Με τροπολογία η κυβέρνηση θα «αμβλύνει» την απόφαση του Αρείου Πάγου, που έκρινε ότι πρέπει να φορολογηθούν στο σύνολό τους τα φιλοδωρήματα - Όποιος εργοδότης μειώσει τις αποδοχές (πληρώνοντας «μαύρα»), θα επιβαρύνεται με εισφορά 22%
Αφορολόγητο έως 300 ευρώ τον μήνα για τα tips που λαμβάνουν οι εργαζόμενοι σε καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος (καφενεία, καφετέριες, εστιατόρια, μπαρ κ.λπ.) δρομολογεί η κυβέρνηση, με νομοθετική διάταξη που πρόκειται να έρθει μέσα στο επόμενο διάστημα προς ψήφιση στη Βουλή, με πρωτοβουλία του υπουργού Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κωστή Χατζηδάκη.
Η ρύθμιση αυτή θα απαλλάσσει τα φιλοδωρήματα όχι μόνο από φόρο αλλά και από ασφαλιστικές κρατήσεις, έως 3.600 ευρώ τον χρόνο. Σε τέτοιου ύψους φιλοδωρήματα δεν θα γίνεται καμία απολύτως κράτηση, δίνοντας ανάσα στη συντριπτική πλειονότητα των εργαζομένων (και κυρίως στους νέους που πιάνουν δουλειά ως σερβιτόροι, διανομείς delivery κ.λπ.) οι οποίοι προσλαμβάνονται με έναν πολύ χαμηλό μισθό (τον κατώτατο ή μερικής απασχόλησης σαν part timers) και περιμένουν να συμπληρώσουν το εισόδημά τους με 100 ή 200 ευρώ κάθε μήνα από τα tips.
Ανατροπή... και διεθνώς!
Με τη νέα διάταξη, το υπουργείο Οικονομικών έρχεται να ανατρέψει την πρόβλεψη του νόμου που ίσχυε διαχρονικά στην Ελλάδα σχετικά με τη φορολόγηση των φιλοδωρημάτων.
Η πρόβλεψη έμενε ουσιαστικά ανεφάρμοστη επί δεκαετίες, αλλά ήρθε τώρα στην επιφάνεια λόγω της ραγδαίας αύξησης των ηλεκτρονικών συναλλαγών και της μαζικής διασύνδεσης των ταμειακών με τα POS, η οποία αναγκάζει τους εργοδότες να δηλώνουν -όπως είχαν πάντα υποχρέωση- τα tips που λαμβάνουν οι εργαζόμενοί τους, ώστε να φορολογούνται αυτά όπως ο μισθός τους.
Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Αρειος Πάγος επιβεβαίωσε με σειρά αποφάσεων τη θέση ότι τα φιλοδωρήματα αποτελούν εισόδημα από μισθό. Και άρα πρέπει να φορολογούνται όπως οι «κανονικοί» μισθοί. Οι ίδιοι οι εργαζόμενοι, μάλιστα, δικαιώνονται δικαστικά όταν διεκδικούν προς το συμφέρον τους να θεωρούνται μισθός τα φιλοδωρήματα, προκειμένου να εισπράξουν π.χ. από ασφαλιστικές εταιρείες μεγαλύτερες αποζημιώσεις για απώλεια εισοδήματος, μετά από ατύχημα που τους εμποδίζει να εργαστούν (βλ. απόφ. ΑΠ 838/2019).
Η Ελλάδα γίνεται έτσι πρωτοπόρος στο θέμα της φορολόγησης των φιλοδωρημάτων και διεθνώς, αφού το ίδιο ζήτημα απασχολεί αρκετές χώρες της Ευρώπης, αλλά και τις ΗΠΑ. Είναι θέμα μάλιστα που συζητιέται και στο πλαίσιο των αμερικανικών εκλογών, με τους δύο υποψήφιους Αμερικανούς προέδρους να συμφωνούν ότι θα πρέπει να αλλάξει ο τρόπος φορολόγησης των tips.
Τι ισχύει στην Ελλάδα
Τα φιλοδωρήματα φορολογούνται ως εισόδημα από μισθωτή εργασία στη χώρα μας, ήδη εδώ και τουλάχιστον 30 χρόνια, με βάση τον Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (Ν.2238 του 1994), αλλά και σε συνδυασμό με τη νομολογία που προκύπτει από αποφάσεις ανωτάτων δικαστηρίων.
Με σειρά αποφάσεων του Αρείου Πάγου (από το 1992 ήδη) κρίθηκε ότι «τα προαιρετικώς καταβαλλόμενα στον εργαζόμενο από τους πελάτες του εργοδότη φιλοδωρήματα, έναντι της παρεχόμενης σ’ αυτούς εξυπηρέτησης, αποτελούν μέρος του μισθού μόνον όταν, βάσει ρητής ή σιωπηρής συμφωνίας μεταξύ εργοδότη και εργαζομένου, ο πρώτος παρέχει στο δεύτερο τη δυνατότητα να λαμβάνει τα φιλοδωρήματα και αυτά εισπράττονται τακτικά, έτσι ώστε να επαυξάνουν τις αποδοχές του».
