Το «πρότζεκτ του αιώνα» ονόμασε ο Εμμανουέλ Μακρόν τη διαδικασία αποκατάσταση του καθεδρικού ναού του 19ου αιώνα με τη συμμετοχή 1.000 τεχνιτών
Μετά την καταστροφή της το 2019, αφού τυλίχθηκε στις φλόγες, φαινόταν τιτάνια η προσπάθεια αποκατάστασης της Παναγίας των Παρισίων, η οποία μέσα σε μία νύχτα μετατράπηκε από μνημείο παγκοσμίου φήμης και μεγάλης επισκεψιμότητας σε μία τραγική υπενθύμιση της φωτιάς.
Το «πρότζεκτ του αιώνα» ονόμασε ο Εμμανουέλ Μακρόν τη διαδικασία αποκατάσταση του καθεδρικού ναού του 19ου αιώνα με τη συμμετοχή 1.000 τεχνιτών. Ο Γάλλος πρόεδρος έδωσε μια πρώτη ματιά στο εσωτερικό του κτιρίου με μία διεξοδική ξενάγηση του σήμερα
Από το κωδωνοστάσιο μέχρι το υαλογράφημα, έχει μεταμορφωθεί πλήρως. Δεν είναι απλώς μια ανακαίνιση μετά την πυρκαγιά, αλλά μια πλήρης επισκευή, συμπεριλαμβανομένης της απομάκρυνσης σκουπιδιών και αιθάλης που είχαν συσσωρευτεί για δεκαετίες από την τελευταία αποκατάσταση.
Βήμα-βήμα ξεδιπλώνονται οι μεθοδικές εργασίες όλων των συντελεστών.
Η αποκατάσταση του κωδωνοστασίου
Η κατάρρευση του κωδωνοστασίου ήταν το αποκορύφωμα της πυρκαγιάς του 2019. Πολλοί νόμιζαν ότι ήταν μεσαιωνικό, αλλά στην πραγματικότητα το πρωτότυπο αφαιρέθηκε τη δεκαετία του 1790 επειδή θεωρήθηκε επικίνδυνο.
Η αντικατάστασή του, που κάηκε πριν από πέντε χρόνια, τοποθετήθηκε δεκαετίες αργότερα ως μέρος μιας νεογοτθικής ανακατασκευής που διεξήχθη από τον αρχιτέκτονα Eugène Viollet-Le-Duc.
Αυτή τη φορά, οι τεχνίτες χρησιμοποίησαν ένα μείγμα παραδοσιακού και τη βοήθεια υπολογιστή για να σχεδιάσουν και να κατασκευάσουν την τεράστια ξύλινη βάση.
Ανυψώθηκε στη θέση του από τον μεγαλύτερο γερανό της Ευρώπης και στη συνέχεια τοποθετήθηκε ένα κέλυφος σκαλωσιάς που επέτρεπε στους εργαζόμενους να συναρμολογήσουν τη σταθερά ανερχόμενη κατασκευή.
Όπως και η υπόλοιπη οροφή, το κωδωνοστάσιο είναι επενδεδυμένο με μόλυβδο. Στην κορυφή έχει τοποθετηθεί ένας νέος επιχρυσωμένος κόκορας για να αντικαταστήσει τον αρχικό που έπεσε στη φωτιά. Ανακτήθηκε αλλά ήταν πολύ κατεστραμμένο για να επιστρέψει.
Μέσα στο νέο κόκορα υπάρχουν ιερά λείψανα, συμπεριλαμβανομένου ενός αγκαθιού από το αγκάθινο στέμμα του καθεδρικού ναού και μια περγαμηνή με τα ονόματα 2.000 ανθρώπων που εργάστηκαν για την ανακαίνιση.
Φωτεινός ασβεστόλιθος
Το πιο εντυπωσιακό χαρακτηριστικό του ανακαινισμένου καθεδρικού ναού είναι η φωτεινότητα της λιθοδομής. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι όλοι οι ασβεστολιθικοί λίθοι έχουν καθαριστεί ή σε ορισμένα μέρη έχουν αντικατασταθεί.
Η πέτρα αντικατάστασης προερχόταν από λατομεία στη βόρεια Γαλλία. Οι ειδικοί μπόρεσαν να εντοπίσουν μικροσκοπικά χαρακτηριστικά στην αρχική πέτρα –όπως ορισμένα απολιθώματα– που τους βοήθησαν να προσδιορίσουν τη γεωγραφική προέλευση.
Η συντριπτική πλειονότητα της τοιχοποιίας ήταν άθικτη, αλλά καλύφθηκε όχι μόνο από αιωνόβια στρώματα σκόνης και βρωμιάς από το παρελθόν, αλλά και από ένα στρώμα αιθάλης και σκόνης μολύβδου από τη φωτιά. Καθαρίστηκε με ηλεκτρικές σκούπες υψηλής ισχύος και στη συνέχεια με ένα σπρέι προκαλούσε ξεφλούδισμα για να αφαιρέσει τη βρωμιά.
