08 Δεκεμβρίου 2010

Ε ρε γλέντια....PM’s Mum speaks from the heart*

THE DAUGHTER-IN-LAW, wife and mother of Greek prime ministers past and present, Margaret Papandreou has held a unique position in modern Greek politics. In a rare and exclusive interview with the Athens News, she talks candidly about her remarkable life in the public eye and her feminist-activist beginnings in Elmhurst, Illinois. Married to former prime minister Andreas for 38 years, she worked hard to change attitudes in Greece. The current prime minister is the eldest of her four children with Andreas.

In a wide-ranging discussion, Margaret Papandreou, 87, was by turns funny, frank and self-deprecating. She discusses a cherished childhood memory that taught her the difference between right and wrong, the time she fell on her backside at a state dinner and the fond memories she still has of Andreas.

And, finally, she lets readers in on whether her son George takes her advice.

Athens News: What are the valuable life lessons you have learnt over the years in the public eye?

Margaret Papandreou: One important one is that the use of humour in public discourse is dangerous. It is seldom understood or it is interpreted incorrectly by the m­­edia for political purposes.

On my first trip back to my small home town of Elmhurst, Illinois, near Chicago after we won elections in 1981, I got a call from a journalist with the Chicago Tribune. He asked for an interview with me because it was a novelty for an American woman to be the “first lady of Greece,” as they called me in the States. His first question was, “When you were a little girl running over the plains of Illinois, did you ever dream you would be the wife of the prime minister of Greece?”

I thought it was a ridiculous question. When I was a little girl, I had barely ever heard about Greece, let alone speculate on becoming a wife. In America in those days - unfortunately even now - its citizens gave small attention to international affairs.

I replied, ‘No, I did not dream I would be the wife of the prime minister of Greece. I dreamt... I would be the prime minister of Greece.’ Perhaps this was an indication of a fledgling feminist, but in my mind it was humour. It was printed as a subtitle on the published interview. The Greek newspapers picked it up and I was called power-hungry, egotistic, overly ambitious.

I love humour. It is an outlet to overly serious thinking, is a blow to pomposity and produces laughter. Recently I learned that according to health research laughing extends your life. Now I laugh for two to three minutes when I awake in the morning to add years to my life.

More seriously, other lessons are to be patient, to be persistent in what you believe in, to not pay attention to lies that are written about you and to remain close to the people.

You are known as someone who speaks her mind. Have you ever said things or done things you regretted?

I speak my mind on political issues, or on ideological issues, and not on personal issues. It is when I have said something to a person I love - speaking perhaps honestly - and I hurt her or him, that I regret that action. However, people should speak out on public matters. In fact, it is an obligation in a democratic society.

The rules change for members of government. They have this freedom within government bodies but are obliged to back a policy line publicly, or to be silent. Within these circles, including the party, dissent is normal. But when a member announces his own opinion openly, through the media, that creates confusion. Democratic functioning requires a great deal of self-discipline, a characteristic lacking in the political world to a large degree.

A government, in order to be responsible, must develop a political line, announce it, and then proceed to find the means to materialise that line, to develop it in practice.

We are going through difficult times, and I understand the anguish because I have experienced poverty in the past, but to respond only by bellyaching, bellowing and backbiting doesn’t help the situation.

Citizens must participate in the solution, not feel that they are just victims and helpless. Organising for a demonstration is one action, but in today’s world where the government has no financial resources to respond positively, such a protest does not bear fruit. The public must find ways of contributing to the solution, of finding means for creating national income, of using the brain power that Greeks are known to have, for productive progress.

We are a rich country in terms of nature and human resources. Put the two together for creating jobs. The habit of sitting on one’s butt and waiting for the government to become a charitable organisation is not feasible. Nor does it challenge the creative capacities of our citizens. When Greeks go abroad they are highly productive and successful.

That suggests that the system works better elsewhere. This government is trying to reform the system and make it citizen-friendly and business-friendly, thus opening the way for active participation of the people. As my son says, ‘this is an opportunity. Take advantage of it.’

How do you see the results of the recent local government elections?

I responded by voting, of course. But you are talking about the results. First I want to say that I like the Kallikratis scheme [on reorganising public administration] and believe this new structure will be very useful and positive for green development and will spur the creative potential that exists within our population.

What was spectacular about the voting was its clear evidence of wisdom. Despite the harsh measures that had to be taken by the government because of the international crisis and the economic burden passed on by the prior administration, citizens managed to express their anguish and concern while giving at the same time a vote of confidence to the present government to continue with its reforms and efforts to reduce the national debt.

Would you like to comment on the IMF memorandum?

No one liked it. Did anyone have a viable alternative to avoid bankruptcy? No one. There was no other road. Ireland is finding out about this now, as will other debt-ridden nations.

George’s early diplomatic marathon was critical for a solution, even a difficult one. Critical for all of Europe. Yes, it is a strong, distasteful medicine. But Greeks know how to fight whatever obstacles appear in their lives, be it war, dictatorship, cultural intervention or financial brutality.

I have great faith that over the long run we will succeed.

You have been most associated with human rights and women’s rights. Are you still involved?

I will always be involved in matters of justice. This sense of fairness came quite early in my life. I had an experience at the age of 5 in kindergarten that I never forgot and which placed me on the path of seeking justice as the core of my life‘s goals.

We were all sitting on the floor listening to our pals recite a poem. One of the boys out of nervousness wet his pants while trying to recite.

Miss Peggy, our teacher, reprimanded him and put him on a chair facing the wall, tying his hands behind his back. When she returned to the circle, I stood up and said, ‘You shouldn’t do that.’ She responded by saying, ‘Sit down, Margarita.’ Still standing, I repeated myself, saying, ‘He didn’t mean to do that - it was an accident.’ Soon I found myself facing the wall next to the boy with my hands tied behind my back.

When I went home that day, I made an announcement to my parents. ‘I am never going back to kindergarten,’ I declared. They listened to my story, told me that it was correct what I did, but that sometimes teachers make mistakes etc - and that I should return. They allowed me a couple of days of absence and then one morning my father said, ‘I am taking you to school today.’

He literally dragged me to the car. When we reached the schoolyard, he picked me out of the car and started carrying a struggling and screaming little girl towards the school door. We reached the door, my Dad hesitated, and then he put me down, patted me on the head tenderly, then took me by the hand and said, ‘You were right, Margarita. Let’s go home.’

Somewhat later, I understood the importance of childhood experience and training and how values are formed. What my father did encouraged me to promote just solutions to problems.

In practice, as an adult, I have worked for women’s rights and the right to peace. In 1976 a group of us women founded a grassroot women’s organisation called the Women’s Union of Greece - EGE, working for women’s rights. In 1987 we launched the Centre of Research and Action on Peace (KEDE), working to establish a culture of peace. I am now honorary president. We are searching for new members, and they needn’t be Greek to join. Anyone interested can check with our website www.kede.org.

As former first lady, is there anything you would have done differently?

I was an activist first lady, and I believe I contributed to the advancement of women. I would have wished to be more active. At that time we were already witnessing the ecological devastation through the globalisation of capitalism and were in need of a worldwide eco-socialist resistance.

This required a strong movement against the destruction of nature and of human life. If we had started then, we would now be further along on George’s road of sustainable development.

I wish I could have done more to strengthen democracy. For a democratic country to function, the citizens need to feel a sense of togetherness. This is especially true in a national crisis. The common good must be first - ahead of individual interest. We must show compassion for those who suffer most and solidarity in the struggle.

Some of this may sound naive and utopian. I am neither of these. I am very practical. But I do believe one should have a vision as a guide to good governance and then take steps that lead towards that vision. That method will assure a future better life, but also an improvement in real everyday life.

Do you talk politics with your son? Does he ask for your advice?

Politics is in my blood. When I was 12 my grandfather asked me to help him become a member of the Illinois State Legislature. He was running on the socialist ticket. He introduced me to campaigning and it was when I heard him speak and listened to the discussion that followed, I got snared.

I became active in school politics and then in the Labor Party of Minnesota when I was a student at the university. And, by the way, the first evening I met and talked with Andreas, it was mostly about politics. I was virtually hypnotised by him and the discussion.

So it is quite natural that I would talk to George about politics. I can’t say he asks for my advice. I give it readily. I think he feels that my long experience is invaluable.

Also, I have kept close to the people in the countryside, the base so to speak, so I am able to give him a description of what is going on at that level. Generally, he already knows.

As a mother, how do you feel when you hear people criticising your son, or any member of your family?

I have had to become impervious to criticism. So many lies, so much innuendo, so many false stories are promulgated by the mass media that if I were to get concerned I would be spending full days trying to correct the distortions. This is where one’s conception of one’s self and what I know about the members of the family becomes important.

In other words, if I know the lies are incorrect, if I know the stories are false, and that I am right, if I know that my children are behaving correctly then I can carry on, even singing. Time will prove that I am right.

Journalists and editors or owners of the communication mechanism are supposed to function under the rules of ethical journalism. Slander of a person is a libel and can be challenged in court. But one cannot run constantly to ask for justice. Rules must be followed as a matter of conscience and by demand of the public. A free press is a pillar of democracy, but such freedoms have their own canons even if they are to be self-imposed.

What’s the biggest difference from being the wife of a prime minister and the mother of a prime minister?

Age! Well, not only that. In the case of the wife, I was more involved in politics. Also, I was more in the public eye - which can be difficult for a free-spirited, non-conventional creature. As a mother, I am an observer - applauding when the ‘child’ does well, scolding when mistakes are made.

I must say that I am very proud of George. He has kept the values he grew up with - honesty, respect, generosity, commitment to a goal that often requires sacrifice of personal desires, empathy for the oppressed, and humility.

George is one politician who has not been affected by power. He has not gotten on a white horse; he has not become arrogant. When George took over as prime minister, the country at large had plunged into a deep, deep hole, like those collapses that occur in mines, and he and his colleagues were given the job to pull the country out. When you have a hole that has sunken deep into the earth and there are live people at the bottom, you have to use all of your creative capabilities and find the techniques to pull them up.

This often requires the assistance of outside forces and technology. This is what he has been doing, and I believe in the process he has become a true leader. If the country shows patience and gives him backing, he will manage, and we will be a much better country for the effort.

What are some light-hearted moments you recall about your late ex-husband, Andreas Papandreou, when he was prime minister?

We had many light-hearted moments. Andreas was fun-loving, so generally these moments were within the family or with a group of friends - eating, laughing, dancing. I can’t remember specific instances. I remember things that happened that were funny and became family anecdotes, like the time one of our ambassadors fell asleep at an official lunch in a foreign country; or the time in Finland when after a dinner in honour of Andreas, we all got up to leave, and the Finnish prime minister pulled the chair out from under me as I got up, and I fell to the floor; or the time I gave my condolences to a known actor at a reception on the death of his wife, only to find out later that his wife had died 10 years earlier.

Then there was the time on my first visit to Greece a long time ago, shortly after we were married, when I realised that everyone asked me if I spoke Greek, and the only word I knew was όχι, or no, so I asked Andreas to give me a phrase to at least put variety in my answer. He told me to say poli ligo, meaning very little.

The first chance I had to use it was on a trip to Patra with my father-in-law, George Papandreou, when we visited his political office, and I was introduced to about 20 ‘captains’, as the chief representatives of the villages of Achaia. I heard one of them ask me if I spoke Greek. With great pride, I said loudly poli ligo. There was absolute silence in the room. My father-in-law put his hand on my shoulder and said, “Margarita, he asked if you like Greece.” So my first utterance and performance in a political setting was a bust.

What are some of the things people don’t know about your son, the prime minister?

Frankly, I don’t know what they don’t know. He has been in public life for so long and has had wide exposure, plus the fact that he has travelled much in the country to see at first hand the people and the needs they have. People do know him.

He is not the typical politician. He is more of a crusader. He wants a better life for all, with special concern for the underdog. He has a credible, realistic and robust vision of what it means to be human. He has a notion of pedagogy that takes matters of individual autonomy and social empowerment seriously. Any policy based on fairness should tackle undeserved wealth. A fair distribution of wealth is consistent with his dream.

He wants schools to be a space for imagination, creativity and the learning of critical and logical thinking. Perhaps, these cannot be achieved in a period of crisis, although George thinks this situation is an opportunity. The important thing is to have put the country on the right path.

*Συνέντευξη της Α.Μ. της Βασιλίσσης Μητρός Μαργαρίτας στην www.athensnews.gr

Όταν οι "θεσμοί" δικαιώνουν την παρανομία

Ως γνωστό, σύμφωνα με τον εκλογικό νόμο, απαγορεύονται τα αεροπανό και οι αφίσες υποψήφιων συνδυασμών κατά την προεκλογική περίοδο. Το Νόμο αυτόν παραβιάζουν συστηματικά και εσκεμμένα τόσο οι συνδυασμοί του ΚΚΕ, όσο και διάφοροι άλλοι, όπως π.χ. ο συνδυασμός του Μητρόπουλου στην Αθήνα, που γέμισε τον τόπο χάρτινες αφίσες-"σάντουιτς", και ο συνδυασμός του οικολόγου του κώλου Τρεμόπουλου στη Θεσσαλονίκη.Διαβάστε λοιπόν την είδηση και...βγάλτε τα συμπαράσματά σας:
"Απορρίφθηκε η καταγγελία για παράνομη ανάρτηση πανό στις Σέρρες

Απορρίφθηκε ομόφωνα από την Επιτροπή Ελέγχου Δαπανών και Εκλογικών Παραβάσεων, η καταγγελία του Αστυνομικού Τμήματος Σερρών για παράνομη ανάρτηση πανό, έξω από τις Σέρρες, στις πρόσφατες αυτοδιοικητικές εκλογές.

Η καταγγελία έγινε κατά της Κίνησης «Οικολογία-Αλληλεγγύη» και των παρατάξεων της Αντικαπιταλιστικής Αριστεράς, του ΚΚΕ και του ΛΑΟΣ για την Περιφέρεια, καθώς και κατά της παράταξης του απερχόμενου δημάρχου Σερρών.

Όπως αναφέρει ανακοίνωση της Κίνησης «Οικολογία - Αλληλεγγύη» του Μιχάλη Τρεμόπουλου, «σύμφωνα με το σκεπτικό της απόφασης, η καταγγελία κρίθηκε ως 'νόμω αβάσιμη' και υπεβλήθη παρατύπως από το Αστυνομικό Τμήμα Σερρών, αφού, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, η αστυνομία, κατά τη διάρκεια διεξαγωγής του προεκλογικού αγώνα, οφείλει να τηρεί πολιτική ουδετερότητα».

Σε περίπτωση που η ανάρτηση του πανό κρίνονταν παράνομη, το πρόστιμο για κάθε περίπτωση θα έφτανε τις 100.000 ευρώ."

Δηλαδή εδώ μιλάμε για ανθρώπους χωρίς εγκέφαλο! Κρίθηκε ως στάση μη ουδετερότητας δηλαδή, η καταγγελία της Αστυνομίας για μια ΠΑΡΑΒΑΣΗ!!!

Ο Ντομινίκ Στρος Καν επιβεβαιώνει τον υφυπουργο Οικονομικών Φίλιππο Σαχινίδη ότι το ΠΑΣΟΚ κάλεσε το ΔΝΤ στην Ελλάδα

Ο Ντομινίκ Στρος Καν επιβεβαιώνει τον υφυπουργό Οικονομικών Φίλιππο Σαχινίδη ότι το ΠΑΣΟΚ κάλεσε το ΔΝΤ στην Ελλάδα στο δελτίο της ΕΡΤ με την φράση: «εσείς μας καλέσατε δεν ήλθαμε μόνοι μας»

Θυμίζουμε την εν ψυχρώ ομολογία του υφυπουργού Οικονομικών Φίλιππου Σαχινίδη στην εκπομπή της ΝΕΤ «Πρωϊνή Ενημέρωση» (δημοσιογράφοι Κ. Αρβανίτης, Ρ. Μπιζόγλη).
«Όταν ανέλαβε το ΠΑΣΟΚ τη διακυβέρνηση της χώρας, διαπίστωσε ότι η μόνη εναλλακτική επιλογή που είχε ήταν να προσφύγει στο ΔΝΤ. [...] Το ΔΝΤ, ως πρώτη επιλογή και μόνη που υπήρχε από τις 5 Οκτωβρίου και μετά, μπορούσε να μας δώσει μέχρι και 10 ή 20 δισ.»
Ο πρωθυπουργός στις 14/01/2010 διαβεβαίωνε για το αντίθετο.
Τι να τους πεις;

Σχέσεις του καθεστωτικού ληστή, υιού Βούτση με τους τρομοκράτες αναφέρεται στη δικογραφία!!!!