Με βάση το πλαίσιο που ισχύει, κάθε εργαζόμενος μισθωτός φορολογείται για το σύνολο των ετήσιων φιλοδωρημάτων που λαμβάνει και τα οποία δηλώνονται στην Αναλυτική Περιοδική Δήλωση-ΑΠΔ από τον εργοδότη του (στο πεδίο «πρόσθετες παροχές»).
Μάλιστα, με τη ραγδαία αύξηση των ηλεκτρονικών συναλλαγών, τη διασύνδεση των POS με τις ταμειακές μηχανές, τα ηλεκτρονικά βιβλία myDATA και την εντατικοποίηση των ελέγχων από την ΑΑΔΕ αποκαλύφθηκε ότι φιλοδωρήματα πολλών εκατομμυρίων ευρώ πέρασαν μέσω POS και έπρεπε να φορολογηθούν όπως και το εισόδημα. Για παράδειγμα, σερβιτόροι που εργάζονται σεζόν σε μπαρ ή εστιατόρια πολυτελείας (π.χ. στη Μύκονο ή άλλους VIP προορισμούς) δήλωσαν ότι πήραν μισθό πέρυσι 5.000 ευρώ. Αποκαλύφθηκε όμως ότι εισέπραξαν και επιπλέον 50.000 ευρώ από tips μέσω POS! Ετσι, για πρώτη φορά φορολογήθηκαν για εισόδημα 55.000 ευρώ και όχι μόνο 5.000 που ήταν ο μισθός τους.
Τι αλλάζει
Σύμφωνα με πληροφορίες το «Πρώτου Θέματος», με τη ρύθμιση που προωθεί το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών εισάγεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα πρόβλεψη για αφορολόγητο 300 ευρώ τον μήνα (3.600 ευρώ τον χρόνο) για φιλοδωρήματα που αφορούν τους εργαζομένους σε καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος. Το ποσό αυτό θα απαλλάσσεται και από τις αντίστοιχες ασφαλιστικές εισφορές.
Ωστόσο, το απαλλασσόμενο ποσό δεν μπορεί να υπερβαίνει το 30% του ονομαστικού μισθού. Η νέα ρύθμιση κρίνεται ισορροπημένη, διότι το όριο των 300 ευρώ τον μήνα ευνοεί μεν τους εργαζόμενους στην εστίαση, αλλά δεν αδικεί τους υπόλοιπους, αφού δεν απαλλάσσει από φόρους και εισφορές όσους αποκομίζουν μεγάλα ποσά. Αντιθέτως, ένα μεγαλύτερο αφορολόγητο ποσό (της τάξης των 500, 800 ή 1.000 ευρώ tips τον μήνα) θα ήταν άδικο για άλλους εργαζόμενους που εργάζονται σε άλλες επιχειρήσεις και δεν λαμβάνουν φιλοδωρήματα (λιανεμπόριο, λευκών ειδών κ.λπ.), ή λαμβάνουν μπόνους για τα οποία φορολογούνται κανονικά (όπως π.χ. υπάλληλοι σε εταιρείες).
Μπλόκο στους «πονηρούς»
Ταυτόχρονα εισάγεται και μια αντικαταχρηστική διάταξη για τους εργοδότες εκείνους που τυχόν σκεφτούν να μειώσουν τεχνητά τους μισθούς και να μετατρέψουν (μέσω τροποποίησης της σύμβασης) ένα μέρος του μισθού σε αφορολόγητο φιλοδώρημα για να γλιτώνουν εργοδοτικές εισφορές.
Συγκεκριμένα η διάταξη θα προβλέπει:
• Φιλοδωρήματα που λαμβάνουν μισθωτοί από πελάτες σε χώρους υγειονομικού ενδιαφέροντος, απαλλάσσονται από φόρο εισοδήματος και ασφαλιστικές εισφορές, μέχρι του ποσού των 300 ευρώ μηνιαίως.
• Το απαλλασσόμενο ποσό δεν μπορεί να υπερβαίνει το 30% του «επίσημου» μισθού.
• Σε περίπτωση που διαπιστωθεί μείωση τακτικών αποδοχών με παράλληλη αύξηση πρόσθετων αποδοχών (δηλαδή των φιλοδωρημάτων που δηλώνονται στο πεδίο «τακτικές αποδοχές» της ΑΠΔ), ο εργοδότης θα κληθεί να πληρώσει εισφορά 22% επί της μείωσης των τακτικών αποδοχών.
• Σύμφωνα με πληροφορίες του «ΘΕΜΑτος», ήδη ετοιμάζονται έλεγχοι και διασταυρώσεις για να αποτρέψουν «πονηρούς» εργοδότες να αποκομίσουν όφελος από τη συγκεκριμένη φοροαπαλλαγή, μειώνοντας πλασματικά τον μισθό και βαφτίζοντας ένα μέρος αυτού «φιλοδώρημα». Bάζοντας αυτόν τον «κόφτη» η κυβέρνηση επιδιώκει να αποφύγει τον κίνδυνο να δεχθεί κριτική ότι «με βάση τα επίσημα στοιχεία έπεσαν οι μισθοί», ενώ στην πραγματικότητα ένα μέρος των μισθών θα είχε μετατραπεί σε φιλοδωρήματα.
Κωστής Πλάντζος
Στέλιος Κράλογλου
ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