Μια εμβληματική μορφή της Εθνικής Αντίστασης, ο Λάκης Σάντας, ο άνθρωπος που μαζί με τον Μανώλη Γλέζο κατέβασαν τη γερμανική σημαία από την Ακρόπολη, απεβίωσε σήμερα, σε ηλικία 89 ετών, ένα μήνα πριν την συμπλήρωση 70 χρόνων από το κατέβασμα της "σβάστικας" από τον ιερό βράχο. Ο Απόστολος Φιλίππου Σάντας γεννήθηκε στις 22/2 του 1922 στην Πάτρα, με καταγωγή από τη Λευκάδα. Το 1934, η οικογένεια του εγκαθίσταται στην Αθήνα. Τελειώνει το γυμνάσιο το 1940 και εισάγεται στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Τη νύχτα της 30ής προς 31η Μαΐου 1941, κατέβασε, μαζί με το φίλο του Μανώλη Γλέζο τη χιτλερική σημαία από το βράχο της Ακρόπολης. «Ήταν η πρώτη ανάσα της αντίστασης», είπαν στη Βουλή, τιμώντας τον Λάκη Σάντα και το Μανώλη Γλέζο, το Νοέμβριο του 2008. «Δύο δεκαοκτάχρονα που έπαιξαν με την ιστορία, είδαν ένα σύμβολο και αποφάσισαν να γίνουν σύμβολα οι ίδιοι».
Το 1942 εντάσσεται στο ΕΑΜ και λίγο αργότερα στην ΕΠΟΝ και βγαίνει στο βουνό με τον ΕΛΑΣ. Πήρε μέρος σε αρκετές μάχες στην Αιτωλοακαρνανία, στη Φθιώτιδα και στην Αττικοβοιωτία και το 1944 τραυματίστηκε. Το 1946 εξορίζεται στην Ικαρία, το 1947 φυλακίζεται στην Ψυττάλεια, απ’ όπου το 1948 στέλνεται στην Μακρόνησο. Θα διαφύγει στην Ιταλία και θα ζητήσει πολιτικό άσυλο στον Καναδά, όπου θα ζήσει μέχρι το 1962. Το 1963 θα επιστρέψει στην Ελλάδα.
«Δεν κυνηγάω ποτέ τη δημοσιότητα γιατί θεωρώ ότι έχει εξευτελιστεί το ζήτημα πάρα πολύ. Την αντίσταση δεν την κάναμε μόνο εμείς, έχουν σκοτωθεί χιλιάδες παλικάρια, γυναίκες και άνδρες, "ανώνυμοι"» έλεγε.
Εξιστορώντας το εγχείρημα υποστολής της σημαίας στον Ηλία Πετρόπουλο, είχε πει: «Κι έξαφνα ένα δειλινό που ήμαστε στο Ζάππειο και ο ήλιος έγερνε λούζοντας τον ορίζοντα με εκείνα τα χρώματα που μόνο ο αττικός ουρανός έχει, τα μάτια μας γύρισαν στον βράχο της Ακροπόλεως. Μέσα στο υπέροχο φόντο της δύσης σταθήκαμε και κοιτούσαμε. Και τότε... το βλέμμα μας έπεσε πάνω στη σημαία τους που υπερήφανα κυμάτιζε ψηλά-ψηλά και η βαριά σκιά της πλάκωνε καταθλιπτικά όλη την Αθήνα, όλη την αττική γη. Να τι πρέπει να τους κάνομε! Ήρθε η σκέψη σαν σπίθα. Να τους την πάρουμε. Να την γκρεμίσουμε και να την ξεσχίσουμε και να πλύνουμε έτσι τη βρωμιά από τον Ιερό Βράχο. Την είχαν στήσει αυτήν την ίδια την πολεμική τους σημαία οι Ναζί θριαμβευτικά ως τότε στη Βαρσοβία, στη Βιέννη, στην Αμβέρσα, στη Νορβηγία, στο Παρίσι και στο Βελιγράδι και απειλούσαν να τη στήσουν σε όλο τον κόσμο τότε. Μα εδώ είναι Ελλάδα. Είναι η μικρή χώρα που απ' αυτή ξεπετάχτηκε η φλόγα του Πολιτισμού. Είναι η χώρα που δίνει το παράδειγμα πάντα στις κρίσιμες στιγμές της Ιστορίας».