Στη δικογραφία, για του πρόσφατα συλληφθέντες για τρομοκρατική δράση, υπάρχει κατάθεση συγγενούς του κατηγορουμένου Μιχαήλ Δημήτρη, μεταπτυχιακού φοιτητή στο Ρέθυμνο, ο οποίος μεταξύ άλλων αναφέρει για σχέσεις του Μιχαήλ με Σακκά, Τσάκαλο και Γιώργο Βούτση, ο οποίος έχει κατηγορηθεί για ληστεία (ΣΣ. Προσέξτε την παραπληροφόρηση του ΕΘΝΟΥΣ: Λένε "έχει κατηγορηθεί" και όχι "έχει καταδικαστεί", που είναι και το σωστό μιας και ο εν λόγω καθεστωτικός ληστής έχει φάει 8 χρόνια φυλακή!!!!):

«Πριν 4-5 χρόνια ο Σακκάς είχε ενοικιάσει διαμέρισμα επί της οδού Σπ. Τρικούπη αριθμό δεν θυμάμαι από κοινού με τον Τσάκαλο Γεράσιμο και τον ξάδερφό μου Μιχαήλ Δημήτριο. Το σπίτι αυτό το είχα επισκεφθεί περίπου 2-3 φορές εκείνη την περίοδο και μία από αυτές τις φορές είχα συναντήσει στο σπίτι τον Βούτση Γεώργιο.
http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=11424&subid=2&pubid=45414952

Να θυμίσουμε ότι, ο καθεστωτικός ληστής (καταδικάστηκε σε 8 χρόνια φυλακή), Γεώργιος Βούτσης είναι το μπουμπούκι προσφορά του στελέχους του ΣΥΝ Βούτση στην κοινωνία μας και μαζί τους, με μπαμπά και γιό, έχουμε ασχοληθεί πριν τρία χρόνια όταν συνελήφθη για ληστεία Τράπεζας και κανένα από τα ΠΑΣΟΚικά ΜΜΕ δεν ανέφερε το όνομά του για να μη χαλάσει την εικόνα του μπαμπά:

Δικαίωση Πολύδωρα-Ο γιός του Βούτση ο ληστής που συνελήφθη χθές

Βούτση παραιτήσου και άντε να συμμαζέψεις το σπίτι σου και την οικογένειά σου και να μας αφήσετε ήσυχους

Ποιος λέτε να βόλεψε την πρώην γυναίκα του στη Βουλή;

Και λέω βόλεψε γιατί περί βολέματος ημετέρων μιλούσε τα προηγούμενα χρόνια:

μα ο GAP φυσικά!!!

Αντιγράφω από το ΒΗΜΑ για την χθεσινή εμφάνιση guest star του Στρός Καν στη Βουλή:

«Δίπλα του κάθησε ο κ. Τάκης Ρουμελιώτης εκπρόσωπος της χώρας μας στο ΔΝΤ. Στα πρώτα καθίσματα, κρατώντας τους χαρτοφύλακές τους, οι εκπρόσωποι της τρόίκας με επικεφαλής τον κ. Πόουλ Τόμσεν. Τοποθέτησαν τα ακουστικά τους στα αυτιά για να ακούσουν την διερμηνέα, η οποία για την περίπτωση του κ. Στρος Καν επελέγη η πρώην σύζυγος του Πρωθυπουργού κ. Γ. Παπανδρέου, η κυρία Εύα Ζησιμίδου, κυπριακής καταγωγής
http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=32&artId=371884&dt=07/12/2010

Όχι τίποτα άλλο...
αλλά πλανάται η φήμη περί ηθικότητας και όχι ανηθικότητας του Πρωθυπουργού

Προσβλητικός ο άθλιος κατακτητής...

Ο πρόεδρος του ΔΝΤ εμφανίστηκε με αέρα χιλίων σουλτάνων και προσέβαλε τον πρόεδρο της Δημοκρατίας! Ενώ ο Παπούλιας του μίλησε, όπως βεβαίως ορίζει το πρωτόκολλο, στα ελληνικά και γινόταν μετάφραση κατά την υποδοχή του, ο άθλιος αιμορουφίχτρας τον διέκοψε και του πρότεινε στα γερμανικά να του μιλάει στα γερμανικά!

Και αντί ο ανεκδιήγητος Παπούλιας να τον επιτιμήσει, χαμογέλασε και το βούλωσε! Πάλι καλά που δεν υιοθέτησε την πρότασή του! Πόση ξεφτίλα πια να δεχθούμε!

Αλλά, σήμερα συνέβη και κάτι άλλο, στενά συνδεόμενο όμως με το προηγούμενο. Η γαλλίδα υπουργός οικονομικών, δημοκρατικά εκλεγμένη τουλάχιστον κατά τους τύπους, είπε απευθυνόμενη στον Καντονά, που είχε ξεκινήσει το κίνημα για απόσυρση των τραπεζικών καταθέσεων, πως ο καθένας πρέπει να ασχολείται με τον τομέα του! Η ίδια ποτέ δεν θα έπαιζε ποδόσφαιρο, υπονοώντας ξεκάθαρα πως και ο Καντονά δεν πρέπει να ασχολείται με την πολιτική!!!

Πλέον δεν τηρούν ούτε τα προσχήματα! Η ευρω-δικτατορία είναι πλήρης! Η πολιτική είναι δουλειά των πολιτικών! Γιατί λοιπόν να μην μέναμε στους βασιλείς να τελειώναμε; Μιλάμε για στυγνή δικτατορία των τραπεζών πλέον! Όλοι οι αξιωματούχοι της ΕΕ να υποστηρίζουν τις τράπεζες! Είναι καλοί τους υπάλληλοι! Λες και οι τράπεζες δεν είναι ιδιωτικές επιχειρήσεις! Τους επιτίθεται ο Καντονά ή ο οποιοσδήποτε και οι ευρωλακέδες τους σπεύδουν να τις υπερασπιστούν!

http://paideia-gr.blogspot.com/2010/12/blog-post.html

Ποιοι ήταν στο Πολυτεχνείο και ποιοι βολεύτηκαν από την αστική δημοκρατία με αξιώματα ή θέσεις του δημοσίου;

ΜΙΑ ΠΛΗΡΗΣ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΕΚΕΙΝΗΣ ΤΗΣ ΓΕΝΙΑΣ

Τα πρόσωπα, οι καριέρες και η πορεία τους

Με αφορμή την επέτειο του Πολυτεχνείου (37 χρόνια μετά) η στήλη ΝΕΟΣ ΠΟΛΙΤΗΣ και «ΤΟ ΠΑΡΟΝ» θέλησαν να καταγράψουν, ει δυνατόν συγκεντρωτικά και κατά το δυνατόν εξαντλητικά, τα βασικά πρόσωπα της αποκαλούμενης «γενιάς του Πολυτεχνείου», που και μετά τη φοιτητική τους πορεία διατήρησαν δημόσια (πολιτική ή μη) παρουσία.

Η θρυλική μέχρι πριν από λίγα χρόνια γενιά δεν έχει σαφή όρια, οπότε κάθε παρουσίαση ενέχει τον κίνδυνο αυθαιρεσίας. Προτιμήσαμε να ακολουθήσουμε το ρίσκο της κατηγοριοποίησης που ακολουθεί, βασισμένοι σε απόψεις πολλών εκ των συμμετεχόντων, ερευνώντας τις πηγές και τις μαρτυρίες. Μια τέτοιου εύρους καταγραφή, όπως αυτή που επιχειρούμε, είναι φυσικό να περιέχει και παραλείψεις αλλά και κάποια λάθη, φυσικά σε καμία περίπτωση ηθελημένα, μικρής πιστεύουμε έκτασης, κυρίως για όσους από τους αναφερόμενους δεν είχαν δημόσια παρουσία μετά τον φοιτητικό συνδικαλισμό. Δεδομένων των συζητήσεων που γίνονται τον τελευταίο χρόνο για τα επιτεύγματα, αλλά και τις παραλείψεις (ή τα εγκλήματα από πλευράς «αξιοποίησης – εκμετάλλευσης» της παρουσίας και της συμμετοχής τους εκείνες τις ηρωικές ώρες) της γενιάς του Πολυτεχνείου, καλούμε τους αναγνώστες μας να διαβάσουν και να εκτιμήσουν οι ίδιοι τον τελικό θετικό ή αρνητικό αντίκτυπο της δημόσιας παρουσίας καθενός.


Προθέσεις και επιτεύγματα

Η καταγραφή των αγωνιστών του Πολυτεχνείου και της αντιχουντικής δράσης αποτελεί σαφώς φόρο τιμής προς όσους προσπάθησαν να ανατρέψουν το καθεστώς της στρατοκρατίας στη χώρα. Η καταγραφή της μετέπειτα πορείας τους, αλλά και η παράθεση όσων βρέθηκαν μεταπολιτευτικά μαζί τους στα αμφιθέατρα και τις ζυμώσεις, γίνεται για να μπορέσει ο αναγνώστης να μάθει ή να φρεσκάρει τη μνήμη του και να αξιολογήσει τη συνολική πορεία του καθενός, αναλογιζόμενος τις θέσεις, τις απόψεις και τη δράση του, τα τελευταία 25-35 χρόνια.

Η Συντονιστική Επιτροπή του Πολυτεχνείου

Για τη συντονιστική Επιτροπή του Πολυτεχνείου υπάρχουν δεκάδες μαρτυρίες και πηγές, αν και δεν συμφωνούν όλες στον συνολικό αριθμό των συμμετεχόντων. Είναι γεγονός ότι οι συνελεύσεις των Σχολών εξέλεξαν συγκεκριμένους αντιπροσώπους στη Συντονιστική Επιτροπή της Κατάληψης, όμως υπήρχαν και αναπληρωματικοί. Η παρακάτω καταγραφή νομίζουμε ότι είναι αντιπροσωπευτική της πραγματικότητας.
Αλαβάνου Αριάδνη (Φιλοσοφική Αθήνας), ΑντιΕΦΕΕ, ΚΝΕ, ΚΚΕ, Νέο Αριστερό Ρεύμα. Ήταν υπεύθυνη έκδοσης του «Οδηγητή» και επιμελήτρια εκδόσεων.
Αναστασίου Ελένη (Ιατρική Αθήνας), Οργάνωση Σοσιαλιστική Επανάσταση (άκρα Αριστερά), ηγετική μορφή στη σχολή της.
Ανδρουλάκης Μίμης (ΕΜΠ). Προέρχεται από την άκρα Αριστερά (ΚΟ Μαχητής), στη συνέχεια όμως Αντι-ΕΦΕΕ, ανώτατο στέλεχος της ΚΝΕ και του ΚΚΕ, στη συνέχεια του Συνασπισμού, σήμερα βουλευτής του ΠΑΣΟΚ. Χαρισματικός, ευρηματικός, έξυπνος, αμφιλεγόμενος. Έχει ασκήσει διάφορα επαγγέλματα και είναι συγγραφέας πολλών (επιτυχημένων) βιβλίων.
Αντώνογλου Νίκος (Γεωπονική Αθήνας), ανένταχτος, ηγετική μορφή στη σχολή, έμεινε εκτός πολιτικής. Ασχολήθηκε με επιχειρήσεις.
Γεωργακάκης Γιάννης (ΑΣΚΤ), φοιτητής πριν από τη δικτατορία, ανένταχτος. Γλύπτης, συγγραφέας και δημοσιογράφος.
Γρηγορόπουλος Γιάννης (ΕΜΠ), ΑντιΕΦΕΕ, ΠΣΚ, ΚΝΕ, με δράση μέχρι λίγο μετά τη μεταπολίτευση. Ελεύθερος επαγγελματίας.
Δαφέρμος Ολύμπιος (ΕΜΠ), ανένταχτος κατά τη χούντα. Δούλεψε στον ιδιωτικό τομέα και έγινε καθηγητής τεχνικής εκπαίδευσης. Σύμβουλος Παιδαγωγικού Ινστιτούτου περί τεχνικής εκπαίδευσης. Επί κυβερνήσεων ΠΑΣΟΚ πήρε διάφορες κρατικές τεχνοκρατικές θέσεις.
Ζουρνάς Μιχάλης (Πολυτεχνική Πάτρας), Ρήγας Φεραίος. Αν και φοιτητής στην Πάτρα, στη Συντονιστική του Πολυτεχνείου. Στον ευρύτερο χώρο της ανανεωτικής και ριζοσπαστικής Αριστεράς, συνδικαλιστής, ελεύθερος επαγγελματίας.
Κολλιτσίδας Γρηγόρης (Πάντειο), ΠΠΣΠ (Προοδευτική Πανσπουδαστική Συνδικαλιστική Παράταξη), φοιτητικό της ΟΜΛΕ και μετά του ΚΚΕ μ-λ.)
Κουρμουλάκης Γιάννης (Πάντειο), ανένταχτος αριστερός.
Κοροβέσης Γιάννης (Οδοντιατρική Αθήνας), ΑντιΕΦΕΕ επί δικτατορίας, ΠΣΚ, ΕΦΕΕ, αργότερα στέλεχος της ΚΝΕ και του ΚΚΕ. Οδοντίατρος.
Κωστή Αγγελική – Λίκα (Φιλοσοφική Αθήνας), ανένταχτη, φίλα προσκείμενη στην ΑντιΕΦΕΕ, δεν εντάχθηκε στην ΠΣΚ μεταπολιτευτικά, αλλά παρέμεινε ανεξάρτητη αριστερή συνδικαλίστρια (ΑΑΠΦ). Καθηγήτρια.
Λαζαρίδης Χρύσανθος (Οικονομικό Αθήνας), Ρήγας Φεραίος προ και μετά την πτώση της χούντας. Γνωστός και καλός συνδικαλιστής στη σχολή και την ΕΦΕΕ αργότερα, ηγετικό στέλεχος της Β΄ Πανελλαδικής (συνδιάσκεψη του Ρήγα Φεραίου που οδήγησε σε διάσπαση προς τα αριστερά). Ιδρυτικό μέλος της ΕΑΡ (Ελληνική Αριστερά) αργότερα, έζησε χρόνια στο εξωτερικό. Δημοσιογράφος, χρηματιστηριακός αναλυτής και πανεπιστημιακός, αρθρογράφος και αναλυτής για θέματα οικονομίας, εξωτερικών σχέσεων, άμυνας, πολιτικής κ.λπ. Συμμετέχει στο Δίκτυο 21. Είναι στενός συνεργάτης για πολλά χρόνια του προέδρου της Νέας Δημοκρατίας Αντώνη Σαμαρά.
Λάζος Χρήστος (Νομική Αθήνας), στέλεχος του Ρήγα προ και μεταπολιτευτικά, γνώρισε για τα καλά το ΕΑΤ/ΕΣΑ. Στην ηγεσία του Ρήγα Φεραίου και του ΚΚΕ Εσωτ., αργότερα δούλεψε με τον Κώστα Λαλιώτη. Στέλεχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για πολλά χρόνια, διευθυντής του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου αργότερα και γραμματέας της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών.
Λαλιώτης Κώστας (Οδοντιατρική Αθήνας), στέλεχος του ΠΑΣΚ με πολλές συλλήψεις από τη χούντα, ένας από τους διαπραγματευτές της Συντονιστικής του Πολυτεχνείου με τον στρατό πριν από την είσοδο του τανκ. Το 1974 στην ΠΑΣΠ, γρήγορα πέρασε στα κεντρικά καθοδηγητικά όργανα της Νεολαίας ΠΑΣΟΚ και του ΠΑΣΟΚ. Για χρόνια επηρέαζε τις καταστάσεις στη Νεολαία του Κινήματος. Εκλέχθηκε σχετικά αργά βουλευτής, μόλις το 1991, αλλά επί κυβερνήσεων ΠΑΣΟΚ έχει περάσει από πλειάδα κυβερνητικών θέσεων τα τελευταία 30 χρόνια. Έφτασε μέχρι γραμματέας (Νο2) του ΠΑΣΟΚ. Είναι ηγετικό στέλεχος του Κινήματος, συνυφασμένο με την ιστορία του (την οποία έχει επηρεάσει σημαντικά), θεωρείται μετρ της πολιτικής επικοινωνίας και είναι σεβαστός από τους συντρόφους του.

