές βαφές (εξ ου και έχουν πάντα ματ χρώμα) που απορροφούν ή διαχέουν τις ακτίνες ραντάρ. Για να μειωθεί το ίχνος ραντάρ του αεροσκάφους, μεταφέρει εσωτερικά τα όπλα και όλα τα εξωτερικά εξαρτήματα, ενώ ακόμα και οι εισαγωγές και εξαγωγές των κινητήρων του είναι σχεδιασμένοι έτσι ώστε να μην ανιχνεύονται από τα ραντάρ. Διαθέτει δε μια σειρά από ενεργητικά συστήματα stealth που μειώνουν το θερμικό και ακουστικό ίχνος του.
Σε αντίθεση με το Eurofighter, που δεν διαθέτει ούτε πρόκειται να διαθέτει AESA, το F-35 είναι εξοπλισμένο με το κορυφαίων επιδόσεων ραντάρ AN/APG-81, τύπου AESA (Active Electronically Scanned Arrays- ενεργητικό radar ηλεκτρονικής σάρωσης).
Διαθέτει δε το συστήματα στόχευσης Electro Optical Targeting System (EOTS) και το σύστημα προειδοποίησης AN/AAS-37. Αυτά σε συνδυασμό με τους προηγμένους αισθητήρες δίνουν στον πιλότο μια εξαιρετική και πλήρη εικόνα (integrated picture) του πεδίου μάχης. Ο πιλότος έχει τη δυνατότητα να λάβει στο κράνος του πολλαπλά στοιχεία από τους αισθητήρες του αεροσκάφους μέσω των Distributed Aperture System (DAS) και Helmet Mounted Display System (HMDS).
- Το «εξωγήινο» κράνος του F-35: Το state-of-the-art κράνος που φορά ο πιλότος του F-35 -έναντι του συμβατικού του πιλότου του Eurofighter- είναι τόσο τεχνολογικά εξελιγμένο που κάνει πολλούς να μιλούν ακόμα και για «κλεμμένη εξωγήινη τεχνολογία». Ισως να είναι και η εμφάνισή του που θυμίζει την κάσκα του Predator, ίσως και το «εξωγήινο» κόστος του, αφού κάθε κράνος στοιχίζει 400.000 δολάρια και φτιάχνεται για έναν συγκεκριμένο πιλότο, με δεκάδες ώρες προσωπικού καλιμπραρίσματος. Αυτό σημαίνει ότι ουσιαστικά αν ο πιλότος αλλάξει κούρεμα, ξύρισμα, ή βάρος το κράνος θα του είναι άχρηστο!
Το σύστημα HMDS του κράνους ουσιαστικά ενώνει τον πιλότο με το μαχητικό κάνοντάς το προέκτασή του.
Στην πραγματικότητα, ο χειριστής έχει την ικανότητα να βλέπει μέσα από το αεροσκάφος, χωρίς στο οπτικό του πεδίο να παρεμβάλλονται τα φτερά και η άτρακτος του F-35, αλλά σαν να αιωρείται μόνος του στον αέρα. Αν κοιτάξει γύρω του, δεν βλέπει το αεροπλάνο ή τα πόδια του, αλλά ό,τι τον περιβάλλει στις 360 μοίρες, μαζί με τις κρίσιμες πληροφορίες πτήσης και τα δεδομένα της αποστολής.
Το κράνος, βάρους 2 κιλών, φιλοξενεί μια προβολική, δι-οπτική οθόνη κεφαλής (HUD) που περιλαμβάνει ψηφιακή νυχτερινή όραση και επικάλυψη εικόνων από το σύστημα κατανεμημένου διαφράγματος (DAS) του αεροσκάφους. Είναι ένα κρίσιμο για την αποστολή χαρακτηριστικό των προηγμένων δυνατοτήτων του F-35, παρέχοντας στους πιλότους απαράμιλλη επίγνωση της κατάστασης και πληροφορίες στόχευσης σε ένα ιδιαίτερα ολοκληρωμένο και προσαρμοσμένο πακέτο.