Συνολικά καθαρίστηκαν περίπου 40.000 τετραγωνικά μέτρα πέτρας.
Για να ξαναχτίσουν τη θολωτή οροφή κάτω από το σημείο που βρισκόταν το κωδωνοστάσιο, οι κτίστες έπρεπε να ξαναμάθουν τις αρχές της γοτθικής αρχιτεκτονικής – χρησιμοποιώντας ένα ξύλινο πλαίσιο για να τοποθετήσουν τις πέτρες στη θέση τους.
Πάνω από 1.000 βελανιδιές
Ήταν η ξύλινη στέγη που κάηκε – και τα 100 μέτρα της. Κανένα από τα ξύλα 800 ετών δεν επέζησε. Όμως πάρθηκε γρήγορα η απόφαση να αντικατασταθούν όσο το δυνατόν πιο πιστά – με βελανιδιές από τα δάση της Γαλλίας.
Κατά ευτυχή σύμπτωση, ένας αρχιτέκτονας ονόματι Remi Fromont είχε διεξαγάγει μια εις βάθος μελέτη του ξύλινου σκελετού ως μέρος της πανεπιστημιακής του διατριβής. Αυτό χρησίμευσε ως πρότυπο για ξυλουργούς.
Έπρεπε να βρεθούν περίπου 1.200 βελανιδιές, με την προϋπόθεση ότι είναι ευθείες, απαλλαγμένες από κόμπους και μήκους 13 μέτρων.
Μεγάλο μέρος του ξύλου πριονίστηκε στο χέρι και στη συνέχεια κόπηκε σε σχήμα με τσεκούρια, όπως ακριβώς ήταν τα δοκάρια τον 13ο αιώνα.
Συνολικά υπάρχουν 35 τριγωνικές κατασκευές που διατρέχουν το μήκος του κτιρίου.
Καθαρίστηκαν 8.000 σωλήνες του σπουδαίου οργάνου
Το μεγάλο όργανο, που κατασκευάστηκε τον 18ο αιώνα, δεν επηρεάστηκε ούτε από τη ζέστη ούτε από το νερό τη νύχτα της πυρκαγιάς. Αυτό που έκανε την αποκατάστασή του δύσκολο έργο ήταν η συσσώρευση κίτρινης σκόνης - μονοξειδίου του μολύβδου, στους σωλήνες του.
Ολόκληρη η κατασκευή, 12 μέτρα ύψος, 7.952 σωλήνες, 19 ανεμοθώρακες, αποσυναρμολογήθηκε και μεταφέρθηκε σε εργαστήρια έξω από το Παρίσι.
Οι επενδύσεις από δέρμα προβάτου αντικαταστάθηκαν και προστέθηκαν νέα ηλεκτρονικά χειριστήρια. Μετά την επανεγκατάσταση, το όργανο συντονίστηκε ξανά – μια εργασία που διαρκεί αρκετούς μήνες καθώς κάθε σωλήνας τροποποιείται ελάχιστα.
Οι οκτώ καμπάνες του βόρειου πύργου αφαιρέθηκαν επίσης το 2023 - μια τεράστια επιχείρηση δεδομένου του μεγέθους τους. Καθαρίστηκαν και υποβλήθηκαν σε επεξεργασία αποκατάστασης και στη συνέχεια επέστρεψαν πριν από μερικές εβδομάδες. Η μεγαλύτερη από τις καμπάνες ονομάζεται Εμμανουήλ.
Νέα δισκοπότηρα και χάλκινος βωμός
Οι επισκέπτες θα παρατηρήσουν επίσης μια αλλαγή στη λειτουργική διάταξη του καθεδρικού ναού, του οποίου ο βωμός, το αναλόγιο και τα καθίσματα καταστράφηκαν. Έχει δημιουργηθεί ένας απλός χάλκινος βωμός, με νέα δισκοπότηρα για τα μυστήρια.
Υπάρχουν 1.500 νέες ξύλινες καρέκλες για την εκκλησία και μια νέα λειψανοθήκη πίσω από τη χορωδία για να κρατήσει το Στέμμα των Αγκαθιών
Νέα άμφια έχουν επίσης δημιουργηθεί για τους κληρικούς από τον σχεδιαστή Jean-Charles de Castelbajac.
Τι ακολουθεί;
Παρά την επιτυχία της ανακαίνισης, οι εργασίες δεν έχουν ολοκληρωθεί. Υπάρχουν ακόμη σκαλωσιές γύρω από μεγάλο μέρος του ανατολικού άκρου και τα επόμενα χρόνια οι εξωτερικοί τοίχοι της αψίδας και του σκευοφυλάκιου θα χρειαστούν επεξεργασία.
Υπάρχουν επίσης σχέδια για επανασχεδιασμό της εσπλανάδας και για δημιουργία μουσείου στο γειτονικό νοσοκομείο Hôtel-Dieu.