Λογοθέτης Στέλιος (ΕΜΠ), ΑντιΕΦΕΕ, αργότερα ΠΣΚ και ΚΝΕ. Στέλεχος του ΚΚΕ, δήμαρχος Νίκαιας επί σειρά ετών (εκλέχθηκε για πρώτη φορά σε ηλικία 28 ετών), δήμαρχος Πειραιά αργότερα (συνεργασία ΠΑΣΟΚ-ενιαίου Συνασπισμού), προσχώρησε στον ΣΥΝ και αργότερα στο ΠΑΣΟΚ. Κατηγορήθηκε για κακοδιαχείριση και σκάνδαλα στον Δήμο Πειραιά, καταδικάστηκε αρχικά και αθωώθηκε αργότερα. Ήταν υποψήφιος στις τελευταίες δημοτικές εκλογές για τον ενιαίο πλέον Δήμο Νίκαιας-Ρέντη, όπου χωρίς καμία κομματική στήριξη ήρθε δεύτερος.
Λυγερός Σταύρος (Μαθηματικό Αθήνας), αντιδικτατορική δράση και Συντονιστική Πολυτεχνείου ως ΟΣΕ (Οργάνωση Σοσιαλιστική Επανάσταση – άκρα Αριστερά). Έμεινε λίγο στο φοιτητικό κίνημα μεταπολιτευτικά, αλλά έγραψε βιβλία και άρθρα για το αντιδικτατορικό και φοιτητικό κίνημα. Γνωστός δημοσιογράφος πλέον, αρθρογράφος και συγγραφέας, από τις πιο έγκυρες γραφίδες της γενιάς του.
Μαυρογένης Διονύσης (Ιταλία και Φαρμακευτική Αθήνας), αντιδικτατορική δράση και βασανισμοί στο ΕΑΤ/ΕΣΑ, με ηγετικό ρόλο στην κατάληψη του Πολυτεχνείου. Αργότερα κατηγορήθηκε από ΑντιΕΦΕΕ και ΚΝΕ σε μια απροκάλυπτη επίθεση ως «χαφιές» για να τον υπερασπιστούν με ένταση αγωνιστές όλων των άλλων τάσεων και παρατάξεων (1974). Φαρμοκοποιός, προσέγγισε για λίγο την ΕΑΡ και έκτοτε ανένταχτος. Έχει διατελέσει δημοτικός σύμβουλος Ζωγράφου.
Μωροπούλου Τόνια (ΕΜΠ), ΑντιΕΦΕΕ, διάβασε στους δημοσιογράφους την ανακοίνωση της Συντονιστικής Επιτροπής της κατάληψης. ΠΣΚ και ΚΝΕ αργότερα, στέλεχος του ΚΚΕ. Αποχώρησε το 1979. Αργότερα, επί Λαλιώτη, στο υφυπουργείο Νέας Γενιάς, προσέγγισε το ΠΑΣΟΚ, του οποίου έγινε στέλεχος. Ακούστηκε έντονα την περίοδο Κοσκωτά. Καθηγήτρια στο ΕΜΠ, υποψήφια πρύτανης τελευταία και συνδικαλίστρια στο ΤΕΕ με ανεξάρτητο ΠΑΣΟΚογενές ψηφοδέλτιο.
Νικολαΐδης Παναγιώτης (ΕΜΠ), τροσκιστής (μοναδικός στη ΣΕ του Πολυτεχνείου), μεταπολιτευτικά με τη ΣΦΠ (Σοσιαλιστική Φοιτητική Παράταξη, της Εργατικής Διεθνιστικής Ένωσης), επίσης μόνος τροτσκιστής εκλεγμένος στην εποχή του. Αρχιτέκτονας.
Νυσταζάκης Γιάννης (ΕΜΠ), ΑντιΕΦΕΕ και αργότερα ΠΣΚ. Ανώτερο κεντρικό στέλεχος της ΚΝΕ και του ΚΚΕ μετέπειτα στην Κρήτη. Το 1991 προτίμησε τον ΣΥΝ και αργότερα, μαζί με τον Μίμη Ανδρουλάκη, το ΠΑΣΟΚ.
Παπαβασιλόπουλος Γιώργος (ΕΜΠ), Ρήγας Φεραίος. Έντονη παρουσία αντιδικτατορικά. Καθηγητής Αυτομάτου Ελέγχου στους Ηλεκτρολόγους Μηχανικούς του ΕΜΠ.
Παππάς Στέλιος (ΑΣΟΕΕ), μέλος του Ρήγα Φεραίου από τη δικτατορία, ιδρυτικό μέλος του ΔΑ, αρχικός εκδότης του «Θούριου» (επίσημο περιοδικό της ΕΚΟΝ Ρήγας Φεραίας) στη νόμιμη έκδοσή του. Αργότερα στην ηγεσία του ΚΚΕ Εσωτ., με τον Μπανιά στο ΚΚΕ Εσωτ. ΑΑ και μετέπειτα στον Συνασπισμό μέχρι σήμερα. Οικονομολόγος.
Σηφιανός Νίκος (ΕΜΠ), ανένταχτος αριστερός στη δικτατορία και στην εξέγερση. Στέλεχος της ΠΠΣΠ και αργότερα του ΚΚΕ (μ-λ). Αρχιτέκτονας.
Σιδέρης Νίκος (Ιατρική Αθήνας), στην άκρα Αριστερά (Μπολσεβίκοι), με την οποία πήρε μέρος στον αντιδικτατορικό αγώνα και την εξέγερση του Πολυτεχνείου. Είναι ψυχίατρος – ψυχαναλυτής, διδάσκει σε ακαδημαϊκό επίπεδο και έχει εκδώσει ποιητικές συλλογές και μυθιστορήματα.
Σταυροπούλου Μαρία (ΑΣΚΤ), αντιδικτατορική δράση, έντονη δραστηριότητα στην Εξέγερση και στη Συντονιστική.
Τζουβάνος Δημήτρης (Γεωπονική Αθήνας), ανένταχτος στην εξέγερση, στην ΠΑΣΠ μεταπολιτευτικά, ηγετικό στέλεχος. Διεγράφη το 1979 από την ΠΑΣΠ και το ΠΑΣΟΚ, συγκρότησε άλλα σχήματα με κύριο την ΕΜΑΣ (Ενότητα Μαρξιστών Σοσιαλιστών). Επέστρεψε στο ΠΑΣΟΚ το 1994, διετέλεσε γενικός γραμματέας υπουργείου Γεωργίας (1997-2000). Γεωπόνος.
Τσαντίλης Κώστας (ΑΣΟΕΕ), συμμετείχε ως ανένταχτος στην εξέγερση και τη Συντονιστική Επιτροπή του Πολυτεχνείου.
Τσαφαράκης Μανούσος (ΦΜΣ Αθήνας). Στην πρώτη γραμμή του αντιδικτατορικού αγώνα, εξελέγη στη ΣΕ ως ανένταχτος της άκρας Αριστεράς. Τη δεκαετία του 1980 πλησίασε το ΠΑΣΟΚ επί Λαλιώτη στη Νέα Γενιά. Περιφερειακό στέλεχος του ΠΑΣΟΚ αργότερα, με ανεξαρτησία γνώμης και παρρησία.
Τσεμπέλης Γιώργος (ΕΜΠ), Μέλος του Ρήγα Φεραίου ήδη επί χούντας, εξελέγη στη ΣΕ. Στέλεχος του Ρήγα και μεταπολιτευτικά, αρθρογράφος στον «Θούριο». Έφυγε στο εξωτερικό για σπουδές και άλλαξε κατεύθυνση: από πολιτικός μηχανικός στα Μαθηματικά και από εκεί στην Πολιτική Επιστήμη. Καθηγητής πανεπιστημίου στο UCLA και επισκέπτης καθηγητής σε πολλά άλλα.
Φιλιππάκης Γιώργος (Βιομηχανική Πειραιά), ΑντιΕΦΕΕ, στη ΣΕ του Πολυτεχνείου, επικεφαλής των ομάδων περιφρούρησης της κατάληψης. Μεταπολιτευτικά στην ΠΣΚ και αργότερα στέλεχος του ΚΚΕ. Γνωστός δημοσιογράφος του ελεύθερου και αστυνομικού ρεπορτάζ.
Χατζησωκράτης Δημήτρης (ΕΜΠ), αντιχουντική δράση, στέλεχος του Ρήγα Φεραίου. Μεταπολιτευτικά ηγετικό στέλεχος του Ρήγα, αρχικός υπεύθυνος της εφημερίδας «Θούριος», που έφερε το παρατσούκλι «Χατζηθούριος» λόγω των μακροσκελών αναλύσεων του υπευθύνου. Ακολούθησε τη συνήθη πορεία: ΚΚΕ Εσωτ.-ΕΑΡ-ΣΥΝ-ΣΥΡΙΖΑ, όπου είναι γνωστός για τις δημόσιες παρεμβάσεις του. Τους τελευταίους μήνες ηγετικό στέλεχος της Δημοκρατικής Αριστεράς.
Ψαρράς Δημήτρης (ΕΜΠ), μέλος του Ρήγα Φεραίου από την εποχή της χούντας, εξελέγη στη ΣΕ της κατάληψης. Μεταπολιτευτικά ισχυρό στέλεχος του Ρήγα, το 1978 ηγέτης της Β΄ Πανελλαδικής που διέσπασε τον Ρήγα. Γνωστός ευρύτερα ως ένας εκ της τριάδας που έγραφε τον «Ιό της Κυριακής» στην «Ελευθεροτυπία».

Χαρακτηριστικές περιπτώσεις του Πολυτεχνείου

Μέσα στην εξέγερση υπήρξαν και παρουσίες που χωρίς να ανήκουν στη Συντονιστική Επιτροπή έπαιξαν σημαντικό ή συμβολικό ρόλο, είχαν ιδιαίτερα καθήκοντα ή έγιναν (άθελά τους) ιδιαίτερα γνωστοί. Αυτοί είναι:

Δαμανάκη Μαρία (ΕΜΠ), ΑντιΕΦΕΕ, ΠΣΚ και ΚΝΕ. Η πιο γνωστή «φωνή» του ραδιοσταθμού του Πολυτεχνείου το 1973. Στέλεχος της ΚΝΕ, βουλευτής του ΚΚΕ, μετέπειτα του ΣΥΝ, αργότερα πρόεδρος του Συνασπισμού. Μετέπειτα προσχώρησε στο ΠΑΣΟΚ, του οποίου υπήρξε βουλευτής και παρ’ ολίγον υπουργός Δημόσιας Τάξης… Σήμερα είναι ελληνίδα Επίτροπος στην Κομισιόν.
Παπαχρήστος Δημήτρης (ΑΣΟΕΕ), με έντονη αντιδικτατορική δράση, ήταν ένας από τους τρεις εκφωνητές του ραδιοσταθμού του Πολυτεχνείου και αναπληρωματικό μέλος της Συντονιστικής Επιτροπής από την ΑΣΟΕΕ. Από το 1974 ανεξάρτητος στον χώρο της άκρας Αριστεράς. Πλησίασε τον Κώστα Λαλιώτη επί υφυπουργείου Νέας Γενιάς, αλλά όχι το ΠΑΣΟΚ. Έμεινε έξω από κόμματα, μια ιδιαίτερη περίπτωση δημόσιας παρουσίας. Αρθρογράφος, συγγραφέας πολλών βιβλίων, σκηνοθέτης και παραγωγός ντοκιμαντέρ, ραδιοφωνικός παραγωγός. Εργάζεται στην Τράπεζα της Ελλάδος και μένει στα Εξάρχεια.
Παπαδημητράκης Λάμπρος (ΑΣΚΤ), ένας από τους τρεις εκφωνητές του φοιτητικού ραδιοσταθμού της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, μάλλον λησμονημένος από την Αριστερά. Σκηνοθέτης, έχει γυρίσει ταινίες για την κυπριακή τραγωδία, ευαίσθητος και ενεργός στα εθνικά θέματα.
Αρβανίτης Φοίβος (ΦΜΣ Αθήνας), ηγετική μορφή της κατάληψης του Πολυτεχνείου.
Δρογκάρης Γιώργος (ΕΜΠ), αντιδικτατορική δράση από νωρίς, φυλακίστηκε και βασανίστηκε. Είναι ένας εκ των τριών συλληφθέντων του Πολυτεχνείου που έδωσαν την περίφημη συνέντευξη στον Μαστοράκη στην ερώτηση αν θα το έκανε ξανά απάντησε «Ναι, αλλά με μεγαλύτερη προσοχή». Στο ΚΣ της ΕΦΕΕ μεταπολιτευτικά, απεβίωσε νεώτατος το 1992.
Κατωπόδης Ηλίας (ΕΜΠ), αντιδικτατορική δράση από νωρίς, φυλακίστηκε και βασανίστηκε. Είναι εκ των τριών συλληφθέντων του Πολυτεχνείου που έδωσαν την περίφημη συνέντευξη στον Μαστοράκη. Αργότερα ΠΣΚ και ΚΝΕ. Ελεύθερος επαγγελματίας.
Καρυστιάνη Ιωάννα (Νομική Αθήνας), ΑντιΕΦΕΕ, αργότερα ΠΣΚ, βασανίστηκε επί χούντας, αποτέλεσε θρυλική μορφή και φωνή του αντιδικτατορικού κινήματος κυρίως στις καταλήψεις της Νομικής. Αργότερα στην ΚΝΕ και το ΚΚΕ, επί των Πολιτιστικών. Σύζυγος του σκηνοθέτη Παντελή Βούλγαρη. Σκιτσογράφος αρχικά και πολύ επιτυχημένη συγγραφέας (και σεναριογράφος) τα τελευταία 15 χρόνια.
Παπαδήμας Άλκης (Μαθηματικό Αθήνας), ΑντιΕΦΕΕ και ΚΝΕ, σύνδεσμος της Συντονιστικής του Πολυτεχνείου με συλλόγους και φορείς εκτός κατάληψης. Στην ΠΣΚ αργότερα και στην ΕΦΕΕ. Στέλεχος του ΚΚΕ, αργότερα στον ΣΥΝ και στον ΣΥΡΙΖΑ. Συνδικαλιστής ιδιωτικός εκπαιδευτικός, έχει θητεύσει στην τοπική αυτοδιοίκηση (αντιδήμαρχος Καισαριανής).
Παυλάκης Γιώργος (Ιατρική Αθήνας), κατά την εξέγερση του Πολυτεχνείου ήταν ο υπεύθυνος του ιατρείου που εγκαταστάθηκε στο κτίριο της Αρχιτεκτονικής. Σήμερα είναι διευθυντής του Τοµέα Ανθρωπίνων Ρετροϊών στο Εθνικό Ινστιτούτο κατά του Καρκίνου (ΗΠΑ) και συμμετέχει στο Ελληνικό Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας και Τεχνολογίας.
Ρεβελάκης Νίκος (ΕΜΠ), ηρωική μορφή όχι μόνο της εξέγερσης, αλλά του Πολυτεχνείου γενικά. Ανέλαβε πρόεδρος των Τοπογράφων όταν οι προηγούμενοι δύο (Αλαβάνος και Ποταμιάνος) είχαν ήδη διωχθεί. Συνελήφθη πολλές φορές και βασανίστηκε, κλείστηκε σε ψυχιατρείο, αλλά δεν λύγισε. Δεν δέχτηκε να φύγει στο εξωτερικό με υποτροφία της χούντας, αλλά έβριζε και ειρωνευόταν τους βασανιστές του, τους χαφιέδες και τους ασφαλίτες. Δεν πήρε πτυχίο ποτέ, δεν εξαργύρωσε τους αγώνες του. Απλός δημόσιος υπάλληλος.
Ρηγοπούλου Πέπη (ΕΜΠ), σύμβολο της εξέγερσης του Πολυτεχνείου καθώς ήταν πάνω στη σιδερένια πόρτα κατά την είσοδο του τανκ. Τραυματίστηκε σοβαρά και κινδύνεψε, επέζησε με σοβαρά προβλήματα. Αποφοίτησε κατά τη μεταπολίτευση και ακολούθησε πανεπιστημιακή καριέρα στον χώρο της τέχνης, διδάσκοντας σε Κρήτη και Αθήνα.
Σταμέλος Κυριάκος (ΕΜΠ), πήρε μέρος στο φοιτητικό αντιδικτατορικό κίνημα. Το βράδυ της 17ης Νοέμβρη, κατά την εξέγερση του Πολυτεχνείου, ήταν ένας από τους διαπραγματευτές με τον στρατό πριν από την είσοδο του τανκ.
Τζουμάκας Στέφανος (Νομική Αθήνας), από τους ηγέτες του φοιτητικού κινήματος. Φοιτητής ήδη πριν από τη δικτατορία, αγωνίστηκε και διώχθηκε επί χούντας. Ηγετικό στέλεχος των καταλήψεων της Νομικής (’72-’73). Στην εξέγερση του Πολυτεχνείου ήταν ένας από τους διαπραγματευτές (μαζί με Λαλιώτη – Σταμέλο) με τον στρατό πριν από την είσοδο του τανκ. Στη μεταπολίτευση ΠΑΣΠ και αργότερα Γραμματέας Νεολαίας ΠΑΣΟΚ. Γενικός γραμματέας (1975) και πρόεδρος (1976-1978) της ΕΦΕΕ. Για πολλά χρόνια «το μακρύ σκληρό χέρι» του Ανδρέα Παπανδρέου στην ΠΑΣΠ και τη Νεολαία. Ηγετικό στέλεχος του ΠΑΣΟΚ, μέλος της ΚΕ και του ΕΓ κατά περιόδους, πολλάκις σε κρατικές και κυβερνητικές θέσεις. Σήμερα θεωρείται από τους επικεφαλής των αντιδρώντων στην πολιτική του Μνημονίου.
Χριστοδουλάκης Νίκος (ΕΜΠ), υπεύθυνος του πομπού του ραδιοσταθμού της εξέγερσης. Από το 1974 ανεξάρτητος αριστερός (ΣΠΗΜΜ), πρόεδρος με τους ανεξάρτητους στους Ηλεκτρολόγους Μηχανικούς. Αργότερα ακολούθησε πανεπιστημιακή καριέρα στην οικονομική επιστήμη. Έγινε καθηγητής Πανεπιστημίου. Μετά το 1993 στο ΠΑΣΟΚ. Διετέλεσε γενικός γραμματέας Έρευνας και Τεχνολογίας, σύμβουλος του πρωθυπουργού, υφυπουργός Οικονομικών (είσοδος στο ευρώ), υπουργός Ανάπτυξης, υπουργός Εθνικής Οικονομίας. Στενός συνεργάτης του Κώστα Σημίτη, δεν επανεκλέχτηκε βουλευτής επί Γιώργου Παπανδρέου. Επέστρεψε στα ακαδημαϊκα καθήκοντα.

εφημερίδα το ΠΑΡΟΝ

http://filologos10.wordpress.com

Ισλαμική Ευρώπη - Έχει ελπίδες ο χριστιανισμός στον Παλαιό Κόσμο;

Αφιέρωμα του ρωσικού περιοδικού EXPERT

Στα μέσα του Σεπτεμβρίου, στη Κολωνία της Γερμανίας σημειώθηκαν μαζικές συγκρούσεις μεταξύ υπερασπιστών και αντιπάλων της κατασκευής τζαμιού –ενός μεγαλόπρεπου κτιρίου με δύο μιναρέδες 55 μέτρων. Εκατόν πενήντα άτομα, που φώναζαν το σύνθημα «Σταματάμε τον εξισλαμισμό!», δεν κατάφεραν ούτε να προσεγγίσουν τον χώρο πραγματοποίησης του συλλαλητηρίου, που είχε οριστεί από τις αρχές. Τους εμπόδισε πλήθος σαράντα χιλιάδων αριστεριστών, που ήδη είχε κατακλύσει το κέντρο της πόλης και διαμαρτυρόταν ενάντια στην αντι-ισλαμική συγκέντρωση.

Ντυμένοι με ομοιόμορφη στολή, οι αριστεριστές έκαναν έλεγχο στους περαστικούς που τους φαίνονταν σαν «ύποπτοι φασίστες», απαιτούσαν να αναφέρουν που πηγαίνουν και τους τρομοκρατούσαν. Θύματα της αριστερής διαδήλωσης υπήρξαν 15 τραυματισμένοι αστυνομικοί. Συλλαμβάνοντας περίπου 400 αριστεριστές η αστυνομία κατάλαβε ότι δεν μπορεί να ελέγξει την κατάσταση και ακύρωσε την άδεια πραγματοποίησης του συλλαλητηρίου ενάντια στο τζαμί.