Η οικογένειά του ευχαριστεί θερμά τον διευθυντή, τους γιατρούς και τους νοσηλευτές του Κέντρου Αναπνευστικής Ανεπάρκειας στη Μονάδα Αυξημένης Φροντίδας (Μ.Α.Θ.) του νοσοκομείου "Σωτηρία", που έκαναν ό,τι ήταν δυνατόν για να τον σώσουν.
Ο Α. Σαμαράς δήλωσε:
Μια από τις ηρωικότερες μορφές της Αντίστασης, ο Απόστολος Σάντας, έφυγε σήμερα από κοντά μας.
Στο πρόσωπό του ο Ελληνισμός αναγνωρίζει τον πιο αγνό πατριωτισμό. Εκείνο που τον έκανε να αναζητά τι μπορούσε να δώσει και όχι τι να πάρει από την Πατρίδα.
Τα μάτια μου, έλεγε ο ίδιος, εδάκρυσαν μόλις είδα την πολεμική σημαία των κατακτητών στο Μνημείο του Πολιτισμού και της Λευτεριάς, τον Παρθενώνα. Και ύστερα άστραψαν από φλόγα.
Πήρε τότε, μαζί με το Μανώλη Γλέζο, τη μεγάλη απόφαση: Να υποστείλουν την κατοχική και να υψώσουν την Ελληνική Σημαία. Απόφαση γενναιότητας και αυτοθυσίας, που έκανε το ακατόρθωτο λαμπρή πραγματικότητα, σηκώνοντας ακόμη πιο ψηλά τα όρια του ηρωισμού.
Ο Απόστολος Σάντας εντάχθηκε, αμέσως μετά, στο Αντάρτικο και πήρε ενεργό μέρος την Εθνική Αντίσταση, πρωτοστατώντας σε επικίνδυνες αποστολές και ηρωικές μάχες. Έγινε σύμβολο πατριωτισμού, αυταπάρνησης και ανιδιοτέλειας.
Με το παράδειγμά του, έδωσε στους Έλληνες, μέσα στην καταχνιά της κατοχής, το δικαίωμα να ελπίζουν, το κουράγιο να παλεύουν και τη δυνατότητα να επαναλαμβάνουν τα λόγια του: "Μα εδώ είναι Ελλάδα. Μια μικρή χώρα, που από αυτήν ξεπετάχτηκε η φλόγα του Πολιτισμού. Η χώρα που δίνει πάντα το παράδειγμα στις κρίσιμες στιγμές της ιστορίας".
Ας κρατήσουμε, σήμερα, την παρακαταθήκη του αυτή. Αλλά και το πρότυπο μιας σεμνής ζωής γεμάτης αγώνες, προσφορά και περηφάνια.
Η μνήμη του θα είναι αιώνια.
Στους οικείους του εκφράζουμε τα πιο ειλικρινή μας συλλυπητήρια.
Τη νύχτα της 30ής προς 31η Μαΐου 1941, κατέβασε, μαζί με το φίλο του Μανώλη Γλέζο τη χιτλερική σημαία από το βράχο της Ακρόπολης. «Ήταν η πρώτη ανάσα της αντίστασης», είπαν στη Βουλή, τιμώντας τον Λάκη Σάντα και το Μανώλη Γλέζο, το Νοέμβριο του 2008. «Δύο δεκαοκτάχρονα που έπαιξαν με την ιστορία, είδαν ένα σύμβολο και αποφάσισαν να γίνουν σύμβολα οι ίδιοι».
Το 1942 εντάσσεται στο ΕΑΜ και λίγο αργότερα στην ΕΠΟΝ και βγαίνει στο βουνό με τον ΕΛΑΣ. Πήρε μέρος σε αρκετές μάχες στην Αιτωλοακαρνανία, στη Φθιώτιδα και στην Αττικοβοιωτία και το 1944 τραυματίστηκε. Το 1946 εξορίζεται στην Ικαρία, το 1947 φυλακίζεται στην Ψυττάλεια, απ’ όπου το 1948 στέλνεται στην Μακρόνησο. Θα διαφύγει στην Ιταλία και θα ζητήσει πολιτικό άσυλο στον Καναδά, όπου θα ζήσει μέχρι το 1962. Το 1963 θα επιστρέψει στην Ελλάδα.
«Δεν κυνηγάω ποτέ τη δημοσιότητα γιατί θεωρώ ότι έχει εξευτελιστεί το ζήτημα πάρα πολύ. Την αντίσταση δεν την κάναμε μόνο εμείς, έχουν σκοτωθεί χιλιάδες παλικάρια, γυναίκες και άνδρες, "ανώνυμοι"» έλεγε.