-Οπλα: Το F-35 έχει τη δυνατότητα μεταφοράς οπλικού φορτίου 8+ τόνων σε εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους. Το σημαντικότερο εξ αυτών είναι ο πύραυλος Meteor που διαθέτει και το Eurofighter.
- Πολλαπλασιαστής ισχύος: Το μεγάλο αβαντάζ του F-35 είναι ότι χρησιμοποιεί τους πολλαπλούς σένσορες, τον πανίσχυρο υπολογιστή που διαθέτει, τα συστήματα επικοινωνιών και παρεμβολών, ώστε να συλλέγει δεδομένα/στοιχεία, να τα επεξεργάζεται και να τα μοιράζει σε άλλες μονάδες παρέχοντας μια άνευ προηγουμένου εικόνα του πεδίου μάχης/θεάτρου επιχειρήσεων. Στην πράξη, αυτό σημαίνει όχι μόνο ότι μπορεί να πλήξει τον στόχο του με βλήματα BVR, πέραν της οπτικής εμβέλειας, αλλά και να τον υποδείξει σε συμμαχικές πλατφόρμες (αεροσκάφη, πλοία και συστοιχίες πυραύλων) που βρίσκονται εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά.
Ο πιλότος μπορεί από μεγάλη απόσταση να χειριστεί μη επανδρωμένα οχήματα για να αυτοπροστατευτεί ή να προκαλέσει πλήγματα, ενώ στοχεύει και βάλλει κατά στόχων από συμμαχικά αεροσκάφη (όπως τα διασυνδεδεμένα F-16 Viper) σαν να βρισκόταν αυτό εκεί! Ως ιπτάμενο στρατηγείο, μπορεί να βλέπει τα πάντα ακόμα και στον πιο κορεσμένο χώρο και να διαμοιράζει τα δεδομένα στα συμμαχικά συστήματα σε αέρα/έδαφος/νερό. Μπορεί επίσης να διεξάγει ηλεκτρονικό πόλεμο (θεωρείται το κορυφαίο στον πλανήτη) και με τον υπερυπολογιστή του να τυφλώνει τα επίγεια ή εναέρια ραντάρ. Οι δυνατότητες αυτές, φυσικά, για το πιο συμβατικό Eurofighter δεν προβλέπονται, καθώς δεν σχεδιάστηκε ούτε ως stealth, ούτε ως ιπτάμενο στρατηγείο.
- Αποστολές: Ενώ το Eurofighter είναι αεροσκάφος σχεδιασμένο για κλειστές αερομαχίες και το Rafale είναι πολλαπλών ρόλων, το F-35 είναι όπλο πρώτου πλήγματος και αεροπορικής υπεροχής. Μπορεί να εισβάλλει χωρίς να γίνεται αντιληπτό σε εναέριο χώρο όπου ενεργοποιούνται συστήματα αεράμυνας και εντοπισμού αεροσκαφών και να πραγματοποιεί ή συντονίζει αποστολές καταστολής εχθρικής αεράμυνας (Suppression of Enemy Air Defenses - SEAD). Ακόμη, προσβάλλει σημαντικούς εχθρικούς στόχους (στρατηγικές προσβολές), εκτελεί αποστολές αεροπορικής υπεροχής, εγγύς αεροπορικής υποστήριξης, ηλεκτρονικών επιχειρήσεων και συλλογής πληροφοριών, αναγνώρισης και επιτήρησης. Είναι δοκιμασμένο με απίστευτα επίπεδα ακρίβειας και επιτυχίας από την Ισραηλινή Π.Α.
- Κόστος: Tο F-35 έχει μικρότερο κόστος απόκτησης από το Eurofighter (80-115 εκατ. δολάρια αντί 100-124 εκατ.).