Ακόμη και οι παραδοσιακά εξαιρετικά κριτικές στους ακροδεξιούς γερμανικές εφημερίδες αναγκάστηκαν να διαπιστώσουν: η ημέρα όπου ο όχλος επιθετικών αριστεριστών επέβαλε στις αρχές να απαγορεύσουν μια ειρηνική διαδήλωση διαμαρτυρίας, αναδεικνύεται σε ημέρα ήττας της δημοκρατίας.

Το πιο εκπληκτικό είναι ότι η σύγκρουση της Κολωνίας δεν ήταν σύγκρουση μουσουλμάνων με χριστιανούς. Στα συγκεκριμένα γεγονότα Γερμανοί (αριστεριστές-άθεοι) κτύπησαν Γερμανούς (ακροδεξιούς-άθεους). Μια σύγκρουση που συνέβη διότι οι Ευρωπαίοι καταλαβαίνουν με διαφορετικό τρόπο το Ισλάμ και το ρόλο του στην Ευρώπη.

Ο αναστεναγμός του Μαυριτανού

Από τον λόφο της Albaicín, όπου βρίσκεται η πρώην εβραϊκή συνοικία της Γρανάδας, ανοίγεται η καταπληκτική θέα προς το φρούριο της Αλάμπρα, το κάστρο των τοπικών εμίρηδων, και πίσω απ’ αυτό οι χιονισμένες κορυφές της οροσειράς της Σιέρρα-Νεβάδα. Οι τουρίστες που συνωθούνται για να θαυμάσουν τη δύση του ηλίου εκπλήσσονται όταν, στην καθολική Ισπανία, ακούν ξαφνικά το τραγουδιστό κάλεσμα του μουεζίνη. Από το 2006, στην Albaicín λειτουργεί τζαμί –το πρώτο στη Γρανάδα από το 1492, όταν ο εμίρης Μωχάμετ ΙΒ΄ παρέδωσε την πόλη στους Ισπανούς. Σύμφωνα με το μύθο, ο εμίρης, φεύγοντας προς τη θάλασσα, σταμάτησε το άλογό του σε ένα διάσελο και στράφηκε προς τα πίσω ώστε να δει για τελευταία φορά την Γρανάδα. Από τότε αυτό το διάσελο ονομάζεται «ο τελευταίος αναστεναγμός του Μαυριτανού».

Τώρα, με την επιστροφή του τζαμιού και των μουσουλμάνων στη Γρανάδα, αποδεικνύεται ότι αυτός ο «αναστεναγμός» δεν ήταν ο τελευταίος.

Τα τζαμιά επανέρχονται στην Ευρώπη. Επιστρέφουν εκεί, όπου κάποτε ήσαν πολλά (σύμφωνα με μεσαιωνικά χρονικά, στο μεταίχμιο πρώτης και δεύτερης χιλιετίας, στη Κόρδοβα λειτουργούσαν 1.000 τζαμιά και στο Παλέρμο 300) και εμφανίζονται εκεί που δεν υπήρξαν ποτέ. Τζαμιά μπορείς να ανακαλύψεις στις εργατουπόλεις της βόρειας Αγγλίας και στα φτωχά προάστια της Στοκχόλμης, της Κοπεγχάγης ή του Άμστερνταμ. Μιναρέδες και μαντήλες έγιναν μέρος του αστικού τοπίου όλης της Ευρώπης. Οι μουσουλμάνοι εκλέγονται στα εθνικά κοινοβούλια και ιδρύουν τις δικές τους εταιρείες, υπηρετούν στον στρατό και στην αστυνομία, διδάσκουν σε πανεπιστήμια και σε μεντρεσέδες, καθίστανται όλο και περισσότερο εμφανές τμήμα του ευρωπαϊκού πληθυσμού.

Η ισλαμοφοβία σε πολύ διαφορετικές μορφές –από την απλούστερη που είναι η έλλειψη κατανόησης έως την πιο σοβαρή, που περιλαμβάνει εμπρησμούς και δολοφονίες– συνιστά την αντίδραση των ευρωπαϊκών κοινωνιών στην επιστροφή του Ισλάμ.

Οι απαισιόδοξοι προβλέπουν τον απόλυτο εξισλαμισμό των ευρωπαϊκών χωρών και γράφουν βιβλία στα οποία η Παναγία των Παρισίων μετατρέπεται σε τζαμί, παραπέμποντας στο ιστορικό προηγούμενο της Αγίας Σοφίας το 1453 στην αλωθείσα Κωνσταντινούπολη. Αλλά μια πιο προσεκτική ματιά στο Ισλάμ και στους μουσουλμάνους της Ευρώπης καταδεικνύει ότι οι φόβοι αυτοί, τουλάχιστον για το εγγύς μέλλον και για μερικές γενεές, είναι αβάσιμοι.

Είναι γεγονός ότι, το Ισλάμ όλο και περισσότερο εμφανίζεται στην Ευρώπη και σε μερικές πόλεις να γίνεται η κυρίαρχη θρησκεία. Αλλά η ενότητα των μουσουλμάνων, η υπερβολική θρησκευτικότητά τους και τα ύπουλα σχέδια εξισλαμισμού ως επιχειρήματα δεν στέκουν σε σοβαρή κριτική. Η Ευρώπη αλλάζει λόγω της παρουσίας εκατομμυρίων μουσουλμάνων στα όρια της. Αλλά και οι μουσουλμάνοι, που βρίσκονται στην Ευρώπη, επίσης αλλάζουν. Και η μεγάλη τους πλειοψηφία δεν επιθυμεί να αλλάξει το κοινωνικό-πολιτικό περιβάλλον, το οποίο τους επέτρεψε να ασκούν την θρησκεία τους ως ελεύθερη επιλογή και όχι ως πολιτική επιβολή.

Οι ευρωπαϊκοί φόβοι
Το όνομα Μωχάμετ (και οι πολυάριθμες παραλλαγές του) είναι σήμερα το δεύτερο σε αριθμό όνομα που δίνεται στα αγοράκια που γεννιούνται στη Μ. Βρετανία. Στο Saint-Denis το προάστιο του Παρισιού που κατοικείται κυρίως από μετανάστες, το όνομα Μωχαμέτ είναι το πιο δημοφιλές. Στις τέσσερεις μεγαλύτερες πόλεις της Ολλανδίας το όνομα αυτό βρίσκεται επίσης ψηλά στον κατάλογο. Λαμβάνοντας υπ’ όψιν ότι ο ρυθμός γεννήσεων μεταξύ των μουσουλμάνων είναι πολύ υψηλότερος στην Ευρώπη απ’ ότι ο μέσος όρος, ο αριθμός των νεογέννητων με τα ονόματα Μωχάμετ, Αλί, Φατιμά ή Ρασίντ θα αυξάνεται.

Σήμερα στην Ε.Ε. ζουν περίπου 16 εκ. μουσουλμάνοι. Εάν όλοι τους ζούσαν σε μια χώρα αυτή θα ήταν ένατη σε πληθυσμό. Σε περισσότερες από 10 πόλεις, κυρίως στις πολυάριθμες, οι μουσουλμάνοι ξεπερνούν τις 100 χιλ. Στο Λονδίνο κατοικούν 650 χιλ. μουσουλμάνοι (8% του πληθυσμού, γι’ αυτό και το ονομάζουν όλο και πιο συχνά «Λοντονιστάν»), στην περιφέρεια Παρισιού περίπου ένα εκατομμύριο (12%). Στις Βρυξέλλες, την πρωτεύουσα της Ε.Ε., οι μουσουλμάνοι αποτελούν το 20%. Στο Μπέρμιγχαμ και στο Ρότερνταμ οι μουσουλμάνοι αποτελούν σχεδόν το μισό το πληθυσμού τους.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της γερμανικής ομοσπονδιακής υπηρεσίας μετανάστευσης και ασύλου, αυτή τη στιγμή στη Γερμανία ζουν 3,8 εκατομμύρια μουσουλμάνοι. Περίπου 800 χιλ. από αυτούς έχουν γερμανική υπηκοότητα. Στην Αυστρία από διάφορες πηγές οι μουσουλμάνοι συνιστούν το 4,2 έως το 4,9% και σύμφωνα με τους υπολογισμούς της Ακαδημίας Επιστημών της Αυστρίας το 2051 θα φθάσει το 18%. Στην Ελβετία σήμερα ήδη είναι το 5%, ποσοστό που διπλασιάστηκε από το 1992 έως το 2002. Η μεγαλύτερη συγκέντρωση μουσουλμάνων παρατηρείται στις μεγάλες πόλεις. Έτσι σε μερικές συνοικίες των μεγαλυτέρων γερμανικών πόλεων οι μουσουλμάνοι είναι το 40-50% και σε διάφορα σχολεία τα παιδιά μουσουλμανικών οικογενειών φθάνουν και το 90%.

Κι όμως, έως πρόσφατα οι μουσουλμάνοι στην Ευρώπη ήσαν λίγοι. Το 1950 οι δυτικοευρωπαϊκές χώρες (χωρίς τα Βαλκάνια) είχαν 300 χιλ. –στην πραγματικότητα ανά μερικές χιλιάδες σε πόλεις με λιμάνια. Το 1970 οι μουσουλμάνοι έφθασαν τα 2,7 εκατ. Και σήμερα είναι έξι φορές περισσότεροι.

Αν και σήμερα στο σύνολο οι μουσουλμάνοι αποτελούν το 3,4%, το 2025 στην Ολλανδία, τη Γαλλία, τη Γερμανία και την Βρετανία θα είναι το 10-15% και στα μέσα του αιώνα το 20-25%. Το 2050 ο μουσουλμανικός πληθυσμός της Ευρώπης (και των δυτικών Βαλκανίων) μπορεί να φθάσει τα 70 εκ. ή 15% του πληθυσμού.

«Εννοείται ότι, οι Ευρωπαίοι φοβούνται το Ισλάμ» –ξεκαθαρίζει στο «EXPERT » ο ειδικός στο Ισλάμ καθηγητής Ruediger Lohlker (στμ. καθηγητής Ισλαμικών Σπουδών στο Ινστιτούτο Ανατολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Βιέννης). «Κατά πρώτο λόγο αυτό προκαλείται επειδή οι μουσουλμάνοι και ιδιαίτερα οι μουσουλμάνες πάντοτε διακρίνονται στον δρόμο. Την παρουσία τους δεν μπορείς να την αγνοήσεις. Και οι ίδιοι καταλαβαίνουν ότι είναι πλέον πολλοί. Για παράδειγμα είδα μια ενδιαφέρουσα γερμανική μελέτη, η οποία αποδεικνύει ότι από την δεκαετία του 1980 οι μουσουλμάνοι δεν παραμερίζουν στα πεζοδρόμια στους διαβάτες που έρχονται από απέναντι. Εξυπακούεται ότι αυτή η αντίληψη ενισχύεται με το να οικοδομούνται μεγάλα τζαμιά και η παρουσία τους στην Ευρώπη γίνεται πιο ορατή τώρα και από αρχιτεκτονικής άποψης.»

Έπειτα από την 11 Σεπτεμβρίου 2001 και μετά τα κτυπήματα στη Μαδρίτη το 2004 και στο Λονδίνο το 2005 τα συνθήματα που καλούν σε εγρήγορση ακούγονται πιο έντονα. Έτσι η γαλλίδα δημοσιογράφος Gisèle Littman που γεννήθηκε στην Αίγυπτο από εβραϊκή οικογένεια και υπογράφει με το ψευδώνυμο Bat Ye’or («Κόρη του Νείλου» στα εβραϊκά), το 2005 εξέδωσε το βιβλίο «Eurabia: The Euro-Arab Axis», στο οποίο προβλέπει την απορρόφηση της Ευρώπης από τον μουσουλμανικό κόσμο.

Σύμφωνα με την άποψή της, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις έκλεισαν μυστική συμμαχία με τα αραβικά κράτη της Εγγύς ανατολής και βόρειας Αφρικής, με την οποία θα μπορέσει να αντιπαρατεθεί στις ΗΠΑ. Για τον λόγο αυτό η Ευρώπη συμφώνησε να ανοίξει τις πύλες της στους μουσουλμάνους μετανάστες, οι οποίοι αργά αλλά σταθερά την μετατρέπουν σε τμήμα του ισλαμικού κόσμου.

Η ιδέα της «Ευραβίας» έγινε δημοφιλής στον Τύπο και στις πολιτικές επιστήμες, και για αυτή έγραψαν το αστέρι της ιταλικής δημοσιογραφίας Οριάνα Φαλάτσι (στμ. το κύριο βιβλίο της για το θέμα: «La forza della ragione»), ο Αμερικανός δημοσιολόγος Robert Spencer (στμ. διευθυντής του «Jihad Watch», πρόγραμμα του «David Horowitz Freedom Center», συγγραφέας των βιβλίων «The Truth About Muhammad» και «The Politically Incorrect Guide to Islam (and the Crusades)»), η Ayaan Hirsi Ali, πολιτικός, συγγραφέας και φεμινίστρια από την Ολλανδία, με καταγωγή από τη Σομαλία και ο Αμερικανός ιστορικός Daniel Pipes (στμ. έγραψε ανάμεσα στα άλλα και το «Militant Islam Reaches America»). Τα τελευταία χρόνια εκδόθηκαν μερικές δεκάδες βιβλία με τίτλους όπως «Όσο η Ευρώπη κοιμόταν» ή «Η τελευταία ευκαιρία της Ευρώπης», στα οποία περιγράφεται ότι ο μουσουλμανικός πληθυσμός της Ευρώπης μετατρέπεται σε πέμπτη φάλαγγα του παγκόσμιου Ισλάμ.

Ισλαμικό μωσαϊκό

«Παρόμοιες φοβίες δεν στέκουν σε καμιά κριτική. Οι μουσουλμάνοι στην Ευρώπη διαφέρουν από πληθώρα χαρακτηριστικών. Η εμφάνισή τους στα κράτη της Ευρώπης συνέβη λόγω, κυρίως, οικονομικών αιτιών -o μουσουλμανικός χάρτης της σημερινής Ευρώπης αντανακλά σχεδόν τον χάρτη των βιομηχανικών περιοχών των δεκαετιών 1950-1960. Οι μουσουλμάνοι έφθασαν στην Ευρώπη προερχόμενοι από διάφορες χώρες, από διαφορετικές διαδρομές και πέρασαν από τελείως διαφορετικές εμπειρίες. Το να υποστηρίζεις ότι στην Ευρώπη υπάρχει κάποια ενιαία μουσουλμανική κοινότητα είναι σαν να μιλάς για την ύπαρξη ενιαίας χριστιανικής κοινότητας. Οι Καθολικοί της Σικελίας, οι Λουθηρανοί της Σουηδίας, οι Ορθόδοξοι της Ελλάδας, οι Καλβινιστές της Ολλανδίας είναι τελείως διαφορετικές ομάδες για να τις συμπεριλάβεις σε έναν κοινό ορισμό» δήλωσε στο «EXPERT» ο Jurgen S. Nielsen, καθηγητής Ισλαμικών Σπουδών του πανεπιστημίου του Μπέρμιγχαμ (στμ. συγγραφέας των βιβλίων «Muslim networks and transnational communities in and across Europe, 2003» και «Shari’a as Discourse: Legal Traditions and the Encounter with Europe», 2010).

Τα ρεύματα της μουσουλμανικής μετανάστευσης των δεκαετιών ’50-’70 αντανακλούν την αποικιοκρατική εμπειρία των ευρωπαϊκών χωρών. Έτσι στη Βρετανία το 75% των μουσουλμάνων προέρχονται από τη νότια Ασία. Οι μισοί είναι από το Πακιστάν και από ¼ Ινδία και Μπαγκλαντές.

Στη Γαλλία σημαντικό τμήμα των μεταναστών είναι από τη Β. Αφρική – από τις πρώην αποικίες της Αλγερίας του Μαρόκου και της Τυνησίας. Στην Ολλανδία σημαντικό ποσοστό των μουσουλμάνων προέρχονται από την Ινδονησία και το Σουρινάμ (είναι χαρακτηριστικό ότι στο Σουρινάμ τους μουσουλμάνους από την Ινδία και την Ινδονησία τους μετέφερε η ολλανδική αποικιακή αρχή).

Οι χώρες που δεν είχαν αποικίες προσέλκυσαν gastarbeiters («επισκέπτες εργάτες») από την Τουρκία και άλλες χώρες της Μεσογείου. Στη Γερμανία οι Τούρκοι αποτελούν το 70% των μουσουλμάνων της χώρας. Μεγάλα είναι τα ποσοστά των βορειοαφρικανών σε Ισπανία και Ιταλία, αν και παρατηρείται αύξηση των Αλβανών, Αφρικανών και Αράβων μουσουλμάνων.

«Το ευρωπαϊκό Ισλάμ δεν υφίσταται ως έννοια, διότι οι ευρωπαίοι μουσουλμάνοι είναι διαφορετικοί μεταξύ τους, κυρίως λόγω εθνικής προέλευσης. Εφόσον οι ευρωπαίοι αδυνατούν να πραγματοποιήσουν ένα κοινό πανευρωπαϊκό σχέδιο τότε είναι απίθανο αυτό να το πράξουν οι μουσουλμάνοι της Ευρώπης. Πολλοί από αυτούς ως ταυτότητα αναδεικνύουν την εθνική τους προέλευση: πρώτα είναι Πακιστανοί, Τούρκοι, Μαροκινοί και μετά μουσουλμάνοι» υποστηρίζει η γαλλίδα κοινωνιολόγος Jocelyne Cesari, καθηγήτρια του Χάρβαρντ και συγγραφέας βιβλίων για τους μουσουλμάνους της Ευρώπης και των ΗΠΑ (στμ. τα πλέον πρόσφατα βιβλία της «When Islam and Democracy Meet: Muslims in Europe and in the United States», 2006 και «European Muslims and the Secular State», 2005).