Εξιστορώντας το εγχείρημα υποστολής της σημαίας στον Ηλία Πετρόπουλο, είχε πει: «Κι έξαφνα ένα δειλινό που ήμαστε στο Ζάππειο και ο ήλιος έγερνε λούζοντας τον ορίζοντα με εκείνα τα χρώματα που μόνο ο αττικός ουρανός έχει, τα μάτια μας γύρισαν στον βράχο της Ακροπόλεως. Μέσα στο υπέροχο φόντο της δύσης σταθήκαμε και κοιτούσαμε. Και τότε... το βλέμμα μας έπεσε πάνω στη σημαία τους που υπερήφανα κυμάτιζε ψηλά-ψηλά και η βαριά σκιά της πλάκωνε καταθλιπτικά όλη την Αθήνα, όλη την αττική γη. Να τι πρέπει να τους κάνομε! Ήρθε η σκέψη σαν σπίθα. Να τους την πάρουμε. Να την γκρεμίσουμε και να την ξεσχίσουμε και να πλύνουμε έτσι τη βρωμιά από τον Ιερό Βράχο. Την είχαν στήσει αυτήν την ίδια την πολεμική τους σημαία οι Ναζί θριαμβευτικά ως τότε στη Βαρσοβία, στη Βιέννη, στην Αμβέρσα, στη Νορβηγία, στο Παρίσι και στο Βελιγράδι και απειλούσαν να τη στήσουν σε όλο τον κόσμο τότε. Μα εδώ είναι Ελλάδα. Είναι η μικρή χώρα που απ' αυτή ξεπετάχτηκε η φλόγα του Πολιτισμού. Είναι η χώρα που δίνει το παράδειγμα πάντα στις κρίσιμες στιγμές της Ιστορίας».
Η οικογένειά του ευχαριστεί θερμά τον διευθυντή, τους γιατρούς και τους νοσηλευτές του Κέντρου Αναπνευστικής Ανεπάρκειας στη Μονάδα Αυξημένης Φροντίδας (Μ.Α.Θ.) του νοσοκομείου "Σωτηρία", που έκαναν ό,τι ήταν δυνατόν για να τον σώσουν.
Ο Α. Σαμαράς δήλωσε:
Μια από τις ηρωικότερες μορφές της Αντίστασης, ο Απόστολος Σάντας, έφυγε σήμερα από κοντά μας.
Στο πρόσωπό του ο Ελληνισμός αναγνωρίζει τον πιο αγνό πατριωτισμό. Εκείνο που τον έκανε να αναζητά τι μπορούσε να δώσει και όχι τι να πάρει από την Πατρίδα.
Τα μάτια μου, έλεγε ο ίδιος, εδάκρυσαν μόλις είδα την πολεμική σημαία των κατακτητών στο Μνημείο του Πολιτισμού και της Λευτεριάς, τον Παρθενώνα. Και ύστερα άστραψαν από φλόγα.
Πήρε τότε, μαζί με το Μανώλη Γλέζο, τη μεγάλη απόφαση: Να υποστείλουν την κατοχική και να υψώσουν την Ελληνική Σημαία. Απόφαση γενναιότητας και αυτοθυσίας, που έκανε το ακατόρθωτο λαμπρή πραγματικότητα, σηκώνοντας ακόμη πιο ψηλά τα όρια του ηρωισμού.
Ο Απόστολος Σάντας εντάχθηκε, αμέσως μετά, στο Αντάρτικο και πήρε ενεργό μέρος την Εθνική Αντίσταση, πρωτοστατώντας σε επικίνδυνες αποστολές και ηρωικές μάχες. Έγινε σύμβολο πατριωτισμού, αυταπάρνησης και ανιδιοτέλειας.
Με το παράδειγμά του, έδωσε στους Έλληνες, μέσα στην καταχνιά της κατοχής, το δικαίωμα να ελπίζουν, το κουράγιο να παλεύουν και τη δυνατότητα να επαναλαμβάνουν τα λόγια του: "Μα εδώ είναι Ελλάδα. Μια μικρή χώρα, που από αυτήν ξεπετάχτηκε η φλόγα του Πολιτισμού. Η χώρα που δίνει πάντα το παράδειγμα στις κρίσιμες στιγμές της ιστορίας".
Ας κρατήσουμε, σήμερα, την παρακαταθήκη του αυτή. Αλλά και το πρότυπο μιας σεμνής ζωής γεμάτης αγώνες, προσφορά και περηφάνια.
Η μνήμη του θα είναι αιώνια.
Στους οικείους του εκφράζουμε τα πιο ειλικρινή μας συλλυπητήρια.