Τόσο η Ελλάδα όσο και η Τουρκία θα πρέπει να επενδύσουν τεράστια ποσά για να υποδεχτούν τα αεροσκάφη. Η πρώτη ήδη κατασκευάζει τις εξειδικευμένες «φωλιές» των F-35, ενώ η Τουρκία, που δεν χρησιμοποίησε ποτέ ευρωπαϊκό μαχητικό, θα πρέπει να αποκτήσει εξοπλισμό υποστήριξης για το παρόν και το μέλλον. Αβαντάζ είναι πάντως ότι πρόκειται για συστήματα νατοϊκών χωρών, που σημαίνει ότι θα υπάρχει συμβατότητα - αν και για την Τουρκία υπάρχει ένα ζήτημα που αφορά τους S-400 και τα εγχώριας κατασκευής οπλικά συστήματα.
Από εκεί και πέρα, το κόστος μεταξύ τους έχει χαώδη διαφορά, όσο και η ποιότητά τους.
Ενα Eurofighter έχει κόστος πτήσης 32.400 δολάρια την ώρα (όσο και ένα Rafale) ενώ ένα F-35 ξεπερνά τα 42.000 δολάρια την ώρα. Και αυτό λόγω της τεράστιας κατανάλωσης καυσίμου του F-35, της διαρκούς συντήρησης και επιδιόρθωσης που απαιτεί το stealth coating, της απαιτητικής και ακριβής συντήρησής του (εξαιτίας της νέας υψηλής τεχνολογίας που φέρει), καθώς και της διαρκούς αναβάθμισης (ενημερώσεις και upgrades στο software, τα avionics και σε άλλα συστήματα).
- Ετοιμο για 6η γενιά: Το Eurofighter είναι μαχητικό 4+ γενιάς, με το F-35 να είναι 5ης και να ετοιμάζεται να υποδεχτεί συστήματα που θα το κάνουν 6ης γενιάς. Με τον Ντόναλντ Τραμπ να δίνει το συμβόλαιο του F-47 στην Boeing, η κατασκευάστρια του F-35 Lockheed Martin, που έχασε τον διαγωνισμό, θα ενισχύσει τα F-35 με τεχνολογίες 6ης γενιάς, αντλώντας τεχνογνωσία από την προεργασία που έκανε στο πλαίσιο του προγράμματος NGAD (για την ανάπτυξη του μαχητικού 6ης γενιάς με κωδική ονομασία F-47).
Ηδη η Lockheed έχει στη διάθεσή της καινοτόμους αισθητήρες και ραντάρ, κινητήρες με μικρότερη θερμική υπογραφή και μεγαλύτερη δύναμη. Το πιο σημαντικό, όμως, είναι ότι θα διαθέτουν συστήματα Pilot Optional (δηλαδή θα μπορούν να επιχειρούν και χωρίς πιλότο), θα ενσωματώνουν καινοτόμες τεχνολογίες ΑΙ και θα επιχειρούν συνοδευόμενα από σμήνη συνοδευτικών drones (Collaborative Aircraft). Πρόκειται ουσιαστικά για ιπτάμενα ρομπότ που θα συντονίζονται και θα κατευθύνονται από το F-35 σε ένα κοινό οικοσύστημα, συλλέγοντας και αναλύοντας πληροφορίες και συμμετέχοντας σε συνεργατικές επιχειρήσεις επανδρωμένων αεροσκαφών και drones, χωρίς τη μεσολάβηση σταθμού εδάφους.
Οι (γενικοί) συσχετισμοί στους αιθέρες
Οι Τούρκοι αναλυτές εδώ και καιρό χτυπούν το καμπανάκι επισημαίνοντας ότι οι συσχετισμοί στο Αιγαίο έχουν αλλάξει, με την Ελληνική Πολεμική Αεροπορία να έχει σαφή υπεροχή λόγω της διαρκούς, στοχευμένης επένδυσής της σε υπερσύγχρονα οπλικά συστήματα. Η Ελλάδα επενδύει συστηματικά στην ποιοτική υπεροχή (Rafale F3R, αναβάθμιση F-16 σε Viper, F-35 Lightning II κ.ά.), αλλά και στη διαλειτουργικότητα με τις ΗΠΑ, τη Γαλλία, το Ισραήλ, τρεις χώρες-κλειδί στον τομέα της αεροπορικής τεχνολογίας και όχι μόνο.