Οι εθνικές ιδιαιτερότητες διακρίνονται άλλωστε, με έμφαση, καθώς η πλειοψηφία των τζαμιών στην Ευρώπη έχει εθνικό χαρακτήρα –συνήθως αυτά γίνονται το κέντρο της θρησκευτικής ζωής της μιας ή της άλλης μουσουλμανικής ομάδας. «Στο Άμστερνταμ οι Τούρκοι δεν πάνε στο τζαμί των Μαροκινών και οι Μαροκινοί στο Τούρκων. Εκτός από εξαιρέσεις βεβαίως. Και αυτό παρά το γεγονός ότι και στο ένα και στο άλλο θα διαβάσουν τιςπροσευχές στα αραβικά» -μας είπε ο Μεχμέτ Ερκίν, συνεργάτης του Τουρκικού Ισλαμικού Κέντρου στο Άμστερνταμ.

Το Ισλάμ ως κουλτούρα

Μεταξύ των Ευρωπαίων μουσουλμάνων δεν υπάρχει ενότητα ούτε στη θρησκευτικότητα. «Όταν στην Ευρώπη μιλούν για μουσουλμάνους, συνήθως έχουν υπ’ όψιν τους μετανάστες και τους απογόνους τους από τις χώρες, όπου το Ισλάμ είναι η κυρίαρχη θρησκεία. Ο κύριος όγκος αυτών που χαρακτηρίζονται μουσουλμάνοι στην Ευρώπη είναι σε τέτοιο επίπεδο μουσουλμάνοι όσο και οι χριστιανοί της Ευρώπης. Πρώτον, πολλοί δεν ακολουθούν τους θρησκευτικούς κανόνες, διατηρώντας μόνο μερικές πολιτιστικές παραδόσεις, οι οποίες πέρασαν στην Ευρώπη από τις χώρες των προγόνων τους. Δεύτερον, στην Ευρώπη υπάρχουν διάφοροι κλάδοι του Ισλάμ, οι οποίοι ενεργά ανταγωνίζονται ο ένας τον άλλον. Το ευρωπαϊκό Ισλάμ δεν είναι συμπαγές αλλά μωσαϊκό τόσο ως θρησκευτική δύναμη όσο και ως συγκεκριμένες πρακτικές και κοσμοαντιλήψεις» λέει η Garbi Schmidt, κοινωνιολόγος από το Δανικό Ινστιτούτο Κοινωνικών Ερευνών στην Κοπεγχάγη (στμ. κύριο βιβλίο της το «Islam in Urban America», 2005).

Πραγματικά, ο πλέον διαδεδομένος τύπος του ευρωπαϊκού Ισλάμ είναι «ο μουσουλμάνος με την έννοια της κουλτούρας» -αυτοί που θεωρούν τον εαυτόν τους μουσουλμάνο αλλά δεν ακολουθούν τους κανόνες της θρησκευτικότητας. «Σε αντίθεση με πολλές μουσουλμανικές χώρες στην Ευρώπη οι άνθρωποι έχουν την δυνατότητα της επιλογής του τρόπου ζωής τους. Και πολλοί διατηρούν την πίστη ως ιδιωτική, προσωπική υπόθεση ελάχιστα σχετιζόμενη με τα εξωτερικά χαρακτηριστικά της θρησκείας –τζαμιά, ιμάμηδες και τα λοιπά» - λέει ο Αχμέτ Χαλίλ, που μεγάλωσε στο Λονδίνο και κατάγεται από το Κάιρο. Ο εικοσιεπτάχρονος δικηγόρος είναι εξαιρετικά απασχολημένος με την καριέρα του και τους φίλους του και γι’ αυτό στο τζαμί πηγαίνει όχι συχνότερα από 2-3 φορές τον χρόνο.

Σύμφωνα με μελέτες Γάλλων κοινωνιολόγων στην Γαλλία μόνο το 5% των μουσουλμάνων επισκέπτονται τακτικά τα τζαμιά και περίπου το 1/3 προσεύχεται καθημερινά έστω μια φορά. Τόσο χαμηλή θρησκευτικότητα ελάχιστα διαφοροποιείται από την θρησκευτικότητα των Ευρωπαίων χριστιανών. Έτσι εάν στην Αγγλικανική εκκλησία τυπικά ανήκουν 13,4 εκατομμύρια πιστοί, με κανονική συχνότητα στις λειτουργίες πηγαίνουν μόνο τα 2 εκατομμύρια.

Πάντως, με την πρώτη ματιά η θρησκευτικότητα των μουσουλμάνων εκπλήσσει: επισκεπτόμενος τα τζαμιά σε διάφορες πόλεις από την Κοπεγχάγη έως το Μπέρμιγχαμ ο συντάκτης του «EXPERT» διαπίστωσε το πόσο κατάμεστα ήσαν. Σε ένα από τα τζαμιά του Άμστερνταμ δεν υπήρχαν θέσεις για όλους και οι πιστοί προσεύχονταν στον δρόμο, απλώνοντας τα χαλάκια επάνω στο λιθόστρωτο. Ευτυχώς, η βροχή, που πρόβλεψαν οι μετεωρολόγοι, δεν έπεσε. Αλλά η αιτία μάλλον αυτού του φαινομένου δεν είναι τόσο η θρησκευτικότητα των μουσουλμάνων όσο η ανεπάρκεια των τζαμιών.

«Στη Βρετανία εκατομμύρια τετραγωνικά μέτρα εκκλησιών και τον 21ο αιώνα μένουν κατά κύριο λόγο άδειες. Και εάν γεμίζουν είναι μόνο από τους τουρίστες. Την ίδια ώρα τα τζαμιά διαθέτουν λίγες χιλιάδες τετραγωνικά μέτρα» είπε ο David Motadel, επιστημονικός συνεργάτης του πανεπιστημίου του Cambridge.

Πραγματικά, τα περισσότερα τζαμιά στην Ευρώπη είναι διαμορφωμένοι κινηματογράφοι, αίθουσες γυμναστικής, εστιατόρια, ακόμη και οικίες. Τζαμιά κτισμένα εξ αρχής γι’ αυτό τον σκοπό, με θόλους και μιναρέδες, αποτελούν μόνο το 10-15% απ’ όσα λειτουργούν στην Ευρώπη (στην Γερμανία τα 200 από τα 1200 είναι εντυπωσιακά κτίρια με θόλο και μιναρέδες).Έτσι πολλοί κάτοικοι των ευρωπαϊκών πόλεων δεν γνωρίζουν ότι κάπου στην γειτονιά τους υπάρχει τζαμί, καθώς δεν προβάλουν διακριτά χαρακτηριστικά. Ο συντάκτης του «EXPERT» χρειάστηκε 20 λεπτά μέχρι να βρει ένα τζαμί, στα ήσυχα προάστια της Κοπεγχάγης: δεν ξεχώριζε σε τίποτε από τα γειτονικά σπίτια, με μόνη εξαίρεση τη σεμνή μεταλλική ταμπέλα στην είσοδο.

Ριζοσπαστικοποίηση

Το να ωραιοποιούμε, όμως, τις σχέσεις των μουσουλμανικών κοινοτήτων με τους Ευρωπαίους επίσης δεν είναι σωστό. Οι μουσουλμάνοι όλο και πιο επίμονα διεκδικούν να παίξουν σημαντικότερο και, συχνά ακόμη, ιδιαίτερα διακριτό ρόλο. Και η εξάπλωση της ισλαμικής επιρροής στην Ευρώπη οδηγεί σε μεγάλες μεταστροφές.

Πρέπει να πούμε ότι, την οικοδόμηση νέων τζαμιών είναι ελάχιστοι αυτοί που θα την εμποδίσουν –έστω και έπειτα από μακρά αντιδικία οι αρχές των πόλεων, συνήθως, επιτρέπουν την οικοδόμηση νέου τζαμιού. Στην ίδια την Κολωνία, έπειτα από πολύμηνες συζητήσεις, η οικοδόμηση του τζαμιού με τους 55μετρους μιναρέδες ενεκρίθη. Στην Φραγκφούρτη δεν χρειάστηκε ούτε διάλογος. «Το 40% του πληθυσμού της Φραγκφούρτης το αποτελούν οι μετανάστες. Σε όποιον δεν αρέσει αυτό, ας φύγει!», διακήρυξε, σε συνεδρίαση της Δημοτικής Επιτροπής για την Εκπαίδευση και την Ένταξη με αφορμή την οικοδόμηση νέου τζαμιού στην περιοχή Hauzen, το μέλος της Narges Eskandari Grünberg, ιρανικής καταγωγής.

Πριν από 25 έτη, η Narges Eskandari ξέφυγε από την ισλαμική επανάσταση και κατέφυγε στη Γερμανία. Σήμερα, όμως, κάποιοι πολιτικοί άρχισαν να μιλούν για τη πιθανότητα ισλαμικής επανάστασης που απειλεί την Ευρώπη. Όλο και περισσότεροι Γερμανοί προσηλυτίζονται στο Ισλάμ τα τελευταία χρόνια. Ενώ το 2005, σύμφωνα με τις μουσουλμανικές ενώσεις της Γερμανίας (στη χώρα δεν υπάρχει ενιαία ισλαμική οργάνωση και οι αρχές ενημερώνονται από τα στοιχεία των σημαντικότερων μουσουλμάνων ενώσεων), στο Ισλάμ προσηλυτίστηκαν περίπου 1.000 Γερμανοί, το 2006 ο αριθμός των ονομαζόμενων προσήλυτων έφθασε τα 4.000 άτομα. Συνολικά τα τελευταία χρόνια στο Ισλάμ προσχώρησαν περίπου 18 χιλιάδες Γερμανοί, ενώ το μερίδιο των καθολικών στον πληθυσμό μειώθηκε την τελευταία δεκαετία κατά 7% ή 2 εκατομμύρια.

Το πρόβλημα είναι ότι οι προσήλυτοι προσχωρούν συχνότερα στις πιο ριζοσπαστικές εκδοχές του Ισλάμ. Το Σεπτέμβριο του προηγούμενου έτους οι γερμανικές ειδικές υπηρεσίες συνέλαβαν τρεις μουσουλμάνους, οι οποίοι ετοίμαζαν τρομοκρατικά κτυπήματα σε γερμανικό έδαφος. Για την επίθεση στο αεροδρόμιο της Φραγκφούρτης και στην αμερικανική αεροπορική βάση στο Ramstein οι τρομοκράτες είχαν ετοιμάσει μερικές εκατοντάδες κιλά εκρηκτικής ύλης. Δύο από τους τρεις τρομοκράτες ήσαν Γερμανοί που είχαν προσηλυτισθεί στο Ισλάμ.

Εφέτος την άνοιξη, συνελήφθησαν 9 ισλαμιστές από την γερμανική αστυνομία λόγω υποψιών για προετοιμασία τρομοκρατικών ενεργειών και οι αρχές δεν αμφιβάλλουν ότι μεταξύ των προσήλυτων υπάρχουν ακόμη τρομοκράτες που δεν έχουν αποκαλυφθεί. «Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι προσήλυτοι έχουν ροπή προς τον ριζοσπαστισμό πολύ περισσότερο από τους μουσουλμάνους που μεγάλωσαν σε μουσουλμανικές οικογένειες» δήλωσε μετά την σύλληψη των πρώτων υπόπτων ο τότε υπουργός Εσωτερικών και τώρα πρωθυπουργός της Βαυαρίας Guenter Bekstein. «Με το ριζοσπαστισμό τους επιδιώκουν να αυτοεπιβεβαιωθούν στη νέα θρησκεία και να αποκτήσουν το αναγκαίο κύρος».

Ιδιαίτερα ισχυρό είναι το θρησκευτικό ενδιαφέρον στους μετανάστες δεύτερης γενιάς, γεννημένους στην Ευρώπη και συχνότερα κατόχους της ιθαγένειας της χώρας που μένουν. «Αυτό το φαινόμενο παρατηρείται όχι μόνο μεταξύ των μουσουλμάνων. Η πρώτη γενιά των μεταναστών είναι ήσυχη, σιωπηλή, σφιγμένη. Η δεύτερη γενιά επιθυμεί να αποκτήσει περισσότερα δικαιώματα να έχει την δική της φωνή. Δημιουργεί θρησκευτικές ομάδες για να έχει το αίσθημα του ανήκειν σε μια κοινή υπόθεση, το αίσθημα της «πατρίδας». Η παλαιά πατρίδα τούς έγινε ξένη, η νέα δεν τους παρείχε την δυνατότητα να εδραιωθούν στην κοινωνία. Γι’ αυτό η άστεγη ψυχή επιδιώκει να στεριώσει εκεί όπου, όπως της φαίνεται, μπορεί να βρει αλληλεγγύη» λέει στο «EXPERT» ο καθηγητής Heinz Nussbaumer, Αυστριακός με ειδίκευση στο Ισλάμ και για πολλά χρόνια εκπρόσωπος δύο αυστριακών Ομοσπονδιακών Προέδρων (στμ. το βιβλίο του «Der Moench in Mir», είναι αφιερωμένο στο προσκύνημά του στο Άγιο Όρος).

Οι αποτυχίες της ενσωμάτωσης

Ένα από τα χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτυχίας της ενσωμάτωσης της δεύτερης γενιάς Ευρωπαίων μουσουλμάνων είναι η ιστορία της ζωής του Μωχάμετ Σιντίκ Χαν. Ο πατέρας του ήταν ένας από τους χιλιάδες Πακιστανούς, οι οποίοι εγκατέλειψαν την πατρίδα τους και πήγαν μετανάστες στην Αγγλία, για να δουλέψει σε ένα εργοστάσιο κατασκευής ενδυμάτων. Γεννημένος το 1974, ο Μωχάμετ μεγάλωσε στα προάστια του Leeds, τελείωσε το σχολείο και το κολλέγιο, παντρεύτηκε (μάλιστα διάλεξε μόνος του τη σύζυγό του και δεν ακολούθησε την γονική επιλογή) και βρήκε εργασία σε ένα Κέντρο Νεολαίας. Όλα έδειχναν τέλεια, η ενσωμάτωση είχε επιτευχθεί. Και ξάφνου, τον Ιούλιο 2005, πήγε στο Λονδίνο, όπου μαζί με τρεις συνεργούς του, ανατινάχθηκε στον υπόγειο σιδηρόδρομο. Αυτή η τρομοκρατική ενέργεια αφαίρεσε τη ζωή από 56 ανθρώπους.

«Αυτό το γεγονός, αν και εξαιρετικά σπάνιο, καταδεικνύει την πιθανή τροχιά της ζωής των ευρωπαίων μουσουλμάνων, ιδιαίτερα τη δεύτερης γενιάς μεταναστών, οι οποίοι έχασαν την επαφή με την πατρίδα, αλλά δεν μπόρεσαν να ενσωματωθούν στο νέο περιβάλλον. Ο ριζοσπαστισμός κάποιου τμήματος της νεολαίας δείχνει τη σοβαρότητα του παράγοντα των γενεών στις κοινωνικές και εθνικές εντάσεις και συγκρούσεις στη σύγχρονη Ευρώπη», λέει η Amel Boubekeur από το παρισινό Ecole Nationale Superior (στμ. πρόσφατη εργασία της «European Islam: The Challenges for Society and Policy», 2007). Μάλιστα τώρα, που μεταξύ των μουσουλμάνων η νεολαία είναι εξαιρετικά πολυπληθέστερη απ’ ότι μεταξύ του βασικού πληθυσμού των ευρωπαϊκών χωρών, αυτή η σύγκρουση γίνεται πιο οξεία.

Στη Βρετανία οι νέοι έως 16 ετών αποτελούν το 20% του πληθυσμού, ενώ μεταξύ των μουσουλμάνων αυτός ο δείκτης φθάνει στο 38%. Στη Δανία οι μουσουλμάνοι είναι συνολικά 3,8% του πληθυσμού, αλλά περίπου 10% όλων των παιδιών που γεννιούνται στη χώρα και 25% όσων γεννιούνται στην Κοπεγχάγη. Στο Άμστερνταμ, στη Χάγη και στο Ρότερνταμ οι μουσουλμάνοι συνιστούν το 60% του πληθυσμού κάτω των 20 ετών.

