Το πολυπόθητο «ναι» από τον Όλαφ Σολτς για το πρόγραμμα των μαχητικών Eurofighters δεν ήρθε. Παρά τις προσδοκίες της Άγκυρας για μια συγκεκριμένη απάντηση χθες Σάββατο, ο Γερμανός Καγκελάριος, έστριψε δια της... Βρετανίας, μοιράζοντας μόνο υποσχέσεις. Αν και δεν έκλεισε εντελώς την πόρτα, απέφυγε επιμελώς να δεσμευτεί σε ένα ζήτημα που θα προκαλούσε έντονες αντιδράσεις από τη γερμανική αντιπολίτευση.
Σαφώς, οποιαδήποτε κίνηση εδώ θα απαιτούσε ένα σημαντικό αντάλλαγμα που θα μπορούσε να παρουσιαστεί ως επίτευγμα στο Βερολίνο.
«Οι σχέσεις μας έχουν στραφεί προς την πραγματιστική πολιτική», είπε σε μία αποστροφή του λόγου του κατά την κοινή συνέντευξη Tύπου με τον Τούρκο πρόεδρο στο παλάτι Ντολμαμπαχτσέ στην Κωνσταντινούπολη, επιβεβαιώνοντας την αλλαγή πλεύσης προς μία πιο «εμπορική μορφή» στις γερμανοτουρκικές σχέσεις, οι οποίες φέτος σηματοδοτούν έναν αιώνα από την επίσημη έναρξή τους.
Η πρώτη απεύθυνση του Ερντογάν, ένδειξη της μεγάλης προσμονής της Άγκυρας, προς τον Σολτς ήταν για τα Eurofighters, καλώντας τον Γερμανό ηγέτη να αφήσουν τα προβλήματα του παρελθόντος στην άκρη και να προχωρήσουν σε συνεργασίες στην αμυντική βιομηχανία. Με λίγα λόγια να σταματήσουν τα εμπάργκο. Ο Όλαφ Σολτς, ωστόσο, περιορίστηκε σε γενικόλογες δηλώσεις, τονίζοντας πως το πρότζεκτ βρίσκεται ακόμη σε αρχικό στάδιο και παρέπεμψε στις διαπραγματεύσεις που γίνονται μέσω Βρετανίας, καθώς είναι η χώρα που κατασκευάζει στο έδαφός της τα ευρωπαϊκά μαχητικά. Υποσχέθηκε, ωστόσο, πρόοδο στο μέλλον, αλλά χωρίς να παρέχει οτιδήποτε χειροπιαστό. Μια αμφίσημη στάση που ενισχύει την αίσθηση ότι ο Σολτς περισσότερο «χάιδεψε» τα αυτιά του Ερντογάν, παρά προσέφερε ουσιαστική στήριξη στις προσδοκίες του.
Προϋπόθεση η καλή συμπεριφορά απέναντι στην Ελλάδα;
Παράλληλα, η αναφορά του Γερμανού καγκελάριου στα ελληνοτουρκικά θέματα έστειλε ένα σαφές μήνυμα προς την τουρκική πλευρά. Θα ήταν ευχής έργον -είπε- να συνεχιστεί η θετική ατζέντα με την Αθήνα. Δήλωση που περισσότερο έμοιαζε ως προϋπόθεση για την προώθηση των υπολοίπων ζητημάτων, όπως η έγκριση των Eurofighters.
Αν και το μεταναστευτικό ήταν το φλέγον θέμα της ατζέντας Σολτς, οι επίσημες δηλώσεις και των δύο ηγετών παρέμειναν φειδωλές, προκαλώντας ερωτήματα για το τι διημείφθη πίσω από τις κλειστές πόρτες του Ντολμαμπαχτσέ. Ο Ταγίπ Ερντογάν προσπάθησε να το στρέψει προς το νέο προσφυγικό κύμα από το Λίβανο λόγω του πολέμου στη Μέση Ανατολή, κάτι που άφησε έκπληκτο το εσωτερικό του ακροατήριο, καθώς ανοίγει πάλι τη χώρα του, μετά το 2011, σε πρόσφυγες. Ο Σολτς, από την άλλη, φρόντισε να υπενθυμίσει πως η οικονομική βοήθεια της Ευρώπης προς την Τουρκία θα συνεχιστεί, αρκεί η Άγκυρα να αναλάβει ξανά την ευθύνη για τους δεκάδες χιλιάδες μετανάστες που πρέπει να παραλάβει πίσω.
Όσο για τον πόλεμο στη Γάζα, εκεί οι δύο ηγέτες συμφώνησαν πολιτισμένα ότι... διαφωνούν. Ο Σολτς ξεκαθάρισε ότι δεν συμμερίζεται τις απόψεις του Ερντογάν για το Ισραήλ, ενώ η πιο έντονη στιγμή της συνάντησης προέκυψε όταν ο Τούρκος πρόεδρος ζήτησε από τον Σολτς εξηγήσεις για τη σιωπή της διεθνούς κοινότητας απέναντι στο Ισραήλ, αλλά και στις προσωπικές προσβολές που δέχεται ο ίδιος από την κυβέρνηση Νετανιάχου.
Μία συνάντηση χωρίς άμεσα αποτελέσματα, αλλά όχι άκαρπη
Η Άγκυρα επιζητούσε απτά βήματα για τη στρατιωτική της ενίσχυση, αλλά ο Γερμανός καγκελάριος προτίμησε να δώσει χώρο για μελλοντικές διαπραγματεύσεις, αφήνοντας τον Ερντογάν με ανεκπλήρωτες προσδοκίες. Γίνεται σαφές ότι ο Όλαφ Σολτς επέλεξε να κρατήσει ανοιχτές τις διπλωματικές πόρτες με την Τουρκία, χωρίς όμως να κάνει κρίσιμες παραχωρήσεις που θα μπορούσαν να διακινδυνεύσουν την εσωτερική του πολιτική θέση.
Η τακτική των αμφίσημων υποσχέσεων καταδεικνύει τη διάθεση του Βερολίνου να διαχειριστεί τις πολύπλοκες γερμανοτουρκικές σχέσεις μέσα από το πρίσμα της πραγματιστικής πολιτικής, χωρίς όμως να παραχωρεί σημαντικά πλεονεκτήματα στην Άγκυρα.
Αυτή η συνάντηση Τουρκίας-Γερμανίας, αν και δεν προσέφερε άμεσα αποτελέσματα, δεν θα χαρακτηρίζονταν, ωστόσο, άκαρπη. Φάνηκε περισσότερο ότι εδραίωσε τις προϋποθέσεις για μελλοντικές εξελίξεις και πιο χειροπιαστές συμφωνίες στο μέλλον και για τις δύο πλευρές.
Μαρία Ζαχαράκη
ΕΘΝΟΣ