Μετά από μακρά περίοδο εσωστρέφειας η Τουρκική Πολεμική Αεροπορία υπολείπεται τεχνολογικά και επιχειρησιακά της Ελληνικής Π.Α., έχοντας παρωχημένα και συχνά σε κακή κατάσταση αεροσκάφη και προσωπικό που δεν έχει άμεση σχέση με τις τεχνολογικές εξελίξεις του χώρου.
Η Ελλάδα και η Πολεμική Αεροπορία της, η οποία περιμένει τα 20 F-35 της (ενδεχομένως με επιπλέον 20 αργότερα) από το 2028 έχει ήδη παραλάβει 24 αεροσκάφη 4,5 γενιάς Rafale και συζητά την αγορά άλλων, με το συνολικό αριθμό τους να φτάνει στα 36 έως το 2030.
Σε 4,5 γενιάς αεροσκάφη που θεωρούνται και είναι το σκαλοπάτι (αλλά και η απαραίτητη προϋπόθεση για λόγους διασύνδεσης και συνεργασίας/συμβατότητας μεταξύ των συστημάτων) για τη μετάβαση σε μαχητικά 5ης γενιάς, η Π.Α. έχει ήδη 40 F-16 Viper, που έως το 2030 θα είναι 83. Από F-16 διαθέτει 44 F-16D/ Block 52+ ADV, 38 C/D Block 50 και 32 C/D Block 30.
Η πολυτυπία είναι εχθρός της επιτυχίας, λένε στην Π.Α. και γι’ αυτό η χώρα μας διαθέτει τα... αειθαλή Mirage 2000-5 MK2, τα οποία είναι επιτυχημένα μεν, όμως πιθανότατα να πουληθούν, καθώς αφήνουν τη θέση τους (και απελευθερώνουν κόστος) σε πιο σύγχρονα μαχητικά 4,5 και 5ης γενιάς. Η χώρα μας διαθέτει 33 F-4 Phantom Pl2000, τα οποία είναι ουσιαστικά 2,5 γενιάς, εντάχθηκαν στην Π.Α. το 1974 (!), κι όμως οι πλατφόρμες με τον G9 κινητήρα και την αναβάθμιση των ηλεκτρονικών τους συστημάτων αντέχουν στο πέρασμα του χρόνου.
Τα «φαντάσματα του Αιγαίου» ήταν τα πρώτα μαχητικά που έδωσαν αεροπορική υπεροχή στην Ελληνική Π.Α. έναντι της Τουρκικής και μελετάται αν θα αποσυρθούν από την Ανδραβίδα για να αντικατασταθούν από τα F-35 ή -το πιθανότερο- θα χρησιμοποιούνται για όσο αντέχουν. Συνολικά, η Π.Α. διαθέτει ένα συνεκτικό και ολοκληρωμένο δόγμα αεροπορικής ισχύος, ικανό όχι μόνο για αποτροπή, αλλά και για κλιμάκωση, αν απαιτηθεί.
Η Τουρκία και η Turkish Air Force (TuAF), αντίθετα, κλείδωσαν την αγορά 40 Eurofighter (εκ των οποίων πιθανότατα τα πρώτα 20 να είναι μεταχειρισμένα, 1ης γενιάς που θα αποσύρει η βρετανική RAF), καθώς και 40 F-16 Viper και σετ ανταλλακτικών και συστημάτων για αναβάθμιση 79 F-16 σε Viper που βρίσκονται ήδη στο οπλοστάσιο της (όλα με ορίζοντα παραλαβής έως το 2030). Δικαίως λοιπόν ανησυχούν οι Τούρκοι αναλυτές ότι μέχρι να παραλάβουν τα 4,5 γενιάς Eurofighter Typhoon και F-16 V, τα ελληνικά Rafale και Viper θα κάνουν... πάρτυ στο Αιγαίο, αλλά και όταν τα αποκτήσουν, θα έχει γίνει game over με τα F-35. Και αυτό γιατί μέχρι τότε η Τουρκία θα έχει για να επιχειρεί 97 F-16 C/D Block 40 TM, 69 C/D Block 50 TM, 29 Block 50+, 35 Block 30 και 13 F-4/E2020.