Ο αστικός και περιαστικός νεαρός μουσουλμανικός πληθυσμός που ζει σε ψηλές πολυκατοικίες στα φτωχά προάστια αισθάνεται όλο και μεγαλύτερη αντίθεση με τις μέσες και ώριμες ηλικίες του λευκού πληθυσμού. Αυτή η σύγκρουση, η οποία έχει οικονομικές και κοινωνικές αιτίες, παίρνει θρησκευτικό τόνο. Οι αιτίες γι’ αυτό είναι πολλές, και κύρια το μορφωτικό έλλειμμα, το οποίο από την μια πλευρά περιορίζει τις βιοτικές δυνατότητες των μεταναστών και των απογόνων τους και από την άλλη τους κάνει φανατικούς οπαδούς της ριζοσπαστικής προπαγάνδας των εξτρεμιστών» λέει ο Jon Snow από το πανεπιστήμιο του Bradford. Για τη μουσουλμανική νεολαία το Ισλάμ καθίσταται σοβαρός παράγων της πολιτιστικής του ταυτότητας, η οποία φέρει στοιχεία αντι-κουλτούρας και αντιπαλότητας με τον περιβάλλοντα κόσμο.
[…]

Στη θέση του Μαρξ

Έως τα τέλη της δεκαετίας του 1980, παρά τον ήδη μεγάλο αριθμό των μουσουλμανικών κοινοτήτων, οι μουσουλμάνοι ηγέτες στην Ευρώπη συμπεριφέρονταν με χαμηλούς τόνους. Η πλειοψηφία των μουσουλμάνων θεωρούσαν τους εαυτούς τους είτε ως μετανάστες είτε ως προσωρινούς κατοίκους, και υπολόγιζαν ότι κάποια στιγμή θα επέστρεφαν στις πατρίδες τους. Μάλιστα, κατά την διάρκεια των αραβοϊσραηλινών πολέμων του 1967 και του 1973 μεταξύ των μουσουλμανικών πληθυσμών δεν παρατηρήθηκε καμία πολιτική κινητικότητα. Οι μετανάστες χωρίς δεσμεύσεις από θρησκευτική πίστη, προτίμησαν απλά να υποστηρίξουν τα αριστερά κόμματα, καθώς ήσαν κατά του ρατσισμού και του εθνικισμού. Ακόμη μέχρι το 1970 οι Βρετανοί μουσουλμάνοι (τους οποίους ο ντόπιος πληθυσμός ελάχιστα ξεχώριζε από τους Ινδούς) εξέφραζαν τη διαφορετικότητά τους από τη πλειοψηφία με εθνικό και όχι θρησκευτικό κριτήριο. Στη Γερμανία και στην Ολλανδία ήσαν Τούρκοι, και στη Γαλλία Αλγερινοί και Μαροκινοί. Γι’ αυτό ο τυπικά μουσουλμανικός (και γι’ αυτό όχι σπάνια κοσμικός και αντικληρικαλικός) μεταναστευτικός πληθυσμός υποστήριζε τα σοσιαλιστικά και κομμουνιστικά κόμματα.

«Εν πολλοίς αυτό αντανακλούσε τις διαδικασίες στις ίδιες τις μουσουλμανικές χώρες. Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1970 ο ισλαμισμός συνδεόταν με τα αντιδραστικά μοναρχικά καθεστώτα, τύπου Σαουδικής Αραβίας, η οποία διέφερε σε πολύ μεγάλο βαθμό από τον σύγχρονο εθνικισμό στην Αίγυπτο του Νάσερ ή τον επαναστατικό σοσιαλισμό, οι οποίοι ήταν πολύ δημοφιλείς σε πολλές χώρες της Εγγύς Ανατολής εκείνη την εποχή» -μας διηγείται ο David Motadel από το πανεπιστήμιο του Cambridge.

Αλλά από τότε επισυνέβησαν δύο σοβαρές αλλαγές.

Η πρώτη έχει σχέση με τον μουσουλμανικό κόσμο: τα κοσμικά καθεστώτα στις ισλαμικές χώρες και η σχετιζόμενη μαζί τους πολιτική σταδιακά έχαναν το κύρος τους. Από την άλλη πλευρά η πετρελαϊκή κρίση αύξησε κατά πολύ τα έσοδα των παραδοσιακών μοναρχιών της Σαουδικής Αραβίας και των γειτονικών χωρών, Η ισλαμική επανάσταση στο Ιράν το 1979 έκανε το Ισλάμ πολιτικό – γεννήθηκε το πρώτο θεοκρατικό κράτος στο μουσουλμανικό κόσμο.
Η δεύτερη αλλαγή: η μετατόπιση της πολιτικής ζυγαριάς στην Ευρώπη.

«Με την κρίση του σοσιαλιστικού συστήματος στην ΕΣΣΔ και στην Ανατολική Ευρώπη στα τέλη της δεκαετίας του 1980, οι αριστερές ιδέες στην Ευρώπη υπέστησαν πλήγματα. Εάν στη δεκαετία του ’70 αυτές αντιπροσώπευαν σοβαρή εναλλακτική πρόταση στις κυρίαρχες ιδέες, στη δεκαετία του ’90 αυτό έπαψε να ισχύει. Πρώτον, ο σοσιαλισμός έχασε το κύρος του από την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης. Και δεύτερον, πολλά στοιχεία της αριστερής ιδεολογίας –εργατικά δικαιώματα, φεμινισμός, πολιτική ορθότητα, αγώνας για το περιβάλλον, αγώνας ενάντια στο ρατσισμό και στον εθνικισμό και τα λοιπά- πέρασαν στην δυτική κυρίαρχη σκέψη» λέει στο «EXPERT» ο Michael Kerr από το London School of Economics (στμ. «Approaches to power-sharing in Northern Ireland and Lebanon», 2007).

Το κενό της ιδεολογίας διαμαρτυρίας δεν διατηρήθηκε για καιρό. Έσπευσαν να το καλύψουν τάχιστα οι ιδέες του πολιτικού Ισλάμ, εισαγόμενες από τις μουσουλμανικές χώρες από τους μετανάστες. Η τεχνολογική πρόοδος (δορυφορική τηλεόραση, η διάδοση του διαδικτύου και του e-mail) απλοποίησαν και επιτάχυναν τη μετάδοση των ριζοσπαστικών ιδεών στην Ευρώπη.

Όπως σημειώνει ο Γάλλος κοινωνιολόγος Olivier Roy (στμ. βιβλία του «The Failure of Political Islam» και «Secularism Confronts Islam») «όταν οι αριστερές ιδέες κατέρρευσαν, στη θέση τους εμφανίστηκαν οι ισλαμιστές. Το Ισλάμ αντικατέστησε τον μαρξισμό σαν ιδεολογία διαμαρτυρίας ενάντια στην υπάρχουσα τάξη πραγμάτων». Τότε εμφανίστηκε και στην Ευρώπη σημαντικός αριθμός χριστιανών και άθεων που ασπάζονταν το Ισλάμ.

Στην καθαρή του μορφή το πολιτικό Ισλάμ άπλωσε την επιρροή του μόνο μεταξύ ενός μικρού, αλλά πολύ ενεργητικού, αριθμού Ευρωπαίων μουσουλμάνων. Πρώτη δοκιμή δύναμης για το πολιτικό Ισλάμ στην Ευρώπη στάθηκε η εκστρατεία διαμαρτυρίας εναντίον των «Σατανικών στίχων» του Σαλμάν Ρουσντί το 1989. «Τότε, ιδιαίτερα οι Βρετανοί μουσουλμάνοι έπαυσαν να προβάλουν την ταυτότητα αποκλειστικά του “προερχόμενου από την νότια Ασία” αλλάζοντας την σε αυτή του “μουσουλμάνου”» είπε στο «EXPERT» ο Philip Lewis, καθηγητής κοινωνιολογίας από το πανεπιστήμιο του Bradford στη βόρεια Αγγλία, ενός από τα βασικά μουσουλμανικά κέντρα της Βρετανίας (στμ. συγγραφέας του βιβλίου «Young, British and Muslim»).

Η τάση προς το πολιτικό Ισλάμ ενισχύθηκε χάρη στο ότι στην Ευρώπη εγκαταστάθηκαν πολλοί ισλαμιστές από τις μουσουλμανικές χώρες, στις οποίες τους καταδίωκαν. Το Λονδίνο, τη τελευταία δεκαετία, παίζει το ρόλο στη πολιτική ζωή της εγγύς ανατολής που έπαιζε η Βηρυτός μέχρι την έκρηξη του εμφυλίου πολέμου στο Λίβανο το 1975. Ιδιαίτερα στο Λονδίνο, και όχι στη Δαμασκό, τη Βαγδάτη ή το Ριάντ, στάθηκε δυνατό να εκδηλωθούν οι εκπρόσωποι διαφόρων τάσεων του ισλάμ – από τους συντηρητικούς Βαχαμπίτες και Σαλαφιστές έως τους λάτρεις του μυστικιστικού Σουφισμού και επίσης τους οπαδούς του μετριοπαθούς Ισλάμ ή του κοσμικού κράτους.

Στο Λονδίνο συστάθηκε η πρώτη επιτροπή «πρώην μουσουλμάνων», στην οποία μπήκαν όσοι επέμειναν στο δικαίωμα να απαρνηθούν τη θρησκεία τους (αυτό, από την άποψη οπαδών του Ισλάμ, θεωρείται σοβαρό, αν όχι θανάσιμο, αμάρτημα).

«Αυτή η κατάσταση αποδείχθηκε νέα για τους μουσουλμάνους. Οι σοβαρές πνευματικές συζητήσεις δεν αποτελούσαν χαρακτηριστικό του ισλαμικού κόσμου για αιώνες, όταν οι ιμάμηδες ήταν αναγκασμένοι να εξυπηρετούν τις απαιτήσεις των κρατών. Αλλά στην Ευρώπη ο περιορισμός στις συζητήσεις και στην ελευθερία λόγου άρθηκαν, κάτι που δημιούργησε μια εντελώς νέα κατάσταση. Οι ριζοσπάστες ιμάμηδες δεν είχαν πλέον ανάγκη, να «κρυφοκοιτάζουν» προς την εξουσία προπαγανδίζοντας τις ιδέες τους. Η Ευρώπη αποδείχθηκε η πιο ριζοσπαστική περιφέρεια του μουσουλμανικού κόσμου» λέει η Garbi Schmidt. Το ότι εδώ πραγματοποιούνται οι πιο μαζικές συγκεντρώσεις για την Παλαιστίνη, την εισβολή της δυτικής συμμαχίας στο Ιράκ ή την εποχή του σκανδάλου με τα δανικά σκίτσα το 2006, αντανακλά αυτή τη κατάσταση.

Παρ’ όλα αυτά το πολιτικό Ισλάμ δεν έγινε σοβαρή ενοποιητική δύναμη μεταξύ των μουσουλμάνων της Ευρώπης. Καθώς ήταν διαμοιρασμένοι στις ενώσεις τους –ανά χώρα διαβίωσης (Γαλλία, Γερμανία, Βρετανία), ανά χώρα προέλευσης (Τουρκία, Μαρόκο, Μπανγκλαντές), ανά ισλαμικό κλάδο, έτσι κι έμειναν. Δεν εμφανίστηκαν πολιτικά κόμματα που να ενώνουν τους μουσουλμάνους, όχι μόνο στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά επίσης εντός ξεχωριστών κρατών. Αλλά αυτό απλώς διευκόλυνε τη δουλειά των ριζοσπαστών μουσουλμάνων, που έτσι μονοπωλούν την ιδέα της πανισλαμικής τζιχάντ.

Ο πόλεμος των τζαμιών

«Οι Ευρωπαίοι μουσουλμάνοι βρίσκονται μονίμως σε συνθήκες ανταγωνιστικής πίεσης. Δυνάμεις στο εσωτερικό των ευρωπαϊκών κρατών επιδιώκουν να τους προσελκύσουν στην αποδοχή των κοινωνιών, στις οποίες διαβιούν, την ίδια ώρα που οι διεθνείς παράγοντες τους προδιαθέτουν σε παγκόσμιες και πανισλαμικές συμπεριφορές. Οι ιμάμηδες και τα θρησκευτικά ιδρύματα με ιδιαίτερα ενεργό τρόπο επιδιώκουν να επηρεάσουν τη σκέψη των ευρωπαίων μουσουλμάνων. Πρώτον, επειδή ενδιαφέρονται για τη διατήρηση των δεσμών τους με τις μουσουλμανικές χώρες. Δεύτερον, επειδή αρκετά κράτη της Εγγύς Ανατολής χρηματοδοτούν την κατασκευή και συντήρηση τζαμιών, μεντρεσέδων και ισλαμικών πολιτιστικών κέντρων» λέει στο «EXPERT» η Jytte Klausen (στμ. πρόσφατο βιβλίο της το «The Challenge of Islam: Politics and Religion in Western Europe», 2005), Δανή κοινωνιολόγος, που σήμερα εργάζεται στο αμερικανικό πανεπιστήμιο Brandeis.

Πραγματικά, σε όλη την Ευρώπη οι κυβερνήσεις των μουσουλμανικών κρατών, οι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις και τα Ιδρύματα ανταγωνίζονται ενεργά για την επιρροή μεταξύ των μουσουλμάνων της Ευρώπης. Η δραστηριότητά τους επενεργεί σε αυτές τις συγκεκριμένες μορφές του Ισλάμ, οι οποίες διαδίδονται στην Ευρώπη, και επίσης στην πολιτική δραστηριότητα των ευρωπαίων μουσουλμάνων.

«Η Ευρώπη έγινε το πεδίο μάχης μεταξύ των κυβερνήσεων της Σαουδικής Αραβίας, της Τουρκίας, της Αλγερίας, του Μαρόκου και του Πακιστάν για το μυαλό των μουσουλμάνων. Οι Ευρωπαϊκές κυβερνήσεις πάντοτε έκλειναν τα μάτια, διότι φοβούνταν να αναμειχθούν. Επιπλέον, ήδη μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1990, η σκέψη στην Ευρώπη θεμελιώθηκε στην ιδεολογία του ψυχρού πολέμου, επειδή οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις είδαν τον κίνδυνο του μόνο στον σοσιαλισμό, αλλά όχι στο Ισλάμ. Από αυτή την άποψη αυτή η ισλαμική Σαουδική Αραβία συνιστούσε μικρότερο κακό από ότι οι χώρες που πρόβαλαν μορφές σοσιαλισμού, όπως η Συρία και το Ιράκ» λεει η Amel Boubekeur.

Ως αποτέλεσμα, την πιο ισχυρή επιρροή στο δίκτυο τζαμιών και ισλαμικών κέντρων στην Ευρώπη βρέθηκε να τη διαθέτει η Σαουδική Αραβία. Χώρα που ήδη από το 1962 δημιούργησε τον «Παγκόσμιο Μουσουλμανικό Σύνδεσμο» για την διάδοση των συντηρητικών βαχαμπιτικών εκδοχών του Ισλάμ. Η πετρελαϊκή έκρηξη των δεκαετιών του 1970, και έπειτα το 2000, έδωσε στο σαουδαραβικό βασίλειο, στη γη του οποίου βρίσκονται οι ιερές για τους μουσουλμάνους Μέκκα και Μεδίνα, τα μέσα για την δραστήρια επέκταση της επιρροής του εκτός συνόρων, κυρίως στην Ευρώπη.

Οι Ευρωπαίοι δημοσιογράφοι παρακολουθούν τον έλεγχο της δράσης των τζαμιών, που χρηματοδοτούνται με σαουδαραβικά κεφάλαια. Όπως διηγήθηκε στην τηλεοπτική έρευνα «Πανόραμα» του βρετανικού καναλιού BBC ένας από τους Μπαγκλαντέζους ιμάμηδες, το τζαμί του οποίου στο ανατολικό Λονδίνο οικοδομήθηκε από τους Σαουδάραβες, «όταν η Σαουδική Αραβία δίνει με το ένα χέρι χρήματα για την οικοδόμηση τζαμιών, με το άλλο δίνει τον κατάλογο, για όσα πρέπει να μιλά ο πιστός, και για όσα όχι». Η Σαουδική Αραβία, έγινε ένας από τους κύριους χορηγούς του ευρωπαϊκού Ισλάμ, οικοδόμησε περίπου 700 τζαμιά και μουσουλμανικά κέντρα στις ευρωπαϊκές χώρες, από τη Νορβηγία μέχρι τη Βοσνία. Ο βασιλιάς της Σαουδικής Αραβίας προσωπικά έδωσε τα κεφάλαια στο Κέντρο Ισλαμικών Μελετών της Οξφόρδης, το κτίριο του οποίου οικοδομήθηκε στο κέντρο της πόλης με τη γοτθική αρχιτεκτονική. Με σαουδαραβικά χρήματα οικοδομήθηκαν επίσης: το μεγάλο τζαμί της Λυών, τα ισλαμικά κέντρα του Λονδίνου, του Εδιμβούργου, της Γενεύης, της Ρώμης και της Μαδρίτης.

Αλλά η Σαουδική Αραβία, παρά την γενναιοδωρία της, δεν έχει το μονοπώλιο στον έλεγχο του ευρωπαϊκού Ισλάμ. Οι κοσμικές κυβερνήσεις της Αλγερίας του Μαρόκου και της Τουρκίας δραστήρια εκμεταλλεύονται τα χρηματοδοτούμενα από αυτές τζάμια στην Ευρώπη ώστε να μειώσουν τον ριζοσπαστισμό μεταξύ των συμπατριωτών τους στην Ευρώπη. Αυτές οι χώρες και τα υπουργεία για τα θρησκευτικά ζητήματα με επιμέλεια επιλέγουν τους ιμάμηδες, οι οποίοι στην συνέχεια έχουν την ευθύνη των τζαμιών και τα θρησκευτικά σχολεία στο εξωτερικό. Η Αλγερία και το Μαρόκο ελέγχουν πάνω από τα μισά τζαμιά στη Γαλλία, παρέχοντας στους πρώην υπηκόους τους την δική τους, λιγότερο συντηρητική εκδοχή του Ισλάμ απ’ ότι οι Σαουδάραβες.

Οι τουρκικές αρχές δείχνουν δραστηριότητα μέσω της Διεύθυνσης Θρησκευτικών Υποθέσεων (γνωστή ως DITIB) ιδιαίτερα στη Γερμανία στο Βέλγιο και στην Ολλανδία. Ο κοσμικός χαρακτήρας της τουρκικής δημοκρατίας βρίσκει αντανάκλαση στην πολύ μετριοπαθή άποψη του Ισλάμ που κηρύττουν (τόσο στη Τουρκία όσο και στις χώρες της Ευρώπης) οι Τούρκοι ιμάμηδες που πληρώνονται από τον κρατικό προϋπολογισμό της Τουρκίας.

Σε όλη την Ευρώπη μεταξύ των τζαμιών που χρηματοδοτούνται από το εξωτερικό γίνονται ιδεολογικές συγκρούσεις. Μερικές φορές περνούν και σε σωματική βία. Για παράδειγμα στο παρισινό προάστιο Évry οι Μαροκινοί ιμάμηδες απέκτησαν τον έλεγχο του τοπικού τζαμιού και απαλλάχθηκαν από τους Αλγερινούς ιμάμηδες μόνο τότε αφού οι Μαροκινοί κτύπησαν τους Αλγερινούς με μεταλλικούς λοστούς.

Εξαιτίας του γεγονότος ότι οι ιμάμηδες στην Ευρώπη τοποθετούνται από το εξωτερικό, οι ηγέτες του Ισλάμ αποδεικνύονται λιγότερο ενσωματωμένοι στην ευρωπαϊκή κοινωνία. Στη Γαλλία για παράδειγμα, μόνο το 4% των επαγγελματιών ιμάμηδων έχουν γαλλική υπηκοότητα. Το πρόβλημα της ενσωμάτωσης δεν αφορά μόνον τους ιμάμηδες.

«Σε όλες τις οργανώσεις των μεταναστών στην Ευρώπη υπάρχει ένα κοινό χαρακτηριστικό –στο σύνολό τους εκφράζουν απροθυμία ώστε οι μουσουλμάνοι μετανάστες και οι απόγονοί τους εύκολα και απλά να αφομοιωθούν ή να ενσωματωθούν στην ευρωπαϊκή κοινωνία. Οι ξένοι ιμάμηδες με εντονότερη δραστηριότητα αντιδρούν στο να πηγαίνουν τα παιδιά των μουσουλμάνων στα κρατικά σχολεία» λέει η Jocelyne Cesari.

Ανεπιθύμητοι Μουσουλμάνοι

Όσο και να είναι παράδοξο, στη ριζοσπαστικοποίηση των μουσουλμάνων συμβάλουν η μη οξυδερκής πολιτική και η ακούσια αντίδραση της ευρωπαϊκής κοινής γνώμης. Και τις μεγαλύτερες διακρίσεις υφίστανται ακριβώς οι πλέον ενσωματωμένοι μουσουλμάνοι. Ακριβώς από αυτούς - μορφωμένοι και εργαζόμενοι σε θέσεις ευθύνης, που απαιτούν υψηλή εξειίκευση – η κοινωνία απαιτεί την άρνηση του αυτοπροσδιορισμού τους. Αγνοείται εντελώς το γεγονός ότι τα κύρια προβλήματα που αποδίδονται στο Ισλάμ: αναγκαστικός γάμος, ανισότητα των δύο φύλων και τα υπόλοιπα – είναι διαδεδομένα μεταξύ των χαμηλών κοινωνικών στρωμάτων της ισλαμικής κοινότητας. Οι μορφωμένοι μουσουλμάνοι ωθούνται σε χαμηλά αμειβόμενες εργασίες ή είναι υποχρεωμένοι να μεταναστεύσουν.

Η κάτοικος της Φραγκφούρτης Ελίφ Κοτς είναι Τουρκάλα, η οποία γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Γερμανία. Τώρα, η τριαντάχρονη Κοτς περνάει στο πανεπιστήμιο της Φραγκφούρτης τη δεύτερη ανώτατη εκπαίδευσή της και ετοιμάζεται για να δώσει απολυτήριες εξετάσεις. Όμως, το όνειρό της να γίνει καθηγήτρια της αγγλικής γλώσσας μπορεί και να μην πραγματοποιηθεί. Η αιτία είναι η μαντίλα, το χιτζάμπ (στμ. «Χιτζάμπ» σημαίνει «σωστή ένδυση και άρα σεμνότητα και ντροπή» σύμφωνα με την κα Ελεονόρα Σκουτέρη – Διδασκάλου, Κοινωνικής Ανθρωπολόγου στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης), την οποία φορά η ορθόδοξη μουσουλμάνα Κοτς. Λόγω αυτής της αιτίας το υπουργείο Παιδείας του κρατιδίου της Έσσης απλώς δεν την αφήνει να συμμετάσχει στις απολυτήριες εξετάσεις.

«Για να επιτραπεί η συμμετοχή στις απολυτήριες εξετάσεις κάθε φοιτητής πρέπει να κάνει διετή πρακτική» λέει η Έλιφ Κοτς. Στην αίτηση για πρακτική επισυνάπτεται φωτογραφία, στην οποία η ίδια φορούσε τη μαντίλα. Και έτσι στην απάντηση που πήρα από την υπηρεσία της παιδαγωγικής εκπαίδευσης, γίνεται λόγος στο ότι η μαντίλα έρχεται σε αντίθεση με τη χριστιανική παράδοση της Abendland (χριστιανική Δύση). «Καταλήγουμε στο ότι εγώ παρά το ότι δεν είμαι δασκάλα δεν μου επιτρέπεται να παρουσιαστώ στο σχολείο, και εάν δεν περάσω την πρακτική, δεν μπορώ να δώσω εξετάσεις».

Η Έλιφ Κοτς μιλά σε άπταιστη γερμανική γλώσσα, ίσως πιο καλά από πολλούς Γερμανούς. Έχει εμπειρία από τη δουλειά καθηγήτριας στη Μεγάλη Βρετανία, όπου έκανε πρακτική. Αλλά δεν μπορεί να εργαστεί σε σχολείο έως ότου απαρνηθεί τη πίστη της και δεν βγάλει τη μαντίλα. «Φοράω μαντίλα από τα δεκαοκτώ μου», συνεχίζει η Κοτς. «Οι γονείς μου ήσαν πολύ φιλελεύθεροι δεν μου έλεγαν τι να κάνω. Η μητέρα μου μάλιστα προσπάθησε να με πείσει να μην φορέσω τη μαντίλα, μου έλεγε ότι θα έχω πρόβλημα στο σχολείο. Αλλά είμαι πεπεισμένη ότι η μια μουσουλμάνα πρέπει να τη φορά. Και δεν καταλαβαίνω, γιατί η μαντίλα πρέπει να δημιουργεί φόβο. Εντέλει μεγάλωσα σε χριστιανική κοινωνία, αλλά έγινα μουσουλμάνα, γιατί τα παιδιά θα γίνουν μουσουλμάνοι μόνο επειδή η δασκάλα φορά μαντίλα; Σκέφτομαι ότι ο διάλογος για τις μαντίλες στο σχολείο αντανακλά τον υπάρχοντα φόβο στην κοινωνία. Κάποιον ωφελεί να προκαλείται φόβος για το Ισλάμ. Αλλά δεν μιλούν για αυτόν τον φόβο και η επιθετικότητα ξεσπά στη μαντίλα σαν σύμβολο. Σε αυτούς τους ανθρώπους «τους μπαίνει στο μάτι». Πολλές φορές ήρθα αντιμέτωπη με αυτό Για παράδειγμα κάποτε ο οδοντίατρός μου με ρώτησε : ‘μετά το πανεπιστήμιο θα επιστρέψετε στην πατρίδα σας;’ Τι θα έπρεπε να του απαντήσω ; Γεννήθηκα στη Γερμανία. Έχω γερμανική υπηκοότητα και την χώρα των προγόνων μου την γνωρίζω μόνο σαν τόπο διακοπών».

Τον εκνευρισμό της Κοτς μπορείς να το καταλάβεις. Αν και στα λόγια το γερμανικό κράτος διακηρύσσει την ισότητα των θρησκειών στην πράξη οι μουσουλμάνοι αποτελούν μειονότητα που υφίσταται διακρίσεις. Η απαγόρευση της μαντίλας στις μαθήτριες, που βασίζεται στην πρόφαση του διαχωρισμού κράτους και εκκλησίας, δεν θίγει τους εκπροσώπους των χριστιανικών εκκλησιών. Το καθολικό ράσο συνιστά τμήμα της χριστιανικής κουλτούρας της Abendland και γι’ αυτό δεν υφίσταται πρόβλημα με την ενσωμάτωσή της στη σχολική εκπαίδευση.

Η Γερμανία, έως σήμερα, παραμένει μια χώρα όπου οι χριστιανικές εκκλησίες είναι πιο ίσες από τις άλλες θρησκείες. Έτσι, ο ήχος της καμπάνας, σε αντίθεση με τη φωνή του μουεζίνη δεν υπόκειται στην απαγόρευση της κοινής ησυχίας τις νυχτερινές ώρες. Πρακτικά κάθε Κυριακή τα γερμανικά ημικρατικά τηλεοπτικά κανάλια μεταδίδουν τις καθολικές και προτεσταντικές λειτουργίες. Κατ’ απαίτηση της καθολικής εκκλησίας η Κυριακή έως τώρα παραμένει μέρα που τα καταστήματα παραμένουν κλειστά. Η καθολική και προτεσταντική εκκλησία διαθέτουν δικά τους σχολεία, παιδικούς σταθμούς και νοσοκομεία και η εφορία παίρνει από τους πιστούς ειδικό εκκλησιαστικό φόρο.«Οι μουσουλμάνοι αισθάνονται ότι δεν τους αντιμετωπίζουν με ισονομία. Και αυτό δημιουργεί θυμό», συνοψίζει ο Ruediger Lohlker.

Κατά τα λεγόμενα της Έλιφ Κοτς, αν και έχει πανεπιστημιακό πτυχίο δεν μπόρεσε να διοριστεί σε μια αξιοπρεπή θέση. Στο τέλος αναγκάστηκε να εργαστεί ως τηλεφωνήτρια σε call-center. Σήμερα, η Κοτς σκέφτεται στα σοβαρά να μεταναστεύσει στη Μεγάλη Βρετανία. Εκεί θα μπορέσει να ολοκληρώσει την εκπαίδευσή της και να αρχίσει να δουλεύει ως καθηγήτρια -όχι πλέον της αγγλικής αλλά της γερμανικής γλώσσας. Αν η μουσουλμάνα Κοτς δεν έβαζε τον φιλόδοξο στόχο να ασχοληθεί με εργασία υψηλής ειδίκευσης και βολευόταν με μια ζωή στα χαμηλότερα κοινωνικά στρώματα, αυτά τα προβλήματα δεν θα δημιουργούνταν.
Ισλαμική μεταρρύθμιση;

Η Ευρώπη σήμερα έχει γίνει χώρος πλατιάς συνάντησης της Δύσης και του Ισλάμ. Οι νέες δυνατότητες της επικοινωνίας, της πρόσβασης στη ευρεία πληροφόρηση, της δυνατότητας μετακίνησης και επαφών –εντείνουν την πίεση στο πλαίσιο των επιδράσεων στους μουσουλμάνους. Βοηθά τους ριζοσπαστικούς οπαδούς του πολιτικού Ισλάμ, αλλά δημιουργεί και αρχικές προϋποθέσεις για τη μεταμόρφωση του ίδιου του Ισλάμ.

«Η Ευρώπη σήμερα παίζει για το Ισλάμ το ρόλο που έπαιζαν για την Ευρώπη οι φιλελεύθερες Κάτω Χώρες την εποχή του Διαφωτισμού. Για διάστημα 100 ετών μετά το 1660, οι Κάτω Χώρες έγιναν η γη της ελευθερίας, όπου μπορούσαν να εγκατασταθούν όσοι εκδιώχθηκαν από τις χώρες τους λόγω των ριζοσπαστικών ιδεών τους», είναι η άποψη του καθηγητή πολιτικών επιστημών του Πανεπιστημίου του Άμστερνταμ Marcel Maussen (στμ. σήμερα Βοηθός Καθηγητής στο Migration and Ethnic Studies (IMES), η διατριβή του είχε τίτλο «Constructing Mosques. The governance of Islam in France and the Netherlands»).

Στη σύγχρονη Ευρώπη, οι μελετητές του Ισλάμ (θρησκευόμενοι ή μη) μπορούν να κάνουν κριτική και αναλύσεις στο Κοράνι ακριβώς όπως πριν από αιώνες οι προγενέστεροι έκαναν κριτική και ανέλυαν τη Βίβλο και τη Τορά. Σήμερα πολλοί μουσουλμάνοι μελετητές ήδη αναγνωρίζουν ότι, το Κοράνι (όπως και η Βίβλος) δημιουργήθηκε στη διάρκεια μιας μακράς ιστορικής περιόδου στη βάση μιας σειράς πηγών. Αυτή η προσέγγιση έρχεται σε αντίθεση με την άποψη, που είναι διαδεδομένη στη Μέση Ανατολή: το Κοράνι υπαγορεύτηκε στον προφήτη από τον Θεό, τον 7ο αιώνα.

Το αποτέλεσμα αυτής της κριτικής και ανάλυσης των μουσουλμανικών κειμένων είναι η εμφάνιση μιας πλειάδας μουσουλμάνων διανοουμένων, οι οποίοι διαμορφώνουν μια νέα ευρωπαϊκή εκδοχή του Ισλάμ. Μεταξύ αυτών ο Nasr Hamid Abu Zayd (στμ. πέθανε το 2010), ο οποίος υποχρεώθηκε να εγκαταλείψει την Αίγυπτο και να μεταναστεύσει στην Ολλανδία, όπου διδάσκει στα Πανεπιστήμια της Ουτρέχτης και του Leiden. Στη Γαλλία εργάζεται ο Σύριος λόγιος Bassam Tahhan, καθηγητής της Αραβικής λογοτεχνίας και ειδικός στο Κοράνι), ο οποίος επιδιώκει να διαμορφώσει ένα «προτεσταντικό Ισλάμ». Ο τελευταίος βεβαιώνει ότι «το να διαβάζεις το Κοράνιο ορθολογικά σημαίνει να αναγνωρίζεις ότι είναι ανοιχτό σε ερμηνείες και μπορεί να έχει πολλαπλές ερμηνείες».

Κάποιοι από τους μουσουλμάνους διανοούμενους στην Ευρώπη ασχολούνται με την επεξεργασία απόψεων για τη ζωή των μουσουλμάνων σε μη ισλαμικό περίγυρο. Έτσι κατεδαφίζουν τα όνειρα των ριζοσπαστών, οι οποίοι υποθέτουν ότι στόχος του Ισλάμ στην Ευρώπη πρέπει να είναι η μετατροπή «του κόσμου των απίστων σε κόσμο του Ισλάμ». Για παράδειγμα ο Bassam Tibi, καθηγητής Διεθνών Σχέσεων, καλεί τους μουσουλμάνους να δεχτούν τις συνθήκες της κυρίαρχης κουλτούρας της κουλτούρας της πλειοψηφίας στην οποία βρέθηκαν ως αποτέλεσμα της μετανάστευσής τους στην Ευρώπη. Κατά την άποψή του, αυτό σημαίνει αναγνώριση των υψηλών αρχών της ελευθερίας της προσωπικότητας.

«Η συλλογική ταυτότητα των πολιτών της κοινωνίας πρέπει να βρίσκεται υπεράνω της θρησκευτικής ταυτότητας. Βεβαίως, τα θρησκευτικά καθήκοντα μπορεί να τα ασκεί κάποιος στην ιδιωτική του ζωή, αλλά στο κοινωνικό πλαίσιο πρέπει να κρίνεται μόνο η ιδιότητα του πολίτη» - βεβαιώνει ο ίδιος. Με αυτό τον τρόπο, μέσω ανάλογης ιδεολογίας, θεωρεί ο Tibi ότι μπορεί να βρεθεί η βάση για την ένωση των μουσουλμάνων και της χριστιανο-αθεϊκής πλειοψηφίας του ευρωπαϊκού πληθυσμού.

Τις ίδιες ιδέες εκφράζει και ο επιστημονικός συνεργάτης του Κέντρου Ισλαμικών Ερευνών στην Οξφόρδη Tariq Ramadan (στμ. Ελβετικής υπηκοότητας φιλόσοφος, θεολόγος, ποιητής, καθηγητής Σύγχρονων Ισλαμικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Εγγονός του Hassan al Banna, που ίδρυσε το 1928 τους Μουσουλμάνους Αδελφούς στην Αίγυπτο. Πρόσφατα βιβλία του «The quest for meaning: developing a philosophy of pluralism, 2010, «Radical Reform: Islamic Ethics and Liberation», 2009), τον οποίον θεωρούν ως τον ιδεολόγο του μεταρρυθμιστικού ευρωπαϊκού Ισλάμ. Το περιοδικό Time τον ενέταξε στους εκατό διανοούμενους με τη μεγαλύτερη επιρροή στον 21ο αιώνα, και η εφημερίδα Washington Post τον ονόμασε μουσουλμάνο Λούθηρο. Ο Tariq Ramadan βεβαιώνει ότι οι ευρωπαίοι μουσουλμάνοι δεν πρέπει να αισθάνονται συγκρουόμενα αισθήματα μεταξύ της θρησκείας τους και της νέας τους πατρίδας. «Σήμερα η μουσουλμανική ταυτότητα αποτελεί απάντηση στο ερώτημα “Γιατί;’’ τη στιγμή που η εθνική ταυτότητα είναι απάντηση στην ερώτηση ‘’πως;’’ και γι’ αυτό είναι παράλογο και ανόητο να περιμένεις ότι ο γεωγραφικός προσδιορισμός μιας χώρας θα λύσει το ερώτημα της ύπαρξης» -βεβαιώνει ο Ραμαντάν. Ακόμη για τον ίδιο λέει: «Στην συνείδησή μου είμαι Αιγύπτιος, στην υπηκοότητά μου Ελβετός, στην πίστη μου μουσουλμάνος», μη διακρίνοντας κάποια αντίθεση μεταξύ των διάφορων συστατικών του αυτοπροσδιορισμού του.

Οι οπαδοί του ευρωπαϊκού μεταρρυθμιστικού Ισλάμ επιμένουν στην σημασία της κοσμικότητας του κράτους, καθώς είναι αυτή που επιτρέπει στους μουσουλμάνους να διαβιούν στον ευρωπαϊκό χώρο. Ένας από τους ευρύτερα γνωστούς μουσουλμάνους φιλόσοφους ο Soheib Bencheikh, από τη Μασσαλία (στμ. υπήρξε ο μεγάλος μουφτής αυτής της γαλλικής πόλης με τον μεγάλο μουσουλμανικό πληθυσμό) λέει ότι «χάρη της κοσμικότητας το Ισλάμ μπορεί να έχει τα ίδια δικαιώματα με τον καθολικισμό. Εμείς μπορούμε να αλληλοεπιδρούμε με την γαλλική κουλτούρα, που βασίζεται στον καθολικισμό, διατηρώντας της δική μας πνευματικότητα και τις ισλαμικές αξίες»

Το ισλαμικό Ευρώ

Έως τώρα την πιο αποτελεσματική ενσωμάτωση των μουσουλμάνων προωθούν οι ευρωπαϊκές τράπεζες και οι ασφαλιστικές εταιρείες. Αυτά τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα είναι που με τον πιο δραστήριο τρόπο εργάζονται για την παροχή υπηρεσιών, σύμφωνα με τις απαιτήσεις της ισλαμικής θεολογίας. Θεμελιώδης κανόνας του ισλαμικού banking είναι η απαγόρευση των τόκων, τόσο καταθέσεων όσο και δανείων. Για να δανειοδοτήσουν, σύμφωνα με τους κανόνες του Κορανίου, οι μουσουλμάνοι χρηματοπιστωτές δημιουργούν επιπρόσθετες δομές. Για παράδειγμα, αυτό συμβαίνει στην περίπτωση που η τράπεζα και ο πελάτης συστήνουν συνεταιρισμό ο οποίος αγοράζει το σπίτι και στη συνέχεια ο πελάτης αποκτά τμηματικά το σπίτι από την τράπεζα, πληρώνοντας στην πραγματικότητα την αρχική τιμή συν τους τόκους, αλλά χωρίς να παραβιάζεται η σαρία.

Στη Μ. Βρετανία αυτή η μέθοδος υπόκειτο σε διπλή φορολογία, διότι τυπικά η ιδιοκτησία άλλαζε δύο φορές χέρι. Γι’ αυτό οι αρχές της χώρας είπαν: θέλουμε αυτό το προϊόν, θέλουμε το Λονδίνο πιο ελκυστικό και για το ισλαμικό banking και κατήργησαν την διπλή φορολογία.

Σήμερα τμήματα που προσφέρουν χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες που δεν αντιτίθενται στο Κοράνιο, έχουν οι γερμανικές τράπεζες Deutsche Bank και Allianz, οι βρετανικές HSBC και Lloyds και οι αυστριακές Raiffeisenbank και Erste Bank. (…)

Η ισλαμική κοινότητα τόσο στην Ευρώπη όσο και αλλού είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα σφαίρα δραστηριότητας για τις ευρωπαϊκές τράπεζες. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της Booz & Co τα τελευταία πέντε χρόνια ο όγκος της αγοράς του ισλαμικού banking ανέβαινε 15-20% ετησίως και μερικοί από τους τομείς του με ακόμη μεγαλύτερη αύξηση.

«Δεν βλέπουμε τον λόγο να σταματήσει αυτή η άνοδος. Το μερίδιο των ισλαμικών χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών και προϊόντων ακόμη και στον ισλαμικό κόσμο αποτελεί περίπου το 15% της αγοράς αλλά όλο και περισσότερο οι μουσουλμάνοι επιθυμούν να κάνουν χρήση του ισλαμικού banking. Τώρα ο τομέας είναι ακόμη μικρός, τα κεφάλαια των ισλαμικών τραπεζών υπολογίζονται σε περίπου 5 δισ. δολάρια και ο όγκος των ισλαμικών ασφαλίστρων περίπου 3 δισ. δολάρια. Εάν το συγκρίνουμε με τον παγκόσμιο όγκο των ασφαλίστρων που φθάνει στα 3-4 τρισ. δολάρια γίνεται φανερό πόσο μεγάλη είναι η δυναμική του ρυθμού ανάπτυξης.

Επιπλέον το ισλαμικό banking είναι πιο κερδοφόρο. Σε σχέση με τις κανονικές τραπεζικές υπηρεσίες είναι πιο ωφέλιμες ιδιαιτέρως εξαιτίας της απαγόρευσης της απόκτησης τόκων από τον λογαριασμό. Γι’ αυτό τα χρήματα των πελατών παραμένουν πρακτικά στον άτοκο υφιστάμενο λογαριασμό.» εξηγεί το στέλεχος της Booz & Co Dr. Philipp Wackerbeck.

Οι μουσουλμάνοι που ζουν στην Ευρώπη κάνουν μεγαλύτερη οικονομία απ’ ότι οι Ευρωπαίοι. Μια μέση τουρκική οικογένεια εξοικονομεί 10% περισσότερα χρήματα από μια γερμανική που κερδίζει τα ίδια. Αυτά τα χρήματα οι Τούρκοι είναι έτοιμοι να τα καταθέσουν σε ισλαμικές τράπεζες. Στην πραγματικότητα κύριο εμπόδιο για την ανάπτυξη του ισλαμικού banking αποτελεί η υποχρέωση λειτουργίας «συμβουλίου διευθυντών της σαρία», μέλη του οποίου μπορούν να γίνουν εξειδικευμένοι στη σαρία, διπλωματούχοι ενός από τα λίγα ισλαμικά πανεπιστήμια.

«Σε όλο τον κόσμο υπάρχουν περίπου 50 τέτοιοι επιστήμονες, οι οποίοι όχι μόνον γνωρίζουν τη σαρία αλλά γνωρίζουν καλά και οικονομία. Έχουν τελειώσει σημαντικά πανεπιστήμια όπως το Αλ-Αξά της Αιγύπτου ή σχολεία στη Σαουδική Αραβία και τη Μαλαισία. Δεν εκπλήσσει ότι έως τώρα συμμετέχουν ταυτοχρόνως στα συμβούλια παρατηρητών 40 διαφορετικών τραπεζών.» λέει ο κ. Wackerbeck.

Σε κάθε περίπτωση, δεν υπάρχει αμφιβολία, ότι σύντομα οι ειδικοί στο ισλαμικό banking θα αυξηθούν.

Μετάφραση από τα ρώσικα και επιμέλεια: Σωτήρης Δημόπουλος, δρ. κοινωνιολογίας
EXPERT – 29/09/2008
ΠΗΓΗ: ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΑΠΟΨΕΙΣ-ΝΔ

ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ: "Ξετσίπωτη κοροϊδία και απειλές στο λαό"


Νέα λυσσαλέα επίθεση κατά των εργασιακών και λαϊκών δικαιωμάτων ετοιμάζεται να εξαπολύσει η κυβέρνηση, με τη σύμπραξη των ντόπιων και ξένων συμμάχων της. Με μια φωνή, αυτήν της πλουτοκρατίας, ο πρωθυπουργός, Γ. Παπανδρέου, και ο γενικός διευθυντής του ΔΝΤ, Ντομινίκ Στρος - Καν, αμέσως μετά τη χτεσινή τους συνάντηση, ξεκαθάρισαν ότι τους επόμενους μήνες θα ληφθούν σωρεία νέων μέτρων σε βάρος του λαού.

«Μη νομίζετε ότι τα χειρότερα έχουν περάσει. Πρέπει να γίνουν ακόμη πολλά», δήλωσε ο Ντομινίκ Στρος - Καν, αφού πρώτα φρόντισε να εξάρει την αντιδραστική πολιτική της κυβέρνησης, δηλώνοντας «εντυπωσιασμένος» από το ξεδίπλωμά της. Είχε προηγηθεί η τοποθέτηση του πρωθυπουργού, ο οποίος σημείωσε: «Αν το 2010 λάβαμε επίπονα μέτρα, άμεσης απόδοσης, το 2011 θα εντείνουμε τις διαρθρωτικές αλλαγές, που ήδη ξεκινήσαμε, αλλά οι οποίες συνεχίζονται (...) Ο δρόμος είναι δύσκολος, χρειάζονται να γίνουν ακόμα πολλά».

Η «έξωθεν» στήριξη μέσω των διαδοχικών παρεμβάσεων των εκπροσώπων των ιμπεριαλιστικών οργανισμών - όπως η χτεσινή του γενικού διευθυντή του ΔΝΤ - που επιβραβεύουν την «αποφασιστικότητα» της κυβέρνησης να εφαρμόσει την αντιλαϊκή στρατηγική της, έρχεται να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις του μεγάλου κεφαλαίου για τη λήψη μέτρων μόνιμου χαρακτήρα, που θα μειώσουν ακόμα περισσότερο την τιμή της εργατικής δύναμης.

Το πλέγμα των αντιδραστικών μεταρρυθμίσεων που θέτει ως προτεραιότητα με το πρόγραμμά της η κυβέρνηση, φρόντισε να διευκρινίσει και ο Στρος - Καν, σημειώνοντας ότι αυτό που έχει «τώρα ενώπιόν της» η κυβέρνηση είναι:

1) «Διαρθρωτικές αλλαγές στην αγορά εργασίας». Με την άμεση προώθηση του νομοσχεδίου που θα επιφέρει μειώσεις μισθών μέσω της υπερίσχυσης των επιχειρηματικών συμβάσεων έναντι των κλαδικών.
2) «Διαρθρωτικές αλλαγές στο σύστημα συνταξιοδότησης, που ήδη έχει αρχίσει να αλλάζει». Ουσιαστικά προανήγγειλε ότι η κυβέρνηση θα οξύνει την αντιασφαλιστική επίθεση, βάζοντας στο στόχαστρο τις επικουρικές συντάξεις και τα Βαρέα και Ανθυγιεινά Επαγγέλματα. Λίγη ώρα αργότερα, από τη Βουλή, ο Στρος - Καν έκανε λόγο για παραπέρα μείωση των συντάξεων.
3) «Να συνεχιστούν οι αλλαγές στο δημόσιο τομέα και στον τομέα της Υγείας». Πρόκειται για τις ανατροπές που ετοιμάζει η κυβέρνηση στις πρώην ΔΕΚΟ και στον ευρύτερο δημόσιο τομέα και θα επιφέρουν μειώσεις μισθών, απολύσεις και μετατάξεις προσωπικού, ένταση της εμπορευματοποίησης και ιδιωτικοποίησης κοινωνικών αγαθών. Στο χώρο της Υγείας, ακόμα μεγαλύτερη περικοπή στην κρατική χρηματοδότηση για τα νοσοκομεία.
4) «Προώθηση των αλλαγών στο χώρο του εμπορίου και των υπηρεσιών». Με στόχο το άμεσο άνοιγμα των λεγόμενων κλειστών επαγγελμάτων, που θα οδηγήσει στην ταχύτερη μονοπώληση των κλάδων και στην αύξηση των τιμών των υπηρεσιών για τους εργαζόμενους καταναλωτές.

«Αυτά τα μέτρα είναι το σημαντικότερο μέρος των όσων πρέπει να γίνουν (...) για να μπορέσουν οι οικονομικοί κλάδοι, να μπορέσει η βιομηχανία να αναπτυχθεί», τόνισε ο Στρος - Καν. Ο ίδιος, μάλιστα, για να δημιουργήσει εντυπώσεις, σημείωσε ότι με τα συγκεκριμένα μέτρα οι «θετικοί ρυθμοί ανάπτυξης θα επανέλθουν το 2012», ενώ στο ίδιο μήκος κύματος ο Γ. Παπανδρέου ανέφερε ότι με τις «διαρθρωτικές αλλαγές θα δημιουργήσουμε προϋποθέσεις, ώστε το 2012 να επιστρέψουμε σε θετική ανάπτυξη».

Τα νέα σκληρά μέτρα που απαιτούν η κυβέρνηση και οι σύμμαχοί της, στο όνομα της «ανάκαμψης και της ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας», δεν αφορούν στα συμφέροντα των εργαζομένων.

Το 2012, μετά τον καταιγισμό των «διαρθρωτικών αλλαγών», οι εργαζόμενοι θα έχουν απολέσει το σύνολο των δικαιωμάτων τους και θα αμείβονται με ψίχουλα, ενώ η πλουτοκρατία θα έχει εξασφαλίσει ακόμα φτηνότερα εργατικά χέρια.

Μνημόνιο διαρκείας φέρνει η επιμήκυνση

Την υπογραφή «νέου μνημονίου», αν υπάρξει επιμήκυνση της αποπληρωμής του δανείου στην τρόικα, «φωτογράφισε» χτες ο Στρος - Καν, με την κυβέρνηση να επιχειρεί να θολώσει τα νερά.

«Διαπιστώσαμε ότι υπάρχει πρόβλημα με τη διάρκεια αποπληρωμής του χρέους. Και νομίζω ότι θα έπρεπε να επιμηκύνουμε την περίοδο αποπληρωμής. Βεβαίως, αυτό πρέπει να γίνει από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και την Ευρωπαϊκή Ενωση ταυτόχρονα. Είναι ένα τεχνικό θέμα, το οποίο έχει πολλές και συγκεκριμένες επιπτώσεις, βεβαίως, αλλά νομίζω ότι θα μπορέσουμε να το διευθετήσουμε», είπε ο Στρος - Καν.

Οι «επιπτώσεις» που ανέφερε χτες ο γενικός διευθυντής του ΔΝΤ είναι τα «νέα μέτρα» που θα συνοδεύσουν την επιμήκυνση της αποπληρωμής του δανείου των 110 δισ. ευρώ και θα σηματοδοτήσουν την παράταση του μνημονίου.

Μάλιστα, με νόημα σημείωσε ότι «δεν έχει τελειώσει ακόμα η πορεία, δεν έχει ολοκληρωθεί το πρόγραμμα» της ελληνικής κυβέρνησης. Ο Στρος - Καν ανέφερε ότι «όλοι στην ΕΕ καταλαβαίνουν πως υπάρχει ανάγκη επιμήκυνσης» και πρόσθεσε ότι «δεν χρειάζεται να περιμένουμε πολύ, από τη δική μας πλευρά (σ.σ. του ΔΝΤ), είμαστε έτοιμοι να το πράξουμε».

Είναι ενδεικτικό ότι χτες, αμέσως μετά το τέλος της συνάντησης του πρωθυπουργού με τον Στρος - Καν, κορυφαίος κυβερνητικός παράγοντας σημείωνε ότι μαζί με την επιμήκυνση θα υπάρξουν «κάποιου είδους εκθέσεις που θα παρακολουθούν την πορεία των μέτρων»!

Ο ίδιος σημείωνε ότι το «πολιτικό πρόβλημα είναι να περάσει η επιμήκυνση από το Κοινοβούλιο της Γερμανίας», ενώ πρόσθετε ότι θα υπάρξει και αύξηση του επιτοκίου δανεισμού, το οποίο προσδιόρισε «σε σταθερό επιτόκιο» της τάξης του 5,8%.

Από την πλευρά του ο Γ. Παπανδρέου, σε μια προσπάθεια να παραπλανήσει τον ελληνικό λαό, υποστήριξε ότι «η προοπτική που έχει ανοίξει για το χρόνο αποπληρωμής των δανείων είναι μόνο ένα δείγμα της αναγνώρισης της προσπάθειας που καταβάλλουμε» και έσπευσε να ευχαριστήσει τον Στρος - Καν που «από την πρώτη στιγμή τοποθετήθηκε ανοιχτά υπέρ του ενδεχομένου αυτού».

Εμπαιγμός και κλίμα συναίνεσης

Ο επικεφαλής του ΔΝΤ, στηρίζοντας πλήρως την προσπάθεια της κυβέρνησης να δημιουργήσει κλίμα υποταγής και αποδοχής της εφαρμοζόμενης βάρβαρης πολιτικής, υπογράμμισε την ανάγκη συναίνεσης στις προσπάθειες της κυβέρνησης, τόσο από τον ελληνικό λαό όσο και από τα κόμματα, υποστηρίζοντας πως «διακυβεύεται το μέλλον της Ελλάδας».

«Η κυβέρνηση είναι γενναία, χρειάζεται όμως πολιτική υποστήριξη από τον ελληνικό λαό και, ει δυνατόν, πολιτική υποστήριξη από όλα τα πολιτικά κόμματα», ανέφερε ο Στρος - Καν, καλώντας ουσιαστικά το σύνολο των αστικών πολιτικών κομμάτων να βάλουν πλάτη για την προώθηση της κυβερνητικής πολιτικής. Το θέμα έθεσε και στη συνάντηση που είχε με τον πρόεδρο της ΝΔ, Αντ. Σαμαρά.

Προκαλώντας τον ελληνικό λαό, ο Στρος - Καν δήλωσε «εντυπωσιασμένος από τις προσπάθειές του» και προσαρμόζοντας το αποτέλεσμα των πρόσφατων εκλογών στα μέτρα της προπαγάνδας που τον βολεύει, είπε ότι οι ανατροπές που προωθεί η κυβέρνηση «έχουν αναγνωριστεί ως αναγκαίες από το λαό, διά μέσου εκλογών (και αυτό) είναι κάτι στο οποίο προσέβλεπαν όλοι, σε ολόκληρο τον κόσμο».

Ισχυρίστηκε ακόμα ότι οι Ελληνες «δεν πρέπει να φοβούνται το γιατρό» (!) και ανέφερε ότι «πρέπει να γίνουν ακόμη πολλά, αλλά τα όσα έγιναν δείχνουν ότι όλα είναι εφικτά». Η κυνικότητα του εκπροσώπου του ΔΝΤ φανερώνει ότι αν ο λαός δεν ξεσηκωθεί και δεν αντισταθεί στα βάρβαρα μέτρα που έρχονται η επέλαση δεν θα έχει ημερομηνία λήξης.