Στην πραγματικότητα, ωστόσο, τα πράγματα είναι πολύ χειρότερα απ’ ό,τι φαίνονται.
Τα F-4 βρίσκονται σε τόσο κακή κατάσταση που πιθανότατα θα αποσυρθούν σύντομα, ενώ 35 από τα 230 F-16 που διαθέτει δεν βρίσκονται σε ενεργό υπηρεσία, υποφέροντας από τη χρόνια έλλειψη ανταλλακτικών λόγω του αμερικανικού εμπάργκο. Τα υπόλοιπα μαχητικά είναι κατά μέσο όρο 13 ετών.
«Game changer» θα μπορούσε να είναι το Kaan. Πρόκειται για την προσπάθεια της Τουρκίας να δημιουργήσει το δικό της μαχητικό αεροσκάφος 5ης γενιάς.
Μάλιστα, κατά πολλούς αναλυτές, η αγορά των Eurofighter δεν στοχεύει τόσο στο να κλείσει η ψαλίδα με την Ελλάδα όσο να προχωρήσει σε σύσφιξη σχέσεων για την προμήθεια κινητήρων από ευρωπαϊκά εργοστάσια για το Kaan. Το συγκεκριμένο αεροσκάφος που έχει ήδη κάνει την παρθενική του πτήση κατασκευάζεται από την Turkish Aircraft Industries (TAI), που είχε δημιουργηθεί για τη συναρμολόγηση των F-16 με άδεια από τη Lockheed Martin. Η ΤΑΙ, η οποία σήμερα παράγει drones, επρόκειτο να φτιάξει 500 Kaan για να αντικαταστήσουν τα παρωχημένα F-16 της.
Πλέον όμως οι Τούρκοι αξιωματούχοι δηλώνουν ότι το Kaan είναι 5ης γενιάς, stealth και καλύτερο από το F-35. Ενδεχομένως να είναι ελαφρώς υπερβολική αυτή η δήλωση, με δεδομένο ότι η Τουρκία είναι γνωστή για την παραγωγή φτηνών drones και όχι μαχητικών, καθώς και ότι μαχητικά 5ης γενιάς κατασκευάζουν μόνο οι ΗΠΑ με τα F-22 Raptor και F-35 Lightning II, η Κίνα με το Chengdu J-20 και η Ρωσία με τα Sukhoi Su-57 και Su-75 «Checkmate».
Ακόμα κι έτσι, όμως, η Τουρκική Π.Α. αντιμετωπίζει ένα άλλο, τεράστιο πρόβλημα: τη μακροχρόνια έλλειψη πιλότων.
Σε αντίθεση με την Ελληνική Π.Α., οι πιλότοι της οποίας σαρώνουν στις ασκήσεις του ΝΑΤΟ και παίρνουν τις red flags έχοντας αποκτήσει φήμη, με ένα από τα δημοφιλή ερωτήματα της Google και της Quora να είναι αν «αληθεύει ότι οι Ελληνες είναι οι καλύτεροι πιλότοι του κόσμου» (με τις απαντήσεις να μην τους διαψεύδουν), η Τουρκία μαστίζεται από έλλειψη πιλότων. Η TuAF έχει δει το προσωπικό της να διαβρώνεται μετά τις απόπειρες πραξικοπήματος. Οι διώξεις που ακολούθησαν οδήγησαν μεγάλο αριθμό έμπειρων πιλότων και εκπαιδευτών της είτε να φύγει στο εξωτερικό, είτε να τεθεί εκτός υπηρεσίας, με φυλακίσεις και ξηλώματα. Ο αριθμός των εκπαιδευμένων πιλότων μαχητικών στην Τουρκία είναι κάτω των 900, που είναι και το μίνιμουμ όριο ασφάλειας...
Γιώργος Καραγιάννης
ